Элли врачланы къолундады эллилени саулукълары

Бизни республикада районлада угъай да, Нальчикде окъуна врачла жетишмейдиле. Жыл сайын медицина факультетни бошагъанланы бир къаууму Москвагъа эм башха шахарлагъа кетедиле, башхалары жангы усталыкъ сайлайдыла, къалгъанлары уа Нальчикде тохтайдыла. Эллерине, районларына къайтханла бек аздыла.

Хар медицина факультетни бошагъан нек ишлемейди? Базынмайдыла. Сёз ючюн, сынаулу врачла окъуна шёндюгю мардаланы тюзге санамайдыла, аладан бири: хар саусузгъа приёмда онбеш минут бёлюнюрге керекди. Ол азды, дейдиле докторла. Заманны азлыгъыны хатасындан, халат этселе, артда сюдледе айланыргъа тюшеди. Алай элде врач болмаса, адамла бек къыйналадыла. Бир талай жыл мындан алгъа Май районда Ново-Ивановское элге баргъанымда, анда Магрелланы Келимат бла танышхан эдим. Келимат педиатрды. Эллиле къаллай бир ыразылыкъ сёзле айта эдиле. Бир-бирде сабий къыйналса, ала врачны юйюне кече ортасында окъуна келедиле. Келимат «Земский доктор» федерал программагъа кёре ишлей эди.

Туугъан элиме къуллукъ этейим, халкъыма жарайым дегенле да бардыла. Сёз ючюн, бусагъатда Кёнделен элде Алийланы Тамерлан ишлейди. Ол медицина факультетни къызыл дипломгъа бошагъанды. Москвада ординаторла окъуна 150 – 250 минг сом алып тургъанларын кёрген жаш анда къалыргъа акъыл да этген эди. Алай атасы бла анасы туугъан жерине жараса сюйгенлерин ачыкъ айтхандыла. Тамерлан, аланы оноуларына сыйынып, элинде ишлеп башлагъанды, иш хакъы алгъа онсегиз минг сом эди. Ол бек аз болгъаны кимге да баямды. Насыпха, эл врачланы иш хакъларына элли минг къошулгъанды. «Мен ненча сом алама деп, бир заманда да къарамагъанма, саусузлагъа болушургъа деп окъугъанма он жыл: алгъа медицина колледжде, артда медицина факультетде. Билемисиз, медицинадан бек алгъа ким кетеди? Иш хакъларына жарсыгъанла.  Бизни ишибиз бла олигарх боллукъ тюйюлсе, врач – ол билимли, халал адамды. Сёз ючюн, жолда аууп тургъан адамны къатындан башхала озуп кетселе, врач а тохтарыкъды, не зат болгъанын билликди, болушурукъду», - дейди Алийланы Тамерлан.

Огъары Малкъарда  Чаналаны Аслижан къыйын саусузлагъа терк-терк барады: элде врач протоколлагъа кёре жашамайды. Ауругъан адамны жашаргъа кёллендирген тынч жумуш тюйюлдю. Дарманла жазгъандан сора да, ариу сёз айтыргъа, жапсарыргъа да керек болады. Аны себепли, тау элледе кесибизни билимли адамларыбыз ишлегенлери бек игиди. Халкъ аланы школда окъуна къалай окъугъанларын биледи, аталарын – аналарын, аппаларын – ынналарын таныйды, ышанады.

Болсада, эллиле бир юйюрча жашагъанлары себепли, бир-бирде доктор айтханнга угъай, къоншуну сёзлерине къулакъ саладыла. «Бирде адамны анализлерин тинтип, къан басымын мардагъа келтирир ючюн, дарман жазсанг, бираздан юйюне чакъырадыла. Не болгъанды? Къан басымын энишге тюшюралмайдыла, не зат ичеди, деп сорсанг а: «Кётюрюлгенде - къоншума болушхан дарманны», - дейдиле. Къан басымы болгъан адам жаланда доктор айтхан дарманла бла хайырланыргъа керекди, аланы кюн сайын ичерге тюшеди, ансыз кюнлени бир кюнюнде инсульт болургъа боллукъду», - дейди Алийланы Тамерлан.

Дагъыда элде жашагъанланы саулукъларыны юсюнден айтханда, ол ашха энчи эс бурургъа кереклисин чертеди. Алгъын таулула кёп ишлегендиле, къара иш къарыу-кюч излейди, аны себепли кюн сайын хант столларында эт болгъанды. Жашау тюрленнгенди. Бусагъатда кёпле биченни сатып аладыла. Эл жашау шахардан башха болмай къалгъанды. «Бюгюнлюкде эллиле ыйыкъгъа бир кере ашасала эт, тамамды. Кюн сайын семиз къой этни ашап тургъан саулукъгъа иги тюйюлдю», - дегенди Тамерлан.

Эллилени саулукълары табийгъат бла да бек байламлыды. Сууланы, хауаны, тауларыбызны тазалыкълары – саулугъубузну мурдорларыдыла.