«Адам насыпха деп жаратылады…»

Малны къайгъысындан къутулгъандан сора, шинжи болуп турмайыкъ тиширыуланы кёзлерине деп, нёгерлерим бла, ныгъыш таба саркъа келип, ушакъгъа кирсек, кёп затны юсюнден айтабыз. 

– Саулукъ дегенден магъаналы жашауда бир зат да къалмагъанды, – десем, шуёхларым кюлюп тохтайдыла: 

– Ай аман, къартлыкъгъа хорлатханынгы алай ачыкъ къалай айтып къояса?! – деп.

Не жашырыу, бу салатлагъа, дейме да, туурамалагъа, къалгъанлы, къарт болгъан не, тамбла къопмазлыкъ сунуп жашайма кесими. «Ол жарамайды санга, бу жарамайды…» Да къалай жарап тургъанды да эндиге дери?! Битеу халкъгъа жарагъан – манга жарамайды.

– Аланы саулукълары барды, сени жокъду! Аллах сакъласын мындан аманындан да…

Хар эки айдан дохтургъа барабыз, биргеме киреди ары да. Мен дохтургъа былай тарыгъыууму узакъдан айтып башлайма: 

– Бу тиширыу, – дейме, – ханс аш ашасанг, саулугъунга игиди деп, мени туурамалагъа къаратып турады.

Ол а, харип, менден да зынттыу бир:

– Биздеги да аш этерге сюймеучюдю, – дейди, кёзлюклерин сюрте, баям, кемпирни иги кёрюп, кесиникини бла аны бирге ушагъанларын тохташдырыргъа сюйюп.

Не дериксе анга?

Болсада тёзалмайма. Къыйынды тёзген.

– Атанг ханс ашап жашагъан болур жюз жыл, – дейме бирде, ол чанчхыны къолума тутдургъанда. 

– Не ишинг барды аны ненча жашагъанын санаргъа? Сени къыйынынгмы киргенди? – деп сюеледи.

– Угъай, харип, андан ары да жашагъы эди. Ол тузлукъ бла къой эт ашап, шорпасын ичип тургъанды, эр кишича, – дейме.

– «Эр кишича…» – деп эриклейди. – Сора кесинги аны бла тенгми этесе?  Ол ким эди да, сен кимсе?! Къолтугъуна сугъуп келгенди ол немис офицерни урушда, жесир этип! Битеу тау ауузу сый берген атам бла, къолундан Ельцин кеси гыржын ашагъан анама не гурушханг барды?!

– Жокъду, – дейме.

– Не дауунг барды? – дейди дагъыда, гузабаны сюйгенден.

–  Дауум а барды, – дейме мен да, ачыу тийип. – Аладыла сени жаратханла бу дуниягъа! 

– Сени жаратханладыла да орденнге, майдалгъа тийишлиле!

Ма алай, бир сёз айтсанг, экинчисине кеси сылтау табып къояды, ата-анагъа, эгеч-къарындашха жетип.

Сора аны тохтаталмазлыгъымы билсем, кесим тохтап къалама. Ол а туурайды, туурайды быхыны, хобустаны, нашаны, бадыражанны, соханны… Сора, ол, мен болалмай, сохан чыгъартхан жилямукъларын да сюрте: 

– Адам насыпха деп жаратылады, къой бу даулашланы! – деп, тюртеди ол туурамасын, чеплеу жаучукъ бла жылтыратып, мени аллыма. 

Мен да шишни къайсына чанчайым дей тургъанымлай, шуёхум Акъболат сёлешеди телефон бла тюнене. Бийче, мен узалгъынчы, созулуп, столда мени къатымда тургъан телефонну сермейди, кёзю бла андан айырылма дей, туурамасын кёргюзтюп.

Сора, бир кесек тынгылап:

– Сейпу тюйюлдю, менме, Шамшият, – дейди. – Жукълап турады. Хар сени кибик ишсизле-кючсюзле сёлешгенлери сайын уятыпмы турлукъма мен аны? Анса да кече кёзюне жукъу кирмейди. Уф десенг, ауарыкъ болуп айланады, – деп, хыныгъа кетеди. – Уянсамы? Ол дегенинг? Ишеклими боласа уянырыгъына?! Андан сюйгенинг уянмай къалсын… Кёремисе аны…

Дагъыда кёп зат айтырыкъ эди, баям, жарлы Акъболат къоркъуп, телефонну салып къоймаса.  

– Аша, аша, Акъболатха ачыугъа аша! Жюз жылдан артыкъ жашатмасам мен сени, кёрюрсе… Адам насыпха деп жаратылады!

Насып бла бу туурамаланы не байламлыкълары болгъанын бир ангыламай къалдым.