Жууаплылыкъ – жетишимли урунууну мурдору

Чекленнген жууаплылыгъы болгъан "ВоенТекстильПром" биригиуню Къашхатауда фабрикасы  алгъыннгы консерва заводну мекямында орналгъанды. Тёгереги тынгылы бегитилипди. Ары ётер ючюн, документинг болургъа керекди. Таматасы Эристауланы Абдурахман бла бирге киребиз.

- Къарачы, къаллай мекям эди бу  алгъын, - деп кёргюзтеди телефонунда суратланы ол. – Къабыргъаларындан башха заты жокъ эди. Ичинде уа - дуния бла бир темир, агъач, таш, топуракъ. Аны  ичин тазалар ючюн окъуна ай чакълы бир кетгенди. Къалгъан-къулгъанланы талайы  бюгюн да тышында турадыла.

Бу мекямны алгъыннгы болумуна къарап, бюгюнлюкде  быллай  тизгинли, жылы, тап да болур деп ким айтырыкъ эди. Аны бюгюннгю халына келтирир ючюн, Абдурахман кёп къыйын салгъанды. Энди  аны ичине кирген кимни да  кёлю кётюрюлмей къаллыкъ тюйюлдю

- Кел, ичине да кир, кёр адамла къалай ишлегенлерин, - дейди Эристау улу. Биринчи цехге киребиз. Ол жылыды, жарыкъды. Анда узун столну артында жаланда тёрт жаш ишлейдиле. Аладан экиси къумачны энчи машина бла ётдюрюп, итиу уруп, башха къыйырда ишлегенлеге ашырадыла. Ала уа аны, бичип, бир жанына саладыла.

Жашладан бири Керменланы Керимди. Къатына барып, ушакъ этеме. "Ишибиз къыйын тюйюлдю. Бу къумач ауурду, алай биз аны  кётюрмейбиз, хар затны да автомат машина этеди, биз а  жаланда ол тюз ишлерине къарайбыз.  Бир ишчи кюннге быллай сегизисин хазырлайбыз,- деп кёргюзтеди столда къумач топну жаш. -  Къысхасы, тигиучюле биз къармашханнга кёре ишлейдиле. Биз а бир такъыйкъаны да зырафына жибермезге кюрешебиз".

Алайдан директор бла башха цехге  келебиз. Анда бир тогъуз-он адам ишлейдиле. Ала хазыр продукцияны къолларына алып, башдан аякъ тынгылы тинтип чыгъадыла. Алгъын быллай  цехге  "ОТК" деучю эдиле.

- Тигилген затла бизге жибериледиле, - дейди цехни  башчысы  Темуккуланы Нина. - Биз аланы тынгылы тинтип, сылап, сыйпап, тап жыйып, энчи орунлагъа салабыз. Кемчилиги болгъанны артха къайтарабыз.

Фабрика февраль айдан бери ишлейди, алыкъа бир тюрлю чурум табылып неда тырман эшитирча зат болмагъанын да ёхтемленип айтды Нина. «Ишсиз бир кюн да турмайбыз. Заказла кёпдюле. Жетишалмай тебиресек, ыйых кюн да келиучюбюз»,- деп, ол  хазыр  продукцияны  кёргюзтеди.

Алайдан тигиу этген цехге киребиз. Уллу, жарыкъ, жылы зал. Тиширыула,  олтуруп, тигиу эте турадыла. Хар бири да  алагъа буюрулгъан жумушну тамамлайдыла. Иш  къазауатды. "Алайсыз да жарамайды. Хакъны ишлегенлерине кёре аладыла. Ол а айгъа бек аздан 50-60  минг сомду. Андан   кёп алгъанла  да бардыла. Хар зат да адамны  тирилигине, иш кёллюлюгюне кёреди. Къызланы барысы да иш кёллюдюле. Этген ишлерине  чурум табарча  тюйюлдю",- дейди цехни башчысы Чеченланы  Марина.

Ол билдиргенича, анда  бюгюнлюкде 80 адам ишлейди. Аланы хазна къалмай барысы да  тигиу ишге устадыла. Къызла Огъары Малкъардан, Бызынгыдан, Къара-Суудан, Бабугентден, Къашхатаудан, Аушигерден, Жемталадан да  келедиле. Аланы жол хакъларын управление тёлейди. «Заказ болмай, бош тургъан кезиуюбюз болмайды. Мында аскерчилеге, ич ишледе къуллукъ этгенлеге да ич кийимле, фуфайкала  тигебиз»,- деп къошады цехни таматасы.

Цехде  мастер-механикле болуп Чеченланы Аслан бла Догучаланы Азрет  да ишлейдиле. Ала да боюнларына алгъан борчларын тынгылы толтурадыла. Аланы тири къармашханларыны хайырындан тигиу этген къызла заманларын бошуна оздурмайдыла.

Дина Сокурова бери Жемталадан жюрюйдю. Ол тигиу этген училищени бошагъандан сора Нальчикде кийимле тикген цехледен биринде ишлегенди. "Авангард" ачылгъанда уа, ары баргъанды. Къолу неге да устады. Мында уа ол мастерни къуллугъун толтурады. Бери адамланы ишге алыргъа излегенлерин эшитип келгенди. "Сокъуранмайма, бир затдан да къыйналмайма, ишими да тынгылы толтурургъа кюрешеме. Цехде машинала бары да жангыдыла. Болсада техника, ол техникады, бир-бирледе бузулгъан да  этеди. Ол заманда мастер-механикни чакъырама, бир-бирде кесим да  ремонт эталама",- дейди Дина. 

Фабрикада ишлегенлени  саулукъларына да башчыла къайгъырадыла. Цехде эки отоуну амбулатория алады. Ары "ВоенТекстильПром" биригиуню саулукъ сакълау жаны бла башчысы, врач-терапевт Фатимат Галачиева ыйыкъгъа эки кере келеди.

- Мен Нальчикде "Авангардха", Бахсан шахарда "Бахсан" фабрикагъа эмда бери дайым да келип, ишчилени саулукъларын тинтеме, керекли болушлукъ да тапдырама.  Биринчи болушлукъ этерге да къолубуздан келеди. Битеулю диспансеризация да  бардырабыз. Ол ишибизде бизге район больницаны баш врачы Биттирланы Азрет уллу себеплик этеди,-дейди Фатимат Галачиева.

Ол айтханнга кёре, бери флюорограф, маммограф, фельдшер-акушер комплекс, башхала да келип, ишчилени барысыны да саулукъларын  тинтгендиле. Биригиуню оноучулары ишчиле не къадар саулукълу болурларына къайгъырадыла, къолларындан келгенни да аямайдыла. Сёз ючюн, Фатимат Галачиеваны тилеги бла алгъаракълада гемотест этген коллегалары келип,  "ЧК" анализни этгендиле. Башхача айтханда, бу анализ адамны саулугъуну халин отуз тёрт жаны бла тинтеди. Мында 109 адам ишлейди, ала барысы да ётгендиле аны.

Фабриканы ашханасына баргъаныбызда уа, алыкъа адам жокъ эди. Болсада тизгинлилик, тазалыкъ да  кёзге уруннгандыла. Столланы юслеринде - акъ жабыула, хар биринде - гюлле...

Директорну кабинетине да жетдик. Уллуду, къабыргъада таматаланы суратлары, столда уллу экранда, фабрикагъа  кирген жерден башлап, чыгъып кетгинчи хар зат да туура  кёрюнюп турады.

- Биз РФ-ни Къоруулау министерствосуну заказын толтурабыз. Компанияны оноучулары Совет Союзну заманында болгъан битеу бек  иги затланы  къайтарыуну къолгъа алгъандыла. Аны айтханым, ишчилеге къайгъырыу уллуду. Мында уруннганла жол хакъ, тюш азыкъ ючюн да капек тёлемейдиле. Къаллай бир адам келсе да ишге, алагъа  "Адмирал" кафеде тюш азыкъгъа заказ беребиз. Ала да аны онеки сагъатха мычымай жетдиредиле. Медицина болушлукъ кереклилеге да алай. Ол жаны бла да хар зат хакъсызды, - дейди  Эристауланы Абдурахман.

"ВоенТекстильПромну" "Къашхатау" бёлюмюнде бош ишчи жерле да  бардыла, ала аз тюйюлдюле. Сёз ючюн, Нальчикде "Авангардда" алты минг, "Бахсанда" тёрт минг адам урунадыла, Къашхатауда уа - жаланда жюз. Кеси элинде, жеринде – иш, айлыгъы да гитче тюйюл, ашы-сууу, жолу, медицина жаны бла болушлугъу да хакъсыз… Аллай ишге чабып барыргъа керек тюйюлмюдю?