Къайсыннга жюз атлам

«Къайсыннга жюз атлам» проектни хунасына биринчи ташы 2013 жылда 13 июльда салыннганы барыбызны да эсибизде болур. Сау он жыл озду ол кюнден бери! Тарыхха кирген хунаны проекти уа 2011 жылда 18 июньда окъуна жаратылгъанды. Башында айтылгъан кюн Тетууланы Хадисни башчылыгъы бла Шауаланы Аминат – «Китап Ара» юйню таматасы, Шауаланы Разият – КъМР-ни сыйлы журналисти эм Таппасханланы Мариям, Мечиланы Кязимге бла Къулийланы Къайсыннга аталгъан окъуула бардырыргъа деп, Огъары Чегемде Къулийланы Къайсынны ата юйюне атланнган эдиле.

Ала Къайсынны атын жюрютген юй-комплекс бир кесек тозурагъан халда болгъанны кёрюп, аны да, тёгерекни да тапландырыргъа керекди, деген оюмгъа келген эдиле. Биринчи Къайсын атлы окъуула  2011 жылда 4 ноябрьде ётгендиле. Экинчи окъуула ётер кюннге уа Къайсынны Юй-музейи да тапландырылгъанды. Ол ишни башламчысы да Тетууланы Хадис нёгерлери бла болгъандыла. Аны къураргъа Нальчик шахарда, Элбрус районда налог инспекцияланы ишчилери болушхандыла. Дагъыда Нотариальная палатаны таматасы Анна Целоусова, нотариатны ишчилери эм кёп башхала къошумчулукъ этгендиле.

Эшиклерин, терезелерин, къабакъ эшикни проектин Нёгерланы Мурат жарашдыргъанды. 2011 жылда 9 октябрьде изеу жыйып, эшикле, терезеле эм къабакъ эшик жерлерине салыннгандыла. 4 ноябрьде 2012 жылда уа Къайсыннга аталгъан экинчи окъуулада «Къайсыннга жюз атлам» деген эсгертме таш салыннганды.

Кёп бармай Тетууланы Хадисни башламчылыгъы бла 2012 жылда декабрьде «Къайсыннга жюз атлам» деген ат бла тарыхны эм эсгертмелени сакълаугъа себеплик этген фонд къуралгъанды. Фондну таматасына Мечиланы Люба тийишли кёрюлген эди. Биринчиден, бу ишни бардырыргъа деп юч ишчи къауум къуралгъанды: ишлени къурау бёлюм, архитектура эм поэзия бёлюмле. Архитектура проектге фахмулу жашыбыз Гузиланы Маликни иши айырылгъанды. Къайсынны назмуларын сайларгъа болушханланы санында Гуртуланы Салих, Къулийланы Элизат, Беппайланы Муталип, Мусукаланы Сакинат, Додуланы Аскер, Додуланы Асият, Табакъсойланы Мухтар, Кючмезланы Рая, Тетууланы Хадис, Мечиланы Люба, Таппасханланы Мариям, Къулийланы Малик эм башхала болгъандыла. Хунагъа биринчи таш, огъарыда белгилегенибизча, 2013 жылда 13 июльда салыннганды. Проектге кёре аны узунлугъу 350 метрди, бийиклиги – 2,80, кенглиги – 0,60.

Ол таш къабыргъагъа уа поэтни малкъар эмда орус тилледе жазылгъан назмулары бла мермер плиталаны жюзюсюн орнатыргъа белгиленнгенди. Кёп даулашла да чыкъгъандыла, бирде кечге дери ишлерге да тюшгенди. Къысхасы, терен оюмлу чыгъармала айырылгъандыла.

2013 жылда июльну ал кюнлеринде уа къурулуш ишле да башланнгандыла. Хунагъа биринчи ташны салгъан кюн Огъары Чегемге къурулушчула, техника да кёп келгенди. Тетууланы Хадис, Бапыналаны Музафар эмда бир къауум жаш, чекчиле тургъан жерге дери барып, гыйы ташла алып келгендиле. Эрттенликде окъуна юзмез, цемент да хазырланнганды. Ишни башларгъа хар зат да тынгылы этилгенди. Кюн да аламат жарыкъды, къыздырады. Кёкде уа юч уллу къуш, къанатларын кенг жайып, ол огъурлу ишге шагъат болургъа сюйгенча учадыла.

Биринчи кюнде окъуна ала онбеш метр жерни къазып, сегиз тонна таш да келтирип, ишлеп башларгъа хар затны да хазыр этедиле. Тетууланы Хадис, алайгъа келген башхала да алгъыш этгенден сора, хунаны биринчи ташы жерине тюшеди. Жангоразланы Аслан, Тёппеланы Ашот, Хызыр Гуков, Хутуйланы Мурат, Герийланы Хасан, терлегенлери сыртлары бла бара, хунаны къалайдыла. Аланы ишлерин андан ары Цокаланы Мажмудин, Мухар, Алим, Халим, Асанланы Альберт, Кациланы Мухарбий андан ары бардыргъандыла. Ала ингир къарангысына дери тохтаусуз ишлегендиле. Бош айтмагъандыла буруннгулула: «Малкъарлы келсе, хунангы къалар», – деп. Малкъарлыла хуна къаларгъа уста болгъанларын алайда да кёргенбиз. Мермер ташны юсюне назмуланы уа Холамханланы Мурат жазып тюшюргенди.

Андан сора кюнледе закий поэт Къулийланы Къайсынны чыгъармачылыгъын сюйгенле, билгенле, республикада атлары айтылгъан жырчыла Тёппеланы Алим, Жаникаланы Элдар, «Жашлыкъ», «Ийман», «Эрирей» къауумла, Гергъокъаланы Халимат, Мусукаланы Руслан, Башийланы Магомет, Бапыналаны Зариф, Газаланы Алим, Жашууланы Башир, Уяналаны Алий, Евгения Саенко, Тохаланы Якуб, Гузиланы Тахир, Холамханланы Къайсын, Мамайланы Фатимат, Малкъар драма театрны, «Балкария» фольклор -этнография тепсеу ансамбльни артистлери, журналистле хунаны ишлеуге къошумчулукъ этгендиле.

(баргъаны боллукъду)