Тарых

Тырныауузну вольфрам-молибден комбинатыны директорларыны араларында Борис Хагуцирович Блаевни  къыйыны артыкъда уллуду десек, ётюрюк болмаз. Ол анга башчылыкъ этген онеки жылны ичинде  производствону кибик, магъаданчыланы шахарын да  айнытыу жаны бла  алгъын таматаладан эсе кёп зат этерге жетишгенди. Аны жашауу комбинатны къадары бла къаты байлашханды.

Таулу халкъ ёмюрледен бери да малчылыкъ бла кюрешип келеди. Мал тутхан адам а бичен ишлерге керекди. Ол бек къыйын да, жууаплы да ишге саналгъанды таулулада. Андан айтхандыла халкъда кюз бичен ишге «къанлы кюз» деп да.

Тау-байыкъландырыучу комбинатха – 80 жыл

1 сентябрьде Тырныауузну вольфрам-молибден комбинаты ишлеп башлагъанлы 80 жыл болады.Къабарты-Малкъарны промышленностуну баш магъаналы предприятиясыны тарыхы анда ишлегенлени урунуу жигерликлери  бла байламлыды. Анга уа мингле бла адамла кеслерини къошумчулукъларын этгендиле –шахтёрла,байыкъландырыучула, геологоразведканы бардыргъанла эм башха усталыкъланы келечилери.

Къарачайны жарыкъ жулдузлары

Къасайланы Осман Къарачай-Черкесни гитче Хурзук элинде туугъанды. Белоруссияны агъачларында партизан полкга башчылыкъ этип алай сермешгенди. Немисли-фашист ууучлаучулагъа къажау кюрешде этген жигитлиги эмда кишилиги ючюн майор Къасайланы Мусаны жашы Осман Совет Союзну Жигити деген атха тийишли болгъанды (ёлгенден сора).

Тас бола, унутула баргъан бир-бир адет-тёрелерибизни, тарыхыбызны аз юзюгюн окъуна туурагъа чыгъарыргъа кёл салып кюрешген адамларыбызгъа бек уллу хурмет этерге, аланы сёзлерин багъалай билирге хар бирибиз да борчлубуз. Малкъар, къарачай халкъ эрттеден бери тау тарлада жашагъанларына сейирлик хапарларыбыз, жомакъларыбыз, жырларыбыз, фольклорубуз да толу шагъатдыла.

Шауаланы Молланы къызы Зухура. Аны юсюнден дуниягъа айтырыгъым келеди. Атасы Молланы юсюнден эрттеден да биле эдим. Билмей а?! Кязимни «Сары къош» деген, жашау кертиликден жаратылгъан поэмасында Молла баш жигитледен бириди. Кязимни Молланы къыйын сагъатда сыналгъан кишилигине, эрлигине аталгъан сёзю, къысха болса да, къанатлыды:

Хорламны солдатлары

Голаланы Нанакъны жашы Джанибек  1917 жылда Кисловодскдан узакъ бармай орналгъан Хасаут тау элде туугъанды. Атны ойнатыу бла анга жетген болмагъанды, чаришледе ол кишиге оздурмагъанды. Лётчик болургъа уа гитчелигинден окъуна термилгенди. Алай бла Чугуевода  аскер авиация школгъа кирип,1941 жылны 18 июнунда аны жетишимли бошайды. «…Къарыулуду, чыдамлыды, арый-тала билмейди… Уча туруп абызырамайды, кеси амал таба биледи, базыныулуду, таукелди. Къызыл Аскерни истребитель авиациясына жараулуду»,-деп жазылгъанды аны аттестат къагъытында.

Темукаланы Якуб улу Исмайыл жыйырманчы ёмюрню экинчи жарымында халкъыбызны сейирлик уланларындан бирлери эди. Таула къучагъында орналгъан элде - Огъары Малкъарда - туугъан жаш сабийликден окъуна тал чыбыгъы кибик назик, тепсеуге да уста  болгъанды.

Уллу Хорламны солдатлары

Ижаланы Махайны жашы Абдулла  аскерге 1941 жылда чакъырылгъанды. Прохладный шахарда пулемётчуланы курсларын бошагъанды. 1942 жылда февральдан октябрьге дери Пензада аскер заводну боеприпасла чыгъаргъан 22-чи цехинде уруннганды. Предприятияда асламысында тиширыула бла къартла ишлегенлери себепли Ижа улугъа бла аны нёгерлерине бек къыйын эмда жууаплы ишлени толтурургъа тюшгенди. Ала кече, кюн да цехде тюйюлгендиле. Абдулла заводха тюшген биринчи кюнден окъуна аны фронтха жиберирлерин тилеп тургъанды.  Аны тилеги жаланда 1942 жылда октябрьде толтурулгъанды. Фронтха кетерни аллында уа мараучуланы курсларын да ётгенди.  

– Умутунга жетер ючюн, арысанг да, барып турургъа керексе, – деучю эди таукел атасы.