Юйню тизгинине, хар несине да анда жашагъанла къараргъа керекдиле

Ахыры. Аллы 20-чы августда чыкъгъанды.

- Тариф кётюрюлгенди деп кёп болмай аллай хапар чыкъгъанды. Дагъыда бу программагъа энди жангы юйлени да къошарыкъдыла. Бу тюрлениулени магъанасын ангылатсагъыз эди.

- Кесигиз билгенден, тариф иги кесек заманны тюрленмей тургъанды. Алай хар неге да багъала къошулуп барадыла: къурулуш ишлеге, материаллагъа… Жыйылгъан ахча уа юйледе ремонтну тийишлисича этерге жетерик тюйюл эди.

Биз аны онтёрт сомгъа келтирирге оноу этгенбиз. Республиканы Башчысы уа: «Угъай, адамлагъа къыйын боллукъду, аны юч жылгъа созайыкъ эмда тюз аллай бирге да жетдирмейик» дегенден сора, 2022 жылны ахырында узакъ болжаллы (юч жылгъа) тарифни къабыл этгенбиз. Анга кёре былтыр бир квадрат метр ючюн тёлеуню ёлчеми 7 сом 15 капек болгъанды, быйыл ол сегиз сомду, келир жылда уа тогъуз сом боллукъду.

Энди сорууугъузну экинчи кесегини юсюнден айтайыкъ. Кёп фатарлы юй бу программагъа тюшгенден сора, анга отуз жылны ичинде бир кере тынгылы ремонт этерге тийишлиди – законну излеми алайды. Анга кёре ахча да (ол юйге керекли) аллай бир заманны жыйылыргъа керек болур. Биз а жангы юйледе жашагъанлагъа беш жылны ичинде тёлемей турургъа эркинлик бергенибиз ючюн, ала ахчаны жаланда 25 жыл берлик эдиле. Отуз жыл жыйгъанда окъуна ол хазна жетмейди, былай болса уа, бютюнда азлыкъ этерикди.

Аны жаратмагъанлагъа мен къатларында олтуруп, санап, хар нени да ангылатыргъа кюрешеме: бюгюнлюкде бир юйню тынгылы ремонтуна 15-16 миллион сом къоратыла эсе, сиз отуз жылгъа жаланда 11-12 миллион сом жыярыкъсыз. Къуру былайда окъуна алты миллион сом жетмейди. Шёндю биз аны къыралданмы алабыз огъесе башха жерледенми мажарыргъа кюрешебиз – аны иши башхады. Ол беш жылны тёленмей турса уа, бютюнда аз ахча жыйылады. Сора юйге къалай ремонт этгин? Аны юсюне инфляцияны да къош, тёлеуню кёпле бермей борч этип тургъанларын да терге.

Энди уа быйылдан башлап иш былай боллукъду: жангы юй хайырланыугъа берилгенден сора, ол программагъа тюшеди, анда жашагъанла тынгылы ремонтха ахчаны къалай эмда къайры жыярыкъларын билдиредиле. Аны ишин этмеселе, муниципалитет эки айны ичинде ол юйню Фондха кёчюреди. Аны бла быйыл программагъа кёп къалмай энтта да 250 юй къошулгъанды, алагъа квитанцияла жибериу да башланнганды.

- Сиз айтханнга кёре, адамла жыйгъан ахчагъа юйледе хар нени да жик жиги бла тамам этген къыйынды. Бу жаны бла къырал а болушамыды?

- Тюздю, тынгылы ремонт адамланы ахчаларына этиледи. Алай бизде бек уллу чурум бар эди, аны аты – эски лифтле. Келир жылда биринчи январьдан сора 67 лифтни чыртда хайырланыргъа жарарыкъ тюйюл эди.

Ол багъа оборудованиеди, адамла жыйгъан ахча анга жетерик тюйюл эди. Биз аны айтып ангылатханыбыздан сора, республиканы Башчысыны буйругъу бла Правительство 200 миллиондан артыкъ сом бёлгенди - анга 67 лифтни алышырыкъбыз. Сейир окъуна этерсе, лифтлери онеки жыл ишлемей тургъан аллай юйле окъуна бар эдиле.

Жылдан-жылгъа жетмеген ахчаны бюджетден къошугъуз деп биз энтта да тилейбиз. Аны бла байламлы бегим барды, келир жыл ол боллукъ иш болургъа ушайды. Башха регионлада да алайды, кёп къалмай барына да бюджетлеринден билеклик этиледи.

- Къаллай чурумла бардыла энтта да?

- Бек эски юйле кёпдюле, иги оноучу компанияланы къолларына тюшюп, аламат халда болгъанла да асламдыла. Биз программагъа тюшген юйлени ахчалары аяулу къоратылырча, бир-бир ишлени быйыл, башхаларын а келир жылгъа къояргъа амал табаргъа кюреширикбиз.

Экинчиси: башха жыллада май-июньнга дери аукционла бардырылмай эдиле, быйыл а бу айны ахырына дери башларыкъбыз ол ишни. Подряд организациялагъа ол бек тап боллукъду: къагъытлары къолларына тюшселе, ала багъала кётюрюлгюнчю сакълап турмай, керек затларын шёндюден окъуна алып башлаяллыкъдыла. Эндиги жылгъа ишлени юсю бла аукционланы уа быйыл ноябрьни ахырында бардырыргъады умутлубуз.

Андан башха, бир жерде учуз багъасы бла материалла тапсакъ, аланы сатып алыргъа эркинлигибиз барды. Биз а артда аланы къурулушчулагъа берип, ремонтну алай тамамларгъа боллукъбуз. Тюзюн айтханда, аны бла кюреширге артыкъ сюйген жерибиз да жокъду, алай, жарсыугъа, инфляциягъа къажау башха амал тапхан къыйынды.

Борчлары болгъанлагъа да эсгерирге сюеме: сюдню оноуун сакъламагъыз. Биз шёндю 20 эм андан кёп минг сом берликлери болгъанланы ишлери бла кюрешебиз, жайда уа андан аз борчлагъа жетерикбиз. Аны бир кезиуге бералмай къыйнала эсегиз, келигиз да айтыгъыз, ахчаны бир ненча айгъа юлюш-юлюш этип алай тёлерге да къояргъа боллукъбуз.

Ушагъыбызны ахырында мен газетни бетинден адамларыбызны алгъышларгъа сюеме: муратларыгъызгъа жетигиз, саулукълу болугъуз, багъалы миллетим!

Ызы бла айтырыгъым: иели юйлеге тышындан келип бир киши да ремонт этмейди, аны жумушларына къарамайды. Тизгинине, хар несине да анда жашагъанла жууаплыдыла. Фатарланы иелерине уа Фонд бохчалары кибикди. Ай сайын алай кёп тёлемейсиз, ол кёзге хазна урунмайды. Артда уа юйге тынгылы ремонт этиледи къадар ахча къоратылып. Аны не хатасы барды? Бу эм биринчиден сизге, юйюгюзге, аны тизгинине керек жумушду. Тюзюн ангылагъыз, уллу кёллю болмагъыз, деп тилеригим олду.