Ана жюреги

Керти хапар

Озгъан ёмюрню ортасында Зуриятны атасы Кязим аты айтылгъан къуллукъчу эди. Алай ол андан эртте ёксюз къалгъан эди. Школну бошап, медицина факультетни биринчи курсунда окъуй тургъанында уа анасы да ауушады. Алай бла аны ана эгечи кесине алып окъутады, эрге да береди.

Киеулюкге уа аскер къуллукъчу жашны сайлагъан эдиле. Мурат бла Зурият да бир бирлерин жаратып, таматала айтханнга ыразы болуп къаладыла. Жарсыугъа, жылла оза баргъанлыкъгъа, аланы юйюрлерине уа Аллах сабий къошмай эди. Ол болум тиширыуну бек жарсытханды, болсада эри анга бир кере да аны бла байламлы кёлкъалды этмегенди.

Алай бла арада 10 жыл ётеди. 1970  жылны жангыжылгъы эрттенликлерини биринде Зурият къобуп, больницагъа дежурствогъа тебирей айлана эди. Ол такъыйкъада аны къулагъына бир сабий жилягъан таууш эшитилди. Мурат да алыкъын жукълап эди. Сора фатарыны хар отоууна кирип, ол таууш къайдан чыкъгъанын ангыларгъа кюреше, тиширыу тыш эшик къатына жууукълашады. Таууш андан келгенин ангылап, терк эшикни ачханлай, босагъасында къагъанакъны эслейди. Терк окъуна сермеп, аны сууукъ жерден ёрге алады да, аны бла бирге эри жатхан отоугъа киреди. Жукъудан сабий жилягъаны уятхан Мурат не бола тургъанын ангыламай, Зуриятха соруулу къарады.

- Не сабийди бу? - деп сорду ол. 

- Билмейме. Алай келтирип нек эсе да бизни босагъабызгъа салып кетгендиле, - деди Зурият.

- Да, чакъыр милицияны. Кимле къойгъанларын билсинле, - деп, секирип турду ол.

 Сабийни да ундурукъ юсюне салып, Зурият айтды:

- Мен тюз ангылай эсем болумну, бу сабийни энчи бизни босагъагъа манга жанлары ауруп келтирип  салгъан болмазла...

- Сора уа? Бизни сабийибиз болмагъанын билмеген ким барды. Андан келтиргендиле, - деди Мурат, ашыгъышлы кийине.

- Мен а башха тюрлю сунама: бу сеники болуп, андан атып кетгендиле эшик тюбюне, - деди Зурият.

- Сен не затла жаншайса? - деп, Мурат огъары  аягъына минди.

Алай Зурият аны айтханын эшитмей эди. Ол Аллахха шукур айта эди мёлекчик ючюн. Анга башхалыгъы жокъ эди сабий кимники болгъаны. Аны биреуге да бермезге деп къаст этеди.

   Мурат къагъанакъны сабий юйге беририн тилей эди. Алай ол а атасын таныгъан къуллукъчуланы да болушдуруп, жашчыкъны кесине къойдурады. Эри уа кюн сайын кесиникин тутханлай, тиширыуну башын суугъа атарыкъ эте эди. Жарым жыл халине къарай кетип, Зурият айырылыргъа таукел болады. Мурат бла кюн сайын сабийни юсюнден тюйюшюп тургъандан ол эрикген эди.

- Санга менден эсе кимни болса да сабийи багъалы эсе, насыплы бол, -деп, жаш эшикни уруп, чыгъып кетеди.

   Ала жашагъан фатар анга ата-анасындан къалгъаны себепли, Зуриятха бла Болатчыкъгъа ары-бери кёчерге тюшмеди. Алай бла ала сабий садха жюрюп тебирейдиле. Андан келе, кюнлени биринде, жашчыкъ:

- Анам, къайдады мени атам? Ол бизни бла нек жашамайды? - деп сорду.

Аллай ушакъгъа эрттеден да хазыр болуп тургъан тиширыу, ол аскерчи болгъанын белгилеп, ёлгенди, деди. Ма ол таурух бла Болат школну да бошайды.

   18 жылы толуп, аскерге барыргъа заманы жетеди. Жаш Ленинград областьха тюшеди. Анасы аны кёре  жылгъа эки кере барып тургъанды. Сора къуллугъу ахырына жете келе, Болатха частьха эки тиширыу келгенлерин билдиредиле. Жаш сейирге къалып, алагъа тюберге чыгъады. Ала Муратны эгечлери эдиле. Ол аланы бир заманда да кёрмегени себепли, кесин къалай жюрютюрге да билмей эди. Кеслери да башдан тюпге дери къап-къара кийинип эдиле.

  Тиширыула эркин этилген отоугъа ётюп, хапаргъа кёчедиле.

- Биз сени атангы эгечлерибиз. Зурият бизге бир заманда да эркин этмегенди сени кёрюрге. Бизни къой да, Муратха окъуна. Ол санга атанг ёлгенди деген болмачы хапарла айтып ёсдюргенди. Алаймыды? – деди аладан бири.

  - Мени атам ёлгенди. Сиз кимсиз? Мени анам манга бир заманда да ётюрюк айтмагъанды. Кетигиз бусагъатлай,  - дейди Болат.

- Анамы дейсе? - деп, кюлдюле экиси да. - Зурият сени ананг тюйюлдю. Ма бизни къарындашыбыз  а сени атанг эди. Алай ол кёп болмай ауушханды. Ёлюрюню аллында уа бизге осуят этгенди, сени табып, ишни болушунлай ангылатырыбызны.

 - Мен сизге не себепден ийнаныргъа керекме? Къаллай шартларыгъыз бардыла бош сёзледен тышында, - деди жаш.

- Сени тапхан тиширыу кеси Муратны табып айтханды. Ол бизни къарындашыбызны сюйген заманда жаш къызчыкъ болгъанды. Аны да юйюрю бар эди. Сора сен туугъандан сора уа,  элине сабий бла къайтыргъа кеси адамларындан къоркъуп, Мурат жашагъан фатарны босагъасына салып кетгенди. Бизни къарындашыбыз ол заманда аны билмегенди. Зурият бла да сени биреунюкю сунуп айырылгъанды. Кесиники болгъанын билсе, бир заманда да алай этерик тюйюл эди. Иш болушунлай ачыкъланнганлы жарым жыл чакълы болады. Сени ананг Муратны къыйын ауругъанын эшитип келип, хапарны туура этгенди. Кюнден-кюннге амандан-аман бола баргъан атангы бери келир къарыуу жокъ эди. Ол себепден бизден сёз алып ёлгенди, - дедиле эгечле.

   Битеу эшитген затларын башына сыйындыралмагъан Болат аскерде къалгъан кюнлери къалай ётгенлерин эслеялгъан окъуна этмеди. Нальчикге поезд бла къачан жетеригин ол Зуриятха билдирмей, алай келген эди. Эшикни къонгуроуун  эшитип  ачса уа - жашы. Ананы насыбыны чеги жокъ эди. Сюйген баласы сау-саламат юйюне жыйылгъанды. Ол аны кеси тапмагъанлыкъгъа, жанын берирге хазыр эди Болат ючюн. Юйюр жашауун да бузуп, алай сайлагъанды ол аны.

   Бир ненча кюн озгъандан сора, тиширыу жашны хали башхаракъ болгъанын сезеди. Ол алгъыннгы Болат тюйюл эди. Сагъышлана кетип, ингирлени биринде аны бла хапар айтыргъа таукел болады.

- Жашым, мен сени жанынгымы къыйнагъанма. Къалай эсе да башхаса, сууукъса. Огъесе энди уллу жашма депми къойгъанса уппа этиуюнгю да, - деди Зурият.

 - Мени орунума сенми дау этесе манга? - деп, хыны жууап берди Болат.

 Аллайны сакъламагъан ана, бир кесек абызырап, не айтыргъа билмей къалды.

- Ол айтханынг? Ангыламайма не дегенинги? -деп, абызырады. 

- Сен битеу жашаууму манга ётюрюк айтып ёсдюргенсе. Мени атам жигитча ёлгенди деп. Алай мени атамы эгечлери манга аскерге келип, хар нени да болгъаныча ачыкълагъандыла...

- Атамы эгечлерими дейсе? Ким атангы? - деди Зурият.

- Мени атамы. Муратны.

- Сени алдагъан этгендиле. Ол тюйюлдю сени атанг.

-Сен да тюйюлсе мени анам, - деди жаш.

Ол такъыйкъада ананы жюреги эки жарылгъанча болуп, эси ауду. Кесине келгенинде, больницада болгъанын ангылады. Таныш доктор, тиширыуну къатына келип, жюреги тутханын айтады. Сора мындан ары саулугъуна сакъ болургъа кереклисин ангылатды. Зуриятны кёзлери уа тёгерекге къарап, Болатны излей эдиле.

- Жашым тышындамыды? - деп сорду ол врачдан.

- Хау, тышында олтуруп турады. Алай анга бери кирирге алыкъын эрттеди. Жаланда тамбла эркин эталлыкъма, -деди ол.  

   Сау кечени Зуриятны дарманла бла жукълатып чыгъардыла. Танг атханлай а, Болат да келди. Анасыны жюрегин къыйнаргъа жарамагъанын ангылап, ол озгъан хапарларына къайтмазгъа кюрешди. Бир-эки ыйыкъдан а аны юйюне жибердиле. Алай тынчлыгъы къуругъан ананы уа хар не да эсинде эди. Аны себепли, бир ингирде ол жашы бла олтуруп хапар айтыргъа таукел болду.

- Мен санга хар нени да болушунлай айтдым. Мындан ары уа не оноу эте эсенг да, эт, - деди тиширыу.

  Болат кесини къадарыны юсюнден сагъыш эте кетип, айтды:

- Мен тукъумуму атамыкъына алышыргъа сюеме. Жанынг къыйналмасын. Мен аны эгечлери бла да жууукълукъ жюрютюрге дейме, - деди жаш.

  Заман оза, Болат да ата жууукъларына къаршы, анасындан а кери бола тебиреди. Зуриятны уа жюреги кезиулю кере тутхандан сора, ол кёп бармай дуниясын алышады. Ёлгенинде уа къоншусундан сора къатында адам да болмай къалгъанды.

  Болат а аны асырагъандан сора къабырына да аз жюрюй эди. Кесини ёз анасы бла да артыкъ байламлыкъ да жюрютмегенди. Заман оза баргъан къадарда, Зуриятны фатарын да сатып, Москвагъа кетип, анда жашайды.