Маданият

«Халкъым, санга сюймеклигим уллуду»

Байрамукъланы Фатиманы чыгъармачылыкъ жолу мени кёзюме иги да тепленнген, теренине жауун ётмеген, кюнден толу жаяу жолчукъча кёрюнеди. Тёгереги уа – тау гюлле. Мен аны уллу жолгъа да ушатыр эдим, алай фахму бийигине жаланда кесинг салгъан жаяу жолчукъ элтеди.

Ниет тёрелерибизни сакълагъан акъылман

Чегемни белгили адамлары не заманда да болгъандыла. Мени къарт атам, Шауаланы (Абайханланы) Шауайны жашы Дауут-Хажи, аладан бириди дерге боллукъду. Мен Чегемни айтхылы инсаныны юсюнден сёзюмю айтыргьа тийишли кёреме, деп башлагъанды 2009 жылда басмаланнган кесини эсгериу-хурмет жазмасын акъылманны туудугъу алим Шауаланы Исмайыл. 

Жулдузлу, айлы поэзия

Байзуллаланы Алий кюнню, айны, жулдузланы юсюнден кёп жазгъан поэтди. Ала аны бек сюйген, эрикмей къайтыучу, къайтарыучу, назмугъа тюрсюн да, жашау шарт да, мурат бийиклигин да берген сыфатларыдыла Бирде, поэтни ёз жагъасы кибик, жууукъдула, бирде, къол, умут да жетмезча, бийикдедиле.

Аны кёрлюгюм алай келе эди…

Жашаудан кетген фахмулу инсанларыбызны эсгере турууну хайыры болмаса, хатасы жокъду. Адамны аты эсден кетмеген къадарда ол сауду, бизни блады деп эркин айтыргъа боллукъбуз. 

Акъ жилян

Кёчгюнчюлюкню заманында Алма-Атагъа тюшген эдим. ГЭС-ни къурулушунда ишлейме. Юй бийчем, къагъанакъ сабий да барды, бараклада бир отоучукъда турабыз. Кюндюз ала юйде къаладыла, мен а ишге барама. Узун илипин барды. Аны бла томуроуланы жиберебиз. Тюбюнде тутуп, суудан чыгъарып, бычхыгъа ётдюредиле. Анда жарадыла эм къурулушда хайырланадыла.

«Алтын булут алтын жауун къуйса да…»

Озгъан ёмюрню жетмишинчи жыллары малкъар поэзияны айныгъан, жашнагъан, кёл кётюрген жыллары эдиле. Бабаланы Ибрахимни жумушакъ ауазы, Мокъаланы Магометни жыр бла айтылгъан къанатлы тизгинлери, Танзиляны жюреклени теренине синнген тиширыу кюйлери, аламат поэмалары, Гуртуланы Салихни ачыкъ сёзю – инсанлыкъ назмулары… Аллахды билген, малкъар поэзияны бек уллу бийиклери ол чакъда жылтырап, кёз къамата болур эдиле. Уллу Къайсын келечиси болгъан малкъар поэзияны ауазы узакълагъа эшитиле эди.

Жазыу да болады хорларгъа

Толу къыркъ юч жыл жашамагъан Батчаланы Муссаны жазгъан затлары, къайсын энчи алсанг да, жер юсюнде къалгъанлагъа, келлик тёлюлеге  да адамлыкъ дерследиле. Аны пьесалары Шимал Кавказны кёп сахнасында салыннгандыла. Алай аны драматургияда жазыучулукъ бетин тынгылы ачхан чыгъармасы  уа «Хорланнган жазыу» деген драмасыды.

ЖИГИТЛЕГЕ – БИЙИК ПОЭЗИЯ СЫН

Малкъар поэт Бабаланы Ибрагимни «Бийик сын» деген поэмасы малкъар адабиятда урушха къажау жазылгъан чыгъармаланы араларында энчи сыйлы жерни алады. Аны атланнган сёзю окъуна дуния урушланы тарыхларында бек ажымлысы атом уруш болгъанын эсгертеди. Андан сакъланыр  ючюн, уруш къазауатын, зорлукъну, ачлыкъны да кёрген къарт, бешик тебирете тургъан ана... – жерде жашар муратлары болгъанла бары да мамырлыкъ келечилери болургъа талпынадыла.

Ата журтха сюймекликни юсюнден

Бабаланы Ибрахим назмуларында, поэмаларында да заманны баш ышанларын уллу суратлау кюч бла кёргюзтгенди. Аны «Атамы аягъы басхан жер» деген аты бла баргъан назму къаууму туугъан жерге къасадача жазылады. Ата журтха сюймеклиг а тилеклеге киреди.

«Тёппесине жулдуз тийген»

Кумуш элде туугъан, Москвада Бийик адабият курсалны тауусхан поэт, драматург, жазыучу Батчаланы Муссаны быллай аты бла драмасы барды. Аны жанр энчилиги комедиягъа тартады дейдиле анга къарагъанла. Болсада мында трагедиялыкъ кёпдю. Пьесаны тил байлыгъы, эс жютюлюгю, ол жазылгъан кюнден не къадар заман ётсе да, жангылыгъын, адамны сейирсиндириуюн тас этмейди. Жигитлерини къылыкъларын ачыкъ этерге болушхан амалладан бири сахнада, не десенг да, чыгъарманы тилиди. Бу эки актлы, алты суратлы трагикомедияны сюжет ызы бюгюнден узакъ кетмейди.

Страницы

Подписка на RSS - Маданият