Келир жыллада алмала бла толусунлай жалчытылынырыкъбыз

Бизни къырал 2028 жылгъа кесин алмала бла толусунлай жалчытыргъа умутлуду. Сёз ючюн, былтыр тийишли кёрюмдю 87 процентге жетгенди. Аны юсюнден РФ-ни эл мюлк министри Оксана Лут Президент Владимир Путин Къабарты-Малкъарда «Агро 07» мюлкде болгъанында айтхан эди.

Министр белгилегенича, ол башчылыкъ этген министерство, регионлада АПК управленияла бла бирге, жангы терек бахчаланы къурау ишни тирилтирге оноулашхандыла: 2025-2027 жыллада ол 35,35 процентге ёсерикди. Алгъын а ол кезиуге 25,5 мин гектарны орунуна 19,1 минг гектар бахчала къураргъа умут бар эди. Аны бла чекленип къалмай, 2028-2030 жыллада энтта да 19 минг гектарда жангы бахчала тирлик берип башларыкъдыла.

 - Кесибизни толусунлай жалчытыу деген – ол экили оюмду, - дегенди «Ёсюмню технологиялары» компанияны башчысы Тамара Решетникова. – Къайсы рынок да ачыкъ болса игиди. Бизни къырал не уллу эсе да, алмаланы бар сортларын ёсдюрюрге уа амал жокъду. Нек дегенде, аланы бир-бирлери бизни жерлерибизде не ёсмейдиле неда доюн тирлик бермейдиле. Къыбыла Азия жанында уа ала эркин битедиле.

Эксперт оюм этгенича, сагъынылгъан кёрюмдю 90 процентге жетсе да хатасы боллукъ тюйюлдю. Алай производство ёсе баргъаны бла алмаланы тюрлюлерини асламлыгъы азаяды. «Бизде терк айныгъан терек бахчалада бек болса бир онбеш сорт алма ёседи. Кёбюсюнде ала хауа болумлагъа чыдамлы тюрлюлериндендиле, къышха иги сакъланадыла, кеслерине да сурам игиди», -дейди ол.

Кесибизни толусунлай жалчытырча,  къырал да мюлклеге дайым билеклик этип турургъа керекди: бахчала 10-15 жыл тирлик бередиле, ызы бла эски тереклени кетерип, жангыларын орнатыргъа керекди, ол а кёп къоранчладыла.

Алмаланы жарашдырыугъа да эс бурургъа тийишлиди. Техникалы сортланы ёсдюрген къайда женгилди, алай аланы багъасы иги да учузду. Хайыры азыракъ болгъаны ючюн,  аллай бахчаланы ёлчеми азая барады. «Быллай сортла уа бизге керекдиле. Министерство анга да эс бурса уа», - деп къошханды эксперт.

Алманы техникалы сортларындан пектин, концентратла, желе эм башха затла этедиле. Аллай алмала азлыкъ этгенлери ючюн бу затланы тыш къыралладан да ташыргъа тюшеди. 

Тергеулеге кёре быйыл кюнню халы осалыракъ болгъаны ючюн, алма тирлик былтырдан эсе азыракъ болургъа ушайды. Июнь айны аллында Эл мюлк министерство аны 1,5 миллион тоннада тохташдыргъанды. Россейни терек бахчачыларыны биригиуюню башчысы Игорь Муханин айтханнга кёре уа, мюлкледе быйыл 1,7 миллион тонна жыяргъа къолларындан келликди. Къыбыла эмда Шимал Кавказда регионлада тирликни хатасы боллукъ тюйюлдю. Башха регионлада осал кёрюмдюлени ала жабаргъа боллукъдула.