НЕ АЙТЫРЫКЪСА АНГА?

Кертисин айтханда, мен романтикалы адамма. Хау, жерде жюрюмейдиле мени сагъышларым. Ала анда, ёргедедиле. Бир-бирле уа къоллары бла тутмагъан затха ийнанмайдыла. Ма андады мени бар насыпсызлыгъым да.

Сёз ючюн, узакъ кетмей, ма тюнене кече болгъанны айтайым. Жатама, кёзюме жукъу кирмей, эрттенли жууулгъан тереземи ары жанында кёкде жылтырагъан жулдузлагъа къарай. «Ийсагъан, – деп сагъыш этеме, – мен да былай кёкге къарап тургъанымлай, Тейри эшиги ачылып къалса эди…» Не тилерик эдим мен андан? Аны уа билмейме. Билген этеме, уялгъан этеме айтыргъа ансы – ангыларыкъ тюйюлдюле. Сизге уа айтайым: рояль сюеме, былай уллу, къызыл рояль, къара, акъ тюеклери бла. Мен а акъ… угъай, андан эсе къара костюм табыракъ ушарыкъды аллай къызыл рояльны къатында, хау, къара, узун этекли къапталым бла, олтурама аны артында кёрюнмеген аркъасыз шинтикчикге ариу ийисли хауада, тёгерегим гюлден толуп. Гюл къысымладан угъай, аллай бир тели махтанчакъ сунмагъыз мени, жерде ёсгенледен, ма ол Тызыл тийресинде. Сюймейме гюллени, юзюп, жашаусуз этселе. Сора ойнайма анда Бетховенни «Ай сонатасын». Кюн да, суу да, кёкде булутла да, жол кёллюлюклерин унутуп, тохтап, манга тынгылайдыла. Рояль тауушу ол тёгерекни алып тургъан бийик къаяладан бийикге къутулуп, Тёбе-Артына, ызы бла кюнлюм бетге, чегетге, андан да ары узакъгъа эшитиледи. Къызла уа сорадыла бир бирине: «Къайдан келеди бу ариу макъам?» – деп…

Айхай, къайда манга аллай насып – рояль да жокъ, гюллю тала да жокъ, къызла да жокъ, бек башы уа – менде аллай фахму да жокъ. Къайсына бегирек жарсыргъа уа билмейме. Алай айтханлыгъыма, къуруса деп да айталлыкъ тюйюлдю киши: эрттен-ингир – малла, арада ишге жетип къайтама, шофёрма бир тюкен тутхан жууугъубузда. Энди шахар тийресинде жашагъанлыкъгъа, мал тутсанг, бичен къайгъы да этесе бирде. Кетерип къоярыкъ эдим, анам унамайды «берекетсиз» этерге сюймейди арбазын. Сют бла уа тийрени жалчытады. Сатып бермеучюдю: «Ахча аман затды, ырысхыны келтирген да этеди, къурутхан да этеди», – деп. Ой, къарт адам, бир тасхасын биле болур ансы.

Кертисин айтханда, мен спортну да бек сюеме. Ма былай телевизорда аллай затны кёргюзтселе, битип къалама. Бирде футболгъа да барыучума къараргъа. Кесим да болаллыкъ эдим мен, ма ол  Туменланы, Мусукаланы жашчыкъларыча. Бек сюеме Исмайылчыкъны, къоншумду. Болаллыкъ эдим, дейме, чемпион, анам къоймагъанды ансы.

Была-бир онюч-онтёрт жылым бола болур эди: жюрюп башлайма да жыгъышыргъа юйреннген жашла бла бирге. Бирде анам кирип келеди спорт залгъа, къолунда да мал къыстагъан таягъы бла. Сора башлайды, халкъны къаратып, ол манга бла жыгъышыуну амалларын кёргюзте тургъан жашны да жагъасындан тартып, ёрге сюеп:

– Санга тюйдюрюрге депми ёсдюргенме жашымы?! – дейди, аны да сын къатдырып. – Не кюрешесе? Сени къычырыгъынг да хорлаяллыкъ тюйюлдю мени жашымы шыбырдауун. Тотрукълагъа тенг болгъан кюнюнде,… – деп, тукъумгъа да жетеди. 

Кючден чыгъаргъан эдим ол кюн аны андан. Кёп тургъанма уялып, ол жашланы къатларына баралмай.

Спорт дегенлей, бу олимпиада бир аламат затды да! Ма зауукъ десенг! Кесими жолум юзюлгенликге, оллахий деп айтама, хар бирин таныйма ары къатышханланы. Энди барын да таный болмам, алай бизникилени уа къарындашларымыча билеме.

Бирде ол олимпиаданы заманында, мен да алай олтуруп тургъанымлай, анам кирип келеди эшикден:

– Жокъду хатанг, – дейди, – сен телевизоргъа къара, мен а малланы тёгереклерине чабайым. Ненча къул тутханды атанг?!

– Чапма, – дейме, – артда къарарбыз.

– Къалай чапма, сакълап турсала? Эшитмеймисе ёкюргенлерин?

Ол заманда эсиме бир хыйла келеди да:

– Мен бир бош олтуруп тургъан суна болурса, ма бу жаш таулуду да, басханчы, ол хорласа эди деп, анга къайгъы этип турама ансы, – дейме, – сноубордист жашны кёргюзте.

Ол къалай заманында айтылгъан сёз болгъанын билсегиз эди! Андан сора анам, тырман дегенни унутуп, эшикден кирсе да, къатыма олтуруп:

– Къалайды ол бизники? Хорлаяламыды? – деп турду бир эки-юч кюнню.

Хар жолдан башханы кёргюзтсем да, ийнанып къала эди, къайдан танырыкъды ол кийимледе кимни ким болгъанын? Кесини анасы да танымаз, меники угъай. Бир кюн а, ол да алай олтуруп тургъанлай, ол мен буду деген жаш, жыгъылып, баштёбен учуп кетеди да! Ой, аны кёргенлей, бир хахай башланды!

– Ой, ананг, ананг, харип! Ачыгъан болур да, жашчыкъ?! Ой, ананг, ананг, харип! Сау къайт, балам, юйюнге. Сенича этип айланмагъанла уа жашамаймыдыла…

Оллахий, алайда, аны жарсыгъанын кёрюп, ачып къояйым ётюрюгюмю деп да бир болдум, алай аны ызындан боллукъ затдан къоркъуп, тохтап къалдым. Анам а, бир кесек тынгылап:

– Сапар, ол бизни сюймегенле уа къууаннган болурла, да? – деп кёзюме къарады.

Не айтырыкъса анга?