Жангулан сабан

Россейни халкъ устасы (2001ж.) Жангуланланы Хамзатны жашы Ибрагим, агъачдан адырла этгенинден сора да, публицистика, жазыучулукъ, сурат алыу иш бла да кюрешгенди. Аны «Зепака» деген повести халкъыбызны зор бла тыш жерлеге кёчюрюлгенини юсюнденди. «Чудесный дар» деген китабы ючюн а (2002ж.) диплом бла саугъаланнганды.

Дагъыда халкъыбызда жюрюген таурухланы да билгенди. Биз бюгюн окъуучуларыбызгъа тежеген Жангулан сабанны юсюнден таурухну да ол айтхан эди хапарын.

Ашамиш обаны тёбен жанында эди ол сабан.  Сабанны ортасында озгъан ёмюрледе гара суу чыгъып, андан адамла, хайыуанла-жаныуарла да ичип тургъандыла. Аны кесини да кючю, татыуу башха тюрлю болгъанды. Андан ичерге таула башындан буула, жугъутурла да энишге тигелеп тургъандыла.

Малкъарлыла жаз башында жер сюрюп бошагъандан сора, ёгюзлерин элден Уштулу жазлыкъгъа къыстагъандыла, анда гара суула, кырдык да иги болгъаны себепли. Ол Жангуланланы сабанларында чыкъгъан сууну ичерге юйреннген малла уа, алайгъа къайтып, гарадан ичип тургъандыла, деген таурух жюрюйдю.

Алай бла уа гара суу ичинден чыкъгъан сабанда битген арпагъа малтанып турургъа тюшгенди. Аны ючюн сууну бери тышына келмезча этерге кюрешгендиле. Ол чыкъгъан жерни терен къазып, ары уа жюн затла, терк чирип кетмезча, эски кийизле, жамычыла атып, юсюне уа топуракъ, зыгъыр да къуюп,  сууну тыйып къойгъандыла.

Жангуланлары былай этдиле деп, элни адамлары жыйылып, таматагъа – элстаршинагъа баргъандыла. Айтыугъа кёре,  ол кезиуде бу къуллукъда Айдаболланы Азнор болгъанды. Ол эллилени не жумуш бла келгенлерин ангылагъанындан сора: «Бу жер бир тукъумнукъуду. Анга мен оноу эталлыкъ тюйюлме. Сиз манга да келгинчи, Жангуланлагъа башха жерден юлюш этсегиз эди, ала анга угъай дерик болмаз эдиле. Энтта да алай этип бир кёрюгюз»,-деп, келгенлеге алай айтханды.

Адамла да Азнор айтханлай этип кёргендиле. Алай а, ташлы жерде суу жайылгъанды да кетгенди. Ол жер башына жангыдан чыгъарча эталмагъандыла.

Халкъ кёчгюнчюлюкден артха туугъан жерибизге къайтхандан сора да, бу таурухну юсюнден эшитгенле трактор бла Жангуланланы сабанны къазып кёргендиле. Алай не амал, зыгъырлы жерде сууну ийсенг, аны кесинг сюйгенча бардыралмайса. Ма ол да алай болгъанды.