Къууанчха къууана, жарсыугъа жарсый билген поэзия

Июльну ариу кюнлеринде Къабарты-Малкъарны, Къарачай-Черкесни да халкъ поэти Зумакъулланы Мустафаны къызы Танзиля, уллу адамлыгъы, адеплиги, жумушакълыгъы, сабырлыгъы, ариулугъу да болгъан инсан, юбилейин белгилерикди. Аны бла байламлы кёпле шайырыбызны юсюнден жюрек сёзлерин айтыргъа излейдиле. Аладан бириди хурметли эгечибиз, КъМР-ни сыйлы устазы Жанатайланы Аслижан да. Аны Танзиляны поэзиясыны юсюнден сагъышларын бюгюннгю номерибизде басмалайбыз.

Поэзияны сабий заманымдан бери сюеме, алай быллай аламат юйретиу магъанасы болгъан поэзиягъа тюбемегенме. Танзиляны чыгъармаларын окъуй туруп, жанынга бир тюрлю сабырлыкъ, ырахатлыкъ келеди. Аны себепли къайтарып-къайтарып окъуругъунг келеди. Бирде, окъуй туруп: «Мен бу назмуланы атама, анама окъусам эди, ала къалай ыразы боллукъ эдиле», - деп келеди эсиме. Не ючюн десегиз, мени атам бла анам ол заманда окъуна «Бузжигит», «Тахир бла Зухура» деген поэмаланы кёлден айтыучу эдиле.

Сабий заманларында Танзиляны назмуларын окъургъа онглары болгъанлагъа бек сукъланама. «Мен бу чыгъармаланы сабий заманымда окъусам, жашауда кёп затны ангылар эдим эм кёп жангылычлыкъла да этмез эдим», - деп, кёлюме алай келеди.

Мустафаны къызы Танзиляны назмуларын, аланы юйретиу магъаналарын школда окъутхан сабийлерим бла да кёп сюземе. Школдача, юйде да столуму юсюнден кетмейдиле Танзиляны китаплары. Аны оюмлу, магъаналы, эрикдирмеген, жашауда хар неге да бирча жарагъан, къууанчлы, бушуулу кюнюнгде да жанынга дарман болгъан назмулары. Мен Танзиляны кёрюрге, сёлеширге, къучакъларгъа да онгум болгъаны ючюн, шукур этеме Аллахха. Ол къуру манга угъай, битеу миллетге да насыпды, ёхтемликди.

Зумакъулланы Танзиля халкъына таза сюймеклиги болгъан поэтди. Жашауда бола тургъан ишле аны жюрегин жарсытадыла. Ол кеси жашаууна къалай жарсый эсе да, халкъда болгъан къыйынлыкълагъа да тюз алай жарсыйды. Битеу дунияда болгъан къайгъыланы жюрегине жыйып, халкъны жарсыуларын тыяргъа амал излейди. Адамланы жашаугъа тёзюмлю болурларын сюеди.

Танзиля башхаланы бушууларын ангылагъаны эм эс берирге болушхан назмула жазгъаны. Ол кеси не къыйынлыкъны сынаса да, аны жюрегинде тазалыкъ, огъурлулукъ, халаллыкъ, жумушакълыкъ кетмейди. Адамланы сабырлыкъгъа, тёзюмлюлюкге чакъырады.

Жарсыулагъа биз, бой салып, хорлатсакъ,

Ёлгенлеге, тохтамай, жиляп турсакъ,

Битеу дуния жилямукъгъа батаред,

Жангы танг а артда кимге атаред?

Ёлгенлеге эсни жыйып жиляргъа,

Сауланы да багъаларын чыгъара,

Ыспас эте тюбейик биз хар тангнга,

Тангны кёрген – уллу насып хар жаннга.

Мени оюмума кёре, бу назму тюйюлдю, бу ууазды. Танзиляны поэзиясы – керти поэзияды – ол сау халкъны къыйынлыгъын кеси жюрегине сыйындырады. Аныча шайырны Аллах бизге саугъагъа баргенди. Анга ыразылыгъымы, поэзиясына сюймеклигими айтханлай турама. Аны поэзиясында хыйлалыкъ жокъду, ол эсли поэзияды. Къууанчха къууана, жарсыугъа жарсый билген быллай таза поэзияны жаланда Танзиляча шайыр жазаргъа боллукъду. Ёмюрю саулукълу эм узакъ болсун поэзия кёгюбюзню жарытхан эгечибизни.