«Дин жаланда намаз этиу бла чекленип къалмайды»

Жамауатда болумну, юйюрде, жууукъланы арасында байламлыкъланы, эр кишини бла тиширыуну борчларыны юслеринден исламда не айтылады? Бюгюннгю заманда инсанланы араларында сууукълукъну сылтауу недеди? Ма аланы юслеринден ушакъ этгенбиз «Мамырлыкъ» жандауурлукъ фондну таматасы, белгили жамауат эм дин къуллукъчу Ахматланы Назир хажи бла. 

– Назир хажи, терс ангылай да болурма, алай шёндю адамла бир бирге сууукъ кёзден къарагъанча, даула, кёлкъалдыла, ачыуланыула кёп болгъанча кёрюнеди. Сиз а къалай сунасыз?

– Бюгюнлюкде артыкъда магъаналы болгъан сорууну бергенсе. Мени сартын, озгъан ёмюрде адамланы аралары къалай жылы болгъан эсе, шёндю ол хал жокъду. 

Бек алгъа дин жанындан къарайыкъ. Аллахуталаны буйрукъларына эс буруп жашайбызмы? Намаз этгенден тышында, муслийманча жюрютебизми кесибизни? Намазны суннетлерине, фарызларына юйреннген бла бирге жамауатны, жууукъланы, къоншуланы алларында борчларын да билирге керекди муслийман адам. 

Аллахутала Сыйлы Китапда «ар-Рад» сураны («Гром») 11-чи аятында былай айтады: «Адамла кеслерини ич дунияларын, хауаларын тюзетгинчи, мен аланы болумларын тюрлендирмем». Ырахматлыдан къоркъуп, анга бойсунуп жашагъанла, аны нигъматында боллукъдула. Алай Аллахны унутуп, аны айтханын ыспассыз этип, кесине энчи жашау жорукъла къурап, шайтанны жолу бла баргъанны тюрлендирирге, анга жангыдан ахшылыкъла берирге излерик тюйюлдю Аллахутала. Ма ол магъанада айтылады бу аят.

Экинчиден, жашау тюрленнгенди, ол биз эсгерип, тансыкъ болуп тургъан заманла, акъылманла жашагъан ёмюрле тауусулгъандыла. Алгъын кезиуде Аллахдан, исламдан, миллет жашаудан ангыламы, хапары болгъан эр киши элге, халкъгъа башчылыкъ этгенди. Миллет а анга хурмет берип, айтханына сыйыннганды, ол бизни ажашдырмаз, деп ышаннганды. Бюгюн аллай адамларыбыз жокъдула дерчады.
Жарсыугъа, шёндю социальный сетьле «устазларыбыз» болуп къалгъандыла. Кесине тап келген бир оюмну сайлап, башханы къулагъына да алмай жашаргъа кюрешебиз. Акъылманны сёзюне тынгылагъан озгъан ёмюрде къалгъанды. Кёресиз, акъыл юйретирикле, алагъа тынгылагъанла да жокъну орунундадыла. Кесиме тынчды дегенден тышында, миллетге хайырлыды деп оюм этгенле бек аздыла. Аны себебинден сууукъ хауа тёгерекден уруп тургъанына уллу сейир этмезча халдабыз. 

– Адам жамауатда бла юйню, жууукъланы араларында кесин къалай жюрютюрге кереклисини юсюнден исламда не айтылады? 

– Жамауат бла юйюр жашау къаты байламлыдыла. Аллахутала бизге чекле салгъанды, аланы закийле кеслерини жашаулары бла юлгю болуп кёргюзтгендиле. Алай бюгюн аланы унутханбыз. 
Аллахны низамын бузгъан, юйдегисин да сакълаялмаз, ансыз а жамауат жашау да тюзелмез. Къайтарып айтыргъа сюеме, къуру намаз къылыу бла чекленип къалмайды дин. Ораза тутаргъа, закят тёлерге да болады адам, аны бла бирге уа къоншу бла жарашып жашамаса, юйню ичинде хатер эте билмесе, ол керти муслийман тюйюлдю. 

Былайда юлгю келтирирге сюеме. Файгъамбаргъа, Аллахны саламы анга болсун, бир тиширыуну хапарын айтхандыла. Ол Ырахматлыны фарызларын толтурады, ийман-шагъадат келтиреди, намаз къылады, закят тёлейди, хажилик да этгенди. Андан тышында, сууап намазланы да къоймайды, садакъа да береди, алай адамла бла келишалмайды. Аны жери къайдады, деп соргъандыла. «Отда! Беш фарызны этип, Аллахны бла кесини арасында борчну толтурады. Алай адамлагъа кесин жарашдырып жашай билмеген гюняхды. Аны ючюн отха тюберге боллукъду», – дегенди. 

Энтта башха тиширыуну да соргъандыла. Ол да беш фарызны толтурады, алай андан тышында жукъ да эталмайды. Адамла бла уа жау бла бал кибик ариуду, татлыды арасы. Аны жери уа къайдады, деп соргъандыла. «Жаннетде!», – деп къысха жууап бергенди келечи. 

Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, юйдегини юсюнден айтханда, эр киши тиширыугъа артыкълыкъ сынатыргъа эркинди деп, бир жерде да сагъынмагъанды. Тиширыу юйде хар неге да борчлуду, мен а намаз этгенме деп, эр киши кесин башына бош болгъан сунмасын. Аллахны аллында соруу экисине да тенг этилликди. «Сизни эм игилеригиз – юйде тиширыуларына иги болгъанладыла. Аны юсюнде менден ахшыгъыз а жокъду», – дегенди келечи. 

Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, юй бийчелери бирден кёп болгъанын барыбыз да билебиз. Биринден башхасына келсе, тиширыу ачыуланып, келген жеринге къайт деп, юйюню эшиклерин ачмагъан кезиуле болгъандыла. Алай келечи бир заманда да ачыуланып, бусагъат айырылама деп, талакъ бермегенди. Чам этип, шариатны бузмай, ариу сёлешип, жюреклерин жапсаргъанды, юйюрню сакълар ючюн. 

Энтта бир юлгю келтирирге сюеме. Умар халифни заманында болгъан ишди. Бир эр киши юйдегисинден жюреги къыйналып тургъанды: ол сюйгенча жууап бермегени, айтханын этмегени ючюн. Сора, ачыуланып, Умаргъа тарыгъыргъа барады. Алай аны юйюне жетсе, Умарны юй бийчеси ауазын кётюрюп сёлешгенин эшитеди. Сагъышха къалады эр киши, акъыл излерге келгенликге, халиф кеси да менича болуп тура кёреме деп. Эшикни да къакъмай, артха айланнганлай, Умар чыгъады да, аны кёрюп сейирсинеди. Не сюелесе, не жумушунг барды, деп соргъанында уа, ол мени бери келтирген иш сени юйюнгде да бола турады, дегенди. Умар а тиширыуну хали тюрлю-тюрлюдю, алай ол аллынга аш этип салса, юйню, кийимлеринги таза тутса, сабийлеге къараса, кереклинги тапдырса, анда-мында аллай дау этгенине артыкъ эс бурма, деп юйретгенди. 

Тиширыу, эр киши да Аллахуталаны аллында жууаплылыкъларын билирге борчлудула. Бир бирге эришип, тёзюмсюзлюк этип, сенден мен игиме деп ёрелеширге ахырда жарамайды. Бир жол файгъамбаргъа асхабыны юсюнден ол юч талакъ берип, юй бийчеси бла айырылды, деп хапар билдиргендиле. Ол кезиуде Мухаммад, Аллахны саламы анга болсун: «Алай ойнаргъа боламыды, мен да арагъызда бола тургъанлай», – дегенди ачыуланып. 

Аталаны, аналаны магъаналары да уллуду. Ол санга алай сёлешип, кимди ол! Жыйылып, бери къайт деп, юйюрню чачып къояргъа хазырдыла. Аллахны буйругъу алайды, ол салгъан чеклени бузмай жашаргъа керекди деп, бир ызгъа салырны орунуна.

Файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, юйюр чачылса, Аллахуталаны аршы (трон) титиреген, къалтырагъан этеди, дегенди. 

– Бу ачыуланыуну, уллу кёллюлюкню муродору, сылтауу неде болур?

– Аллахны жорукъларын, исламны билмегенден, танымагъандан кёреме аны. Эр киши, тиширыу да, Аллахны аллында кеслерини борчларын толтурсала, бу затла боллукъ тюйюлдюле. Алай билирге излемейбиз. Чачылгъан юйюрле, ёксюз сабийле кёп.

Хар жаны да айыпны бир бирине атып, даулап… 

Бизни аллыбызда тёлюлеге ушаргъа кюреширге керекбиз. Бюгюн бек аз кёреме аны. Сёзге, алгъын орам бла барсанг, не тамата тиширыу да эр кишиге къопхан этгенди, намыс, хурмет бергенди. Ауазны кётюрюп сёлешген адет болмагъанды, бютюнда тиширыуланы арасында. Бусагъатда бирле эр кишини къоркъутуп къоярыкъдыла. 

Бир жол Ибилис аскерин, барыгъыз да аманлыкъла этип къайтыгъыз, деп ашыргъанды. Шайтанла жайылып, къарыуларын аямай, къыйынлыкъла жайып къайтхандыла. Хар бири зулмучулукъларына махтанып, Ибилисден саугъаларын алгъандыла. Шайтанладан бири уа юйюрню ичинде эки адамны жау этдим, дегенди. Ибилис уллу даражагъа тийишлисе, эм сыйлы саугъа сеникиди, дегенди. Динибизни билмей, ариу адетлерибизни ызына къайтармай, жашаугъа сингдирмей, тынчлыкъ табарыкъбыз деп сунмайма. 

– Ушагъыбызны ахырында окъуучуларыбызгъа къаллай ууаз берлик эдигиз.

– Мен кесимден жукъ да айтыргъа кюрешмейме, динибизде болгъан, Аллахутала бизге салгъан жорукълагъа, низамгъа юйретирге излейме. Файгъамбар жашауу, сёзлери бла бизге къойгъан ахшы юлгюню ызындан болургъа чакъырама. Аллахутала къоншу, ёксюз, жууукъла, жамауат, башха динлени келечилери, иймансызла бла къалай жашаргъа кереклисини юсюнден Сыйлы Китапда кёп айтады. Алагъа кёре жашасакъ, тюзелликди болум. 

Анга къошакъгъа айтырыгъым. Огъурлу, закий къартларыбыз не къыйын жылларында да миллетни жыйышдырып, бир оюмгъа келтирип жашагъандыла. Айып, ыспассызлыкъ деген сёзлени миллет ангылагъан этгенди. Айып келтирирме, юйге, тукъумгъа, миллетге заран жетдирирме, деп сагъыш этгендиле алгъыннгыла. Файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, уят бла ийман биргедиле, бири болмагъан жерде экинчиси да жокъду, дегенди.

Ушакъны Тикаланы Фатима бардыргъанды.
Поделиться: