Баш борчубуз - миллетлени арасында шуёхлукъну кючлерге эм жаш тёлюге тилни, адетни билдириргеди

Бюгюнлюкде Ставропольда 95 миллет жамауат организация ишлейдиле. Ала   маданиятларын, тиллерин сакъларгъа кюрешедиле, жаш тёлюню юйретедиле. 1980 жылдан бери ишлеген Къарачай-Малкъар «Алан» маданият ара да аланы санындады.  Арт тёрт жылда анга  Джегутадан Гочияланы  Исмайыл башчылыкъ этеди.  Аны юсюнден хапарны да ол айтады.

Къонакъбайлыкъ

Эм иги адетлерибизден бирине  Исмайыл  бизни къаныбызда болгъан  къонакъбайлыкъны санайды. Эртте заманлада юйде  къонакъгъа деп энчи отоу тутхандыла. Жууукъ, ахлудан сора да, танымагъан  жолоучугъа да бет жарыкълы тюбегендиле.   Юч кюнню ичинде аны не жумуш бла айланнганын окъуна  сормагъандыла. Ол философиягъа  «Алан» маданият арада да баш магъана бериледи.  Арада къайсы къонакъгъа ачыкъ жюрекден тюбейдиле, жаш тёлюге тарыхны, тилни, адет-тёрени билирге, эм  башы уа  - бирси миллетле бла мамырлыкъда, шуёхлукъда  жашаргъа   юйретедиле.   

Арада студентле бла тюбешиуле бардырыладыла,  тилни билдириуден курсла ишлейдиле,  шахматладан,   башха оюнладан да эришиуле, викторинала, конкурсла, тепсеуле, фестивальла,  бирси миллетлени келечилери да къатышып жыйылыула къураладыла.  Былтыр  ара  120 тюрлю-тюрлю иш бардыргъанды.  Быйыл жылны биринчи жарымында окъуна   90 аслам акция ётдюрюлгенди.   

Тепсеулени хар ким да сюеди. 

Миллетлени бирикдирген шартладан бирине  тепсеулени   ингирин (тойну) санаргъа боллукъду. Ол хар ай сайын бардырылады, анга бирси миллетлени келечилери да  чакъырыладыла. Байрамла эски адетледеча бардырыладыла. Мында  жаш тёлюню  адет-къылыгъын игилендирирча да уллу эс бурулады. Келир заманда уа  тепсеуледен курсла неда ансамбль окъуна  къураргъа мурат этиледи.

Къарачай-Малкъар тил  тынчды  

«Алан»  маданият арада сабийлеге хакъсыз тилни билдириуден школ ишлегенли эки жыл болады. Анга  6-16- жыллары болгъанла жюрюйдюле.  Аланы ёз тиллерине билимли устазла Уртенланы Фарида бла Семенланы Фатима юйретедиле.

Сабийлени курслагъа Къарачай-Малкъар тилни билирге кереклисин ангылагъан  атала бла анала жаздырадыла. Болсада аланы арасында экинчи келмей къалгъанла жокъдула.   Ёз тиллери ахшы билгенлеге уа  хакъсыз ингилиз тилден курслагъа  жюрюрча  онг бериледи. 

Жандауурлукъ.   

«Алан»  жандауурлукъ иш бла да тири кюрешеди. Сёз ючюн, сыйлы ораза айда   «Рамазан – муратла толадыла» деген акция    жыл сайын бардырылады. Аны чеклеринде къолайсыз  эм кёп сабийли юйюрлеге болушадыла.

-Анга ким сюйсе да къатышады, къолундан келгенича болушады. Быйыл  эки жюз минг сом жыйылгъанды. Аны хайыры бла аш-суу, кийим дегенча керекли затладан хуржунла хазырлап,  62 сабийге саугъала этилгендиле. Андан сора да, быйыл    экинчи кере  Москвада «Рамазанны чатыры» деген проектге къатышып,  юч мингнге жууукъ  адамгъа  аууз ачдыргъандыла.   

«Алан» кёп жылланы Ставропольну  туберкулёздан ауругъан  сабийлеге бакъгъан   «Дружба»   санаторийй бла да   байламлыкъ жюрютеди.   Араны келечилери  айгъа  бир ненча кере аланы жокъламай, кёллерин алмай къоймайдыла. 

Жетишимни юлгюсюнде. 

Ставропольда жашагъан къарачайлыланы  бла малкъарлыланы арасында билимлиле, жетишимлиле да   кёпдюле. Жаш адамлагъа  юлгю кёргюзтюрча  арада ала бла терк-терк тюбешиуле къурайдыла.  Къонакъла  алагъа жашау жолларыны, сынамларыны юсюнден айтадыла эм  сорууларына жууапла  бередиле. Аны хайыры бла кёпле сайлагъан усталыкъларында, ишлеринде да иги болургъа кёлленедиле. 

Жаш адамлагъа мында тренингле,  оратор усталыкъдан дерсле, психологла бла ушакъла ётедиле, къызчыкъланы  уа макияж этерге юйретедиле. 

Белгили гыпы айран  

 Миллет аш-азыкъланы даражасы хар заманда да уллуду. Ол себепден  мында  анга  энчи  эс бурулады.   Айран миллетде не заманда да  баш жерни алгъанды.   Ол аш, суусап орунуна да жарагъанды.   Къартларыбыз «Саулукълу болургъа излей эсенг - айран ич»  деп бош айтмагъандыла.   

 

Магометланы Сулейман хазырлагъанды.
Поделиться: