Кофе, чай, суу: къайсын не заманда ичерге керекди?

Адамны саныны–чархыны жетмиш проценти  сууду. Битеу докторла да айтадыла кюн сайын суу ичерге кереклисин. Кофе, чай, суу: къайсын не заманда ичерге  керекди? Аны юсюнден врач Виктория Владимировна Кушнарёва бла ушакъ этгенбиз.

- Биринчи кофеден башлайыкъ. Жайылгъан оюмгъа кёре, кофе - эрттенликде эм жараулу суусапладанды. Кечеге аны ичерге жарамайды, жукълаяллыкъ тюйюлсюз. Эрттенликде терк уяныр ючюн а, андан иги зат жокъду, дейдиле. Тюзмюдюле бу оюмла?

- Бек биринчиден, тюз уяннганлай, кофе ичерге керекмейди. Уяннганыгъыздан сора бек аздан эки сагъат ётгенден сора, тюшге жууугъуракъ, ичерге керекди.

Инсан уяннганлай, аны чархы кортизол гормонну чыгъарып башлайды -  ол, адамны санларын «уятып», кюндюзгю жашаугъа хазырлайды. Бу гормон, акъырын-акъырын жыйыла кетип, адам къопхандан сора эки сагъатдан артыкъда кёп болады.

Адам тюз да ундурукъдан тургъанлай кофе ичсе, аны алыкъа толусунлай уянып бошамагъан чархы кофеинни - нервала системаны къозгъагъан затны - уллу ёлчемин алады. Алай болгъанлыкъгъа, санланы сау кюннге ишге хазырлагъан кортизол а кереклисича бир чыгъарылмай къалады.  Башхача айтханда, адам кофе ичгенлей, женгиллик, тирилик сезеди, чархыны системалары къыстау ишлейдиле. Алай эки сагъатдан бютюн къарыулу болурну орунуна, ол арыгъандан аягъы юсюнде сюелалмай къалады.

- Бек кёп даулашла суу бла байламлыдыла. Не заманда эм къаллай бир ичерге керекди аны?

- Алимлени тинтиулери кёргюзтедиле: шёндюгюлю медицинаны жорукъларына тийишлиликде эки литр сууну кюнню ичинде сагъат алтыгъа дери ичерге керекди, андан кеч къалсагъыз, кече терк-терк къобаргъа тюшерикди, эрттенликге уа бетигиз кёбюп чыгъарыкъды.

Бусагъатла Японияда, Къытайда эм башха  къыраллада адамла  биринчи стаканны тюз да уяннганлай, ауузланнгынчы, ичедиле, ол чегилени ишлетип башлайды. Ахыр стакан сууну уа - жата туруп. Эки жюз–беш жюз миллилитр суу абадан адамны кече тургъызурукъ тюйюлдю, алай къанын жукъартыргъа уа себеплик этерикди. Алай эсе уа, ол тромбла къуралмазына иги профилактика боллукъду. Эсеплеге кёре, инсультланы бла инфарктланы асламысы танг эрттен болуучудула. Аны сылтауу уа адамны чархында жукълагъан кезиуде сууну кетгениди, ол санда терлегени бла да.

Эсигизде тутугъуз: кече къобаргъа сюймей эсегиз, сууну жукълардан алгъа бир литрден кёп ичмегиз.

- Бизни республикада дугъума чайны сюйгенле кёпдюле. Аны хайыры – хатасы къалайды?

- Халкъда жюрюген оюмгъа кёре, быллай чай адамгъа тынчайыргъа, жукъларгъа болушады. Аны ючюн жатардан алгъа аны ичиу хайырлыды, деп ийнанадыла кёпле. Алай  дугъумада болгъан ментол аш орунну бла ёнгечни ортасын жабаргъа къоймайды. Алай бла аш орунда жыйылгъан затла, ёнгечге жетип, адамны сарыуун келтиредиле. Ол а жара окъуна этерге боллукъду. Аны себепли изжогадан къыйналгъанла дугъума къошулгъан азыкъладан бла суусапладан кери болсала, игиди.

Ашыгъызны – сууугъузну къурай туруп, участковый врач бла кенгешигиз.