Багъалары башха – багъыу кючлери уа бирча

 Арт жыллада россейли фармацевтика терк айнып барады.  Тыш къыраллы дарманланы орунуна кесибизникилени алып башлагъанбыз.

Учузуракъ алыргъа онг барды

«Мени саулугъум осалды, пенсиям а – азчыкъ. Алгъын иги ангылаялмай, багъа дарманла алып тургъанма. Артда къарасам а, бизге россейли дарманланы орунларына асламысында тюз аллай тыш къыраллы багъа дарманланы жаза кёреме врачла», - дейди окъуучуладан бири ушагъыбызда. Не этерге керекди быллай болумда?

Врач Алийланы Темирлан былай жууаплайды ол соруугъа: «Врач сизге рецепт жазгъандан сора, анга быллай сорууланы беригиз: бу дарманны учузуракъ тюрлюсю бармыды, аланы бир бирлеринден башхалыкълары къаллайладыла, къайсысы игиди? Бу сорууланы фармацевтлеге да беригиз. Ала сизге дарманны альтернатив тюрлюсюн айтсала, врачха къайтып барыргъа эм быллай соруу берирге керексиз: «Бу препаратны манга ичерге жарарыкъмыды, сен манга алгъын жазгъандан къаллай башхалыгъы барды?»    

Атлары башхала болгъанлыкъгъа, бир ауруудан багъаргъа жарагъан дарманла бек кёпдюле. Аланы юслеринден телефон бла сёлешип билирге боллукъду. Бек багъа эм андан учузуракъ дарманланы юслеринден хапарны инструкцияларын окъуп, тенглешдирип, билирге боллукъду. Аланы эм магъаналы къошакълары бирчала эселе, врач бла ушакъ этип, багъасын тёлерге къолугъуздан келлик дарманны алыгъыз. Онгугъуз бар эсе, кесигиз иги таныгъан, толу ышаннган врачыгъызгъа барыгъыз».

Тыш къыраллыланы бизникиле алышындыраллыкъмыдыла?

Белгилисича, Россейни Правительствосу энчи инвестициялы «Фарма-2020» деген программаны къабыл кёргенден сора, уллу тюрлениуле болгъандыла. Аны хайырындан, ич рынокда 2020 жылда кесибизни дарманларыбыз элли процентге жетгендиле. Андан сора да, бек кёп жайылгъан аурууладан, жюрек-къан тамырла эм рак аурууладан багъаргъа керекли дарманланы Россейде кёп санда чыгъарыргъа белгиленнгенди. Аллай умутланы тамамларгъа жашауда онг бармыды? Жашау кёргюзтдю, хау. Бюгюнлюкде СПИД-ден ауругъанланы окъуна россейли препаратла бла багъадыла.

Ийнанырча болса сюебиз

Статистикагъа кёре россейли аптекалада сатылгъан дарманланы юч юлюшлеринден экиси ата журтлуладыла. Башхача айтханда, биз кесибизни таблеткаларыбызны тыш къыраллыладан эсе эки кереге кёп сатып алабыз. Алай экспертлени тергеулери уа арталлыда башха тюрлюдю – бизни рынокда дарманланы битеулю багъаларын алып къарагъанда, тенгизни ары жанындан келтирилгенледен (белгилисича, аланы багъалары бек уллуладыла) тюшген ахча битеу сатылгъан дарманланы багъаларыны 77 процентин тутадыла, россейлиле уа – жаланда 23 процентни. 

Багъа дарманла бизни аптекаланы иелеп къалгъанларыны сылтауу, кёпле суннганча, жаланда аланы качестволарыны игилигинде тюйюлдю. Былайда ишни башы – россейлилени кёплери, тыш къыраллы эсе, игиди, деп ойлагъанларындады. Алай ол акъыл нек бийлегенди бизни башыбызны? Осал дарманладан асыры кёпдюле ачыгъанла. Тюркге баргъанла андан сау жылгъа жетерча дарманла алып келедиле. Бу къыралда жалгъанны чыгъаргъанлагъа эм сатханлагъа бек къатыдыла. Хау, сюебиз Россейде чыкъгъанла бла хайырланыргъа, алагъа да толу ийнанырча болса.