Эрттен ашха не зат келишмейди?

Эрттенликде ашыбыз бла байламлы болады иш кёллюлюгюбюз да, бир-бирде саулугъубузну халы да. Ач къарыннга не ашарыкъла жарамайдыла? Бу соруугъа жууап излей, врач Ахматланы Ахмат бла ушакъ этгенбиз.

- Татлы затла, жемишле тап келишемидиле эрттен ашха?

- Биринчиден, ачытхы къатышдырылгъан татлы гыржынла. Ачлай не татлы зат да къанда инсулинни мардадан кёп этдиреди. Ызы бла уа аны терк окъуна тюшюреди, аны ючюн а санланы къарыусузлукъ алады, адам ишин толтуралмай, кёлю жукъгъа тартмай тебирейди. Эрттенликде татлы ашарыкъланы дайым ашау аш орунну тюбюндеги безни аурутургъа, диабетни аллында болуучу халланы къозгъаргъа боллукъду. Ачытхы къошулуп этилген гыржын а къарынны кёпдюреди.

Семирирге къоркъгъанлагъа аланы ашаргъа ахырысы бла да керек тюйюлдю. Алай аласыз болалмай эсегиз, бир кере тынгылы ашап тойгъандан сора неда тюшден сора ауузланыгъыз.

Экинчиден, наныкъла-жемишле да иги тюйюлдюле ач къарыннга.Ариу ийисли жилекледе, наныкълада эм башха быллай жемишледе ач къарыннга заранлы кислотала кёп болгъанларындан сора да, аш орунну хырыулу къабукъларын тырнагъан гитче сюекчиклери да бардыла.

Аланы эрттенликде ашаргъа сюе эсегиз, уууч бла бирин овсянкагъа къошугъуз неда экинчи эрттен азыкъгъа къоюгъуз. Жемишлени бир башха зат къошмай тынгылы тойгъандан сора бир-эки сагъатдан ашаргъа жарайды.

-  Къакъ къыймала, чабакъ консервала уа?

- Къакъ къыймалада туз, тюрлю-тюрлю консервантла бла башха къошакъла аслам тюбейдиле, ала бауургъа эрттенликден бек ауурдула. Чабакъ консервалада уа гистамин кёпдю. Ол воспаленияланы неда аллергияны къозгъаргъа боллукъду.

Бутербродла ашаргъа сюйюучю эсегиз, алгъадан окъуна жаулу болмагъан тауукъ, бузоу, гогуш эт биширип къоюгъуз. Аллай аслам белогу болгъан аш саулугъугъузгъа къайда да хайырлыды.

 - Кертмеле, хурма уа?

- Бу татлы кёгетледе ач аш оруннга жарашмагъан клетчатка кёпдю эмда аш-азыкъны эритиуню акъырыныракъ этип, къарынны кёпдюрюрге боллукъдула.

Ала бла андан эсе тюшден сора ауузлансагъыз игиди. Къуру кеслерин угъай, йогурт, бишлакъ неда къозла бла бирге.

- Кёгет сууланы юслеринден а не зат айталлыкъсыз?

- Аш орунугъузда кислотность кётюрюлюп эсе, эрттенликни андан башламагъыз. Бу жорукъ цитрус жемишлени барысына да жайылады. Саулукълу адамгъа да бу заманда ол хайыр келтирлик тюйюлдю.

Тёрели эрттен ингилиз аш – овсянка бла бир стакан апельсин суу. Жангыз да аны кашаны бошагъандан сора ичерге керекди.

- Эрттенликлерин чибижи соусла бла сарымсахдан башлагъанла да бардыла. Ол а тюз болмаз?

- Ачлай ашалгъан соханны бла сарымсахны эфир жаулары аш орунну хырыулу къабукъларын аурутургъа боллукъдула. Чибижили соусла да тюз алайдыла.

Аланы сюе эсегиз, тюш неда ингир азыкъгъа къошуп ашагъыз.

- Ишге кеч бола турсанг, кёбюсюнде терк хазырланыучу какла этип къояса. Аланы юслеринден медицина не айтады?

- Аланы бал тузлары кёпдю, хайырлары уа азды. Андан тышында, алада бауургъа заранлы Е къошакъла асламдыла. Игиси – ингирден термосда овсянканы неда башха крупаланы хазырлап къоюгъуз. Эрттенликге уа саулукъгъа иги как хазыр болуп турлукъду.