«Жюрегим жангызда музыкагъа тартханды»

 Бюгюн жигитибизни Къадырланы Альбертни къызы Джанитаны интернет сайтлада  видеороликлерин, белгили жырларыбызны макъамсыз айтханын  эшитмеген, сюймеген да хазна адам болмаз. Ол Черек районда Къашхатауну Маданият юйюнде, реабилитация арада да ишлейди, сакъатлагъа ариу байрамла къурап,  кёллерин жарытханлай турады. Аны себепли Джанита бла этген ушагъыбыз  бла сизни да шагъырей этерге сюебиз.

  - Бизде кёп атала- анала сабийлери быллай усталыкъ бла барсала артыкъ  ыразы болмаучудула. Сен а  Музыка колледжни бошагъанса. 

 - Школну бошар заманларымда,  бу жаны бла барыргъа  муратым болгъанын юйюмде айтып тургъанма. Алай сен айтхангалай, мени атам - анам да ол оюмну тюзге санамагъандыла. Къыз башынг бла ол керек тюйюлдю, аны бошасанг, ким болуп ишлериксе деп ыразы болмагъандыла. Ызы бла уа Къашхатауда ДОСААФ колледжге документлерими бередиле. Алай мен ары жангыз бир кюнню баралгъанма. Окъуудан къайтханымдан сора, атама – анама да  анда окъуялмазлыгъымы айтама, жюрегим жангыз музыка усталыкъгъа тартханын, андан башха жерде кесими кёрмегеними да айтама.  Сора атамы эгечи Къашхатауну музыка школунда ишлеген устазгъа тынгыларгъа элтеди, ол а ёнюмю жаратып, музыка колледжге ашырады. Алай бла  вокал бёлюмню жетишимли окъуп бошагъанма, ызы бла уа Искусстволаны Шимал Кавказ институтда да окъугъанма.

- Хунерли адам кёп затда да хунерли болады, деген сёз барды, жырлагъандан сора башха фахмунг бармыды?

- Сахнада ойнаргъа да бек сюеме. Анда не жунчугъан, не уялгъан этгеним да жокъду, ол сюймеклик жюрекден барады. Колледжни бошай тургъан кезиуюмде  Жангуразланы Мажитни бла Маммайланы Фатиманы «Тынгысыз юйюр»  сахна оюнларын ойнагъан эдим. Бир къауум кюнден а окъуугъа чакъырадыла,  сени ойнагъанынгы Мажит бек жаратханды, Москвагъа бу усталыкъ бла билим алыргъа ашырыргъа сюйгенлерин айтадыла. Алай атам не заманда да адет-намысха къаты адам болгъанды. Музыка жаны бла окъургъа жибергенликге, ары хар кюнден да юйюмден жюрюп тургъама, анда - мында къалыргъа къоймагъанды. Аны ючюн ол усталыкъны сюйгенликге, хунерим болгъанлыкъгъа, ара шахаргъа  жиберирге бютюнда сюймегенди.       Шахарда бардырылгъан байрамлагъа хар заманда да чакъыргъанлай турадыла,  юйюр халла бла байламлы алагъа терк - терк къатышыргъа амалым болмайды. Алай, окъугъан кезиуюмде «Салам алейкум» фетивальгъа къытышханлай, аны лауреаты да болгъанлай тургъама. 

- Санга уа бу хунерлик кимден келгенди, юйюрюгюзде сендан сора да бармыдыла быллай фахмулары болгъанла?

 - Бизни юйюрюбюзде барысы да ол жаны бла хунерлидиле. Жырлагъан, тепсеген, миллет къобузда сокъгъанларыбыз да бардыла.  Аммам Кадырланы Мария кёп жылланы ансамбльде тепсеп тургъанды, «Люди заоблачной долины» деген документ фильмде Улбашланы Азнор  бла тепсегени да барды. Аны къарындашы Гергъокъланы Исмайыл да ансамбльде тепсеп тургъанды. Дагъыда атамы эгечлери Къадырланы Лариса да аллай устады,  Улбашланы Амина уа  фахмулу къобузчуду.

 Анамы жанындан да къарт ыннам Этчеланы Мариям да  миллет къобузда уста сокъгъан адам болгъанды. Атам  замансыз дуниядан кетгенди, алай назмула жазып, аланы жырларгъа да бек сюйгенди. Юйде эки къарындашым бла бир эгечим бардыла. Абадан къарындашым юйленгенди, кеси артыкъ бу усталыкъгъа эс бурмагъанлыкъгъа сабийлери да фахмулудула. Эгешчигими да актер усталыкъгъа фахмуу барды, кеси сейир оюнла къурагъанлай турады, музыка школда жетишимли окъуйду.  Къарындашчыгъым Ийман ауругъан этеди. Алай ол да жырланы эшитсе бек къууанады, тынгыларгъа да бек сюеди. Сёзю бла ангылаталмагъанлыкъгъа, мени ариу кийиннгеними кёрсе, жырларгъа баргъанымы ангылап, анга къууанып, харс къагъып башлагъаны мени бек къууандырады.

- Черек районну хар къууанчында, байрамында да ариу жырларынгы эшитгенлей турама. Кесинге энчи жазылгъан  жырларынг а бармыдыла?

- Хау, аллай жырларым да асламдыла. Биринчиси Этчеланы Музафар хазырлап берген «Ана тилим» болгъанды. Андан сора  Къазакъланы Борис да «Черек район», «Сюйген жашым» жырланы салгъанма. Элибизде устаз  Чеченланы Фатима уа «Таулу той» деп назму жазып ашыргъанды, анга да макъам салгъанбыз, тойлада жырлай турургъа бек аламатды. Андан сора да Чечен республиканы таматасына Рамзан Кадыровха аталгъан жырым барды, анга Аппайланы Алим  макъам салгъанды.  Дагъыда кёп белгили поэтлени назмуларына этиле тургъан жырларым асламдыла. Аланы хар бирине да аранжировканы Этчеланы Ислам этип береди, бек бюсюрейме, ишине ыразылыгъымы айтама.

- Интернетде къарт ынналарынгы да видеоларын салгъанлай, адамланы кёллерин кётюргенлей тураса. Юйде къарт ол бек уллу насыпды, сен а аладан не затха юйреннгенсе?

 -  Манга юйде къарт адам болгъаны ол бек уллу къууанчды. Атамы жанындан  аммамы анасы Мамуколаны - Гергъокъаланы Ханифа 102 жыл жашагъанды, жарсыугъа алгъаракълада дуниядан кетгенди. Ыннама уа Гергъокъланы Мариягъа бюгюнлюкде 85 жылы толгъанды, кёп жылланы къытыбызда болурун тежейме.  Мен  ала бла ёсгеним себепли, къарты болмагъан юйню берекети да болмагъанын толу ангылагъан этеме. Аланы хар  сёзлери да насийхат блады. Сора къартла бла ёсген сабийле да намысны, адетни игирек биледиле. Не заманда да тышына жумуш бла чыкъсам  алагъа билдирмей къоймагъанма. Аланы хар заманда да кийиминге, жолунга да айтхан ахшылыкъларыны, тилеклерини багъасы жокъду. Ала адамгъа къаш тюйюп, хыны сёлешип, жанларын къыйнамазгъа юйретгенлери себепли, юйден тышына атлагъанлай, бетимден ышаргъаным кетмейди. Элибизде хар адамгъа да ахшылыкъ айтмай озалмайма.  Хар заманда да къарт аммам Ханифа туудугъу къатына келсе, дунияда болгъан ариу алгъышланы айтып, «энди сени тоюнгу бир кёралсыем» деп айтыучу эди. Дунияны жаратханны ахшылыгъы бла  кёплерини къууанчларын кёрюрге да амалы болгъанды. Ыннамы Марияны да хар бирибизде да бек уллу къыйыны барды. Огъарыда айтханымча бир къарындашчыгъым ауругъан этеди, ол туугъанлы аны не жумушуна да, дарманына да бирибизге да жетдирмегенлей къарап турады. Хар къартха да узакъ ёмюр, саулукъ тежейме, бу дунияда ма аллай адамларыбызыдыла керти да байлыкъ.