Бу айда кюч алгъан законла, жорукъла, тюрлениуле

Учуз (8 процент) къырал ипотеканы болжалы чыкъгъанды, пенсиячыла эмда кёп сабийли юйюрле коммунал жумушланы багъасын процентсиз тёлерикдиле, тыш къыраллы паспорт а энди кёбюрек турлукъду – бу эмда башха жангычылыкъла быйыл июльда кийирилгендиле. Аланы юсюнден толуракъ айтайыкъ.

Сегиз процентлик ипотека тауусулду.

«Къырал болушлукъ 2020» деген льгота ипотеканы болжалы чыкъды. Ол, ары дери бир да болмагъанча, аллай асламлы учуз ипотека программа эди. Анда хайырланыучугъа хазна чеклениу болмагъанды: неллай бир сюйсенг да,  аллай бир кере ал аны. Аны болжалы 2024 жылда 1 июльгъа дери эди.

Коммуналка багъаракъ болгъанды.

Аллай жумушланы багъасы 4-15 процентге кётюрюлгенди. Къайсысын неллай бирге – аны регионлада властьла кеслери тохташдырлыкъдыла. Сёз ючюн, Забайкальск крайда ала онбеш процентге кётюрюллюкдюле, Хакасияда уа – 4 процентге. Москвада аны орталыкъ ёлчеми онбир процент къошарыкъды.

ЖКХ ючюн тёлеуню - процентсиз.

Коммунал жумушланы тёлерге келген пенсиячыладан, кёп сабийли юйюрледен, сакъатладан, аскер къаугъаланы ветеранларындан эмда льготалагъа тийишли талай къауумладан банкла комиссия тыярыкъ тюйюлдюле. Алай почтада тёлегенде уа,  аны алгъынча аллыкъдыла.

Ипотекада энтта да тюрлениуле.

Ипотека алыргъа келген инсан страховка жарашдырыргъа угъай десе, банкла кредитни ставкасын кётюраллыкъ тюйюлдюле. Башхача айтханда,  кредит келишимде ол неллай бир эсе да,  аллай бирлей къаллыкъды. Тийишли закон бла дагъыда кредитни жабыуда жорукъну тюрлендиргендиле. Адамны ахчасы жетмесе, биринчиден процентлерин, ызы бла борчну кесин, андан сора уа тазирлени эмда башха къошакъ тёлеулени жабарыкъдыла.

Хыйлачылагъа кёчюрген ахчаны къайтарлыкъдыла.

Банкла эмда тёлеу системала ишеклик туудургъан ахча кёчюрюулени тинтип башларыкъдыла, хыйлачылыкъгъа ушагъанланы уа эки кюннге тыярыкъдыла. Россейни Банкыны бойсунуунда болгъан счётха кёчюрюлген сомланы ызы бла иесине къайтарлыкъдыла. Бу жорукъ быйыл 25 июльда кюч аллыкъды.

Борчлары кёп болгъанлагъа кредитни женгил бериу къаллыкъды.

Ишлеген ахчаларыны жарымындан кёбюсю борчларын тёлерге кетген инсанлагъа абериле неда улоу сатып алыргъа кредитлени алгъынча алай женгил берип къоярыкъ тюйюлдюле. Башхача айтханда, быллай хайырланыучулагъа аланы ставкалары бийигирек боллукъду.

Тыш къыраллы паспорт багъаракъ болгъанды.

Энди аны биометрия тюрлюсю (10 жыл хайырланыргъа жараулу) таматалагъа – 6, 14 жыллары толмагъан сабийлеге уа 3 минг сом турлукъду. Дагъыда бизни къыралда жашаргъа эркинлик берген къагъытны багъасы 6 минг сомгъа жетгенди, гражданство берилсе , 4,2 минг сом тёлерге тюшерикди, эсепге турур ючюн а,  420 сом тёленирикди.

Дагъыда тыш къыралланы инсанларын бизде ишге алыргъа эркинлик берген къагъытны багъасы да кётюрюлгенди.

Пенсиялагъа къошулгъанды.

Июньда ишден кетген инсанланы пенсияларына къошуллукъду. Озгъан айда 80 жыллары толгъанла эмда биринчи къауумлу сакъатха саналгъанла да кёбюрек алып башларыкъдыла. Къошакъ тёлеуню ёлчеми 8134 сом 88 капекди.

Пенсия неллай бир боллугъун билдирликдиле.

Россейни Социал фонду къыралны бойсунуунда болмагъан фондланы хайырланыучуларына пенсиягъа неллай бир ахча жыйгъанларыны юсюнден билдирип башларыкъды. Кесин да эр кишилеге – 45, тиширыулагъа уа – 40 жыл толгъандан сора. Бу информация «Госуслуги» порталда юч жылгъа бир кере чыгъарыкъды. Сюйсегиз а, аны Фондну бёлюмюнде билирге боллукъсуз.

Банкрот болурча женгил амал.

Инсан кесини ишин сюдге жетдирмей, МФЦ-гъа барып, банкрот болгъанын билдирир ючюн, азыракъ справка жыяргъа керек боллукъду. Пенсия эмда сабийге пособие алгъаныны, дагъыда (банкрот) ишини юсю бла документлерин ансыз мажарыкъдыла. Тинтиулеге кёре адам банкрот болур излемлеге келишмегени тохташдырылса, анга аны юсюнден бир кюнню ичинде билдирликдиле, сылтауун да айтырыкъдыла.

Инсан банкрот болгъаннга саналса уа, аны къагъыт ишлерин юч кюнню ичинде тамам этерикдиле. Алгъын а анга айла окъуна кетгендиле.

Чагъыр багъаракъ боллукъду.

РФ-ни Финансла министерствосуну буйругъу бла быйыл 1 июльдан сора розница сатыуда чагъыр багъаракъ боллукъду. Алай бла аракъыны эм аз багъасы 281 сомдан 299 сомгъа жетгенди, коньякны уа – 517-ден 556-гъа. Эм учуз бренди (жарым литр) алгъын 375 сом туруучу эсе, энди аны ючюн 403 сом тёлерге тюшерикди.

Тийишли тизмеге биринчи кере ром да тюшгенди: аны 0,5 литрлик шешасы 403 сомдан учуз турмазгъа керекди.

Страховканы теркирек тёлерикдиле.

Финанс организацияланы гражданланы айтханларына теркирек эс бурургъа борчлу этгендиле. Алгъын банклагъа отуз кюн берилиучю эсе, энди аны болжалы 15 кюн бла чекленеди. Алай сылтау болса, аны юсюне энтта да он кюн къошаргъа эркиндиле.

Бу тюрлениуню кючю битеу финанс организацияланы ишлерине жетеди, ол санда страховой компанияланы да.