Халкъ медицинаны да барды хайыры

Бусагъатда врачла жаланда дарманла бла чекленип къалмай, халкъ медицинаны амаллары бла да хайырланадыла. Къулакъ аурууда аланы бир къауумуну юсюнден Нальчик шахарны биринчи номерли поликлиникасыны врачы Зарина Хамикоева айтханды:

Къулакъларыгъызны тийишлисича тазаламай турсагъыз, балаууз жыйылмай къалмаз. Алай болса,  ясень терекни чапыракъларындан сыгъып алыннган суу жарарыкъды. Андан эрттенликде эм ингирде хар къулакъгъа экишер тамычы тамдыра турсагъыз, къулакъда балаууз эрип кетерикди.

Балаууз бек къатса, къулакъларыгъыз ауруй эселе, миндаль жау жарарыкъды: биринчи кюн бир къулакъгъа андан 6-7 тамычыны тамдырып, мамукъ буштукъ этедиле, экинчи кюн-экинчи къулакъгъа да алай. Бир бёлек кюнден ауруу шошая башлайды. Алай поликлиникагъа бармай боллукъ тюйюлсюз: хар эки кюнден къулакъланы ичлерин жууаргъа керекди. Аллай процедураланы уа жаланда поликлиникалада этедиле.

Ясеньни чапыракъларын эм миндаль жауну керек заманда табалмай къалыргъа боллукъсуз, сохан а жыл узуну табыллыкъды. Сохандан сыгъып алыннган 4 къашыкъ суугъа  бир  къашыкъ аракъыны къошуп тынгылы къатышдырадыла эм андан хар къулакъгъа кюн сайын 2-шер тамычы тамдырадыла.

Къулакъларыгъызда балаууз къатып, аны хатасындан иги эшитмей башлагъан эсегиз, былай этигиз: соханны баш жанын кесип кетеригиз,ортасын тёртгюл кесип тешигиз, ары жыгыраны (хуржелини) урлугъун къуюгъуз да, башын тешикден алыннган сохан кесек бла жабып, отда биширигиз. Сууугъунчу аны сыгъып сууун алыгъыз, андан къулакъларыгъзгъа 2-3-шер тамычы тамызып, мамукъ буштукъла бла жабыгъыз.

Чюгюндюр да иги болушады. Аны къабугъун тазалап биширигиз, сыгъып сууун алыгъыз, андан хар къулагъыгъызгъа 3-4 тамычы тамызыгъыз. Ол сангыраулукъну иги кетереди. Энтта да халкъ медицинадан бир амал: анисни урлукъларын ууатып ун этигиз. Аны уллу болмагъан мияла банкагъа къуюгъуз, къалгъанын лёкъу (ит бурун) жаудан толтуругъуз. Анда-санда чайкъай, юч ыйыкъны къарангы жерде тутугъуз, сора иги сюзюгюз. Жукълардан алгъа хар къулагъыгъызгъа андан 2-3 тамычы тамдыра туругъуз. Ол да сангыраулукъну иги кетереди.

Мен бек жаратхан дарман хансла кёпдюле. Будра плющевидная аладан бириди, анга сороконедюжка деп да айтадыла. Ол да сангыраулукъну бек иги кетереди. Будраны жаз башында чагъа башлагъанда хайырланыргъа керекди.  Аны ууакъ туурап, чай къашыкъ бла бирине стакан къайнар суу къуюп, быстыр бла бастырып, бир сагъат чакълы заманны турма къоюгъуз.Сюзгенден сора азыкъ ашардан алгъа, стаканны тёртден бири чакълысын, кюннге 3-4 кере иче туругъуз.

Халкъда жюрюген быллай рецептни да хайырланыргъа боллукъду: жюзграммлыкъ шешачыкъны жартысына дери артишни урлукъларындан къуюгъуз, къалгъанын аракъы бла неда 60-процентли спирт бла толтуругъуз.

Анда-санда чайкъай, къарангы жерде юч ыйыкъны тутугъуз. Аз жылыракъ этип, андан къулагъыгъызгъа 3 тамычы тамызыгъыз, 5 минутну жатып туругъуз, сора бирси къулагъыгъызгъа да алай этигиз. Бу амал да сангыраулукъну иги кетереди. Минг жыл чакълы бир заман мындан алда, дуниягъа аты айтылгъан Авиценна артишни урлугъуна эс бургъанды эм былай айтханды: «Темир орунда кунжут жауда артиш урлукъла къаралгъынчы биширип, ол жаудан къулакъгъа тамдыра турсагыз сангыраулукъдан сау боллукъсуз», -деп.