Жигитлени эсгергендиле, Курнаят къаладан тёгерекни кёргендиле

Жаш тёлю бла турист-краеведение эм патриот ишни тамамлауну чегинде Орус география обществону «Альтаир» клубу бла республиканы Курортла эм туризм министерствосуну келечилери Черек районнга жолоучулукъгъа атланнгандыла. Аны биринчи кесеги, «Хорламны жоллары бла» проектге кёре, жаш адамлагъа эсгертмелени кёргюзтюуге, Уллу Ата журт урушда ёлгенлени къарындаш къабырларын эм тарых магъаналы жерлени жокълаугъа жораланнганды. Экинчиси уа туризм бла байламлы болгъанды.

Алай бла жолоучула, эм алгъа, Экинчи гвардия дивизияны 875-чи полкуну къарындаш къабырында асыралгъан аскерчилерин эсгергендиле, ала къанлы сермешледе 910-Бийикликни къоруулагъан эдиле, Нальчик ючюн уруш этгендиле, 1942 жылда уа Къашхатауну къыйырында болгъан къазауатда араларында сау адам къалмагъанды. Мында жаш адамла ветеран эм излеу организацияланы, районну администрациясыны келечилери, окъуучула бла тюбешгендиле, полкну ахыр сермешини, эсгертме къалай ишленнгенини юсюнден билгендиле, анга гюлле салгъандыла. 

Къашхатауну ветеранларыны советини башчысыны орунбасары Уяналаны Виктор къонакълагъа элни тийресинде болгъан сермешлени юсюнден айтханды. Ол билдиргенича, немислиле Нальчикге киргенде, 37-чи армияны кесеклерине Терекге артха кетерге буйрукъ келген эди. Алай, къатыш болуп, 875-чи полк гитлерчилени къуршоууна тюшгенди. Фашистле аланы тёгерекден алгъандыла, тенг болмагъан сермешде аскерчилерибиз жан бергендиле. Къазауат шошайгъандан сора элчиле немислилени башчыларындан совет аскерчилени къарындаш къабырда асыраргъа эркинлик берирлерин тилегендиле. Къабыр Черек сууну жагъасындады, алай суу ашап, ол аз-аздан бузула башлагъанды. Излеу отряд Къашхатау ючюн уруш этген аскерчилени атларын тохташдыргъанды, 2013 жылны 24 июлюнда жигитлени ёлюклерин тийишлисича махтау берип жангыдан асырагъандыла. 2015 жылда, Уллу Хорламны 70-жыллыгъына аталып, республиканы ол кезиуде Башчысы Арсен Каноков буйругъу бла уллу стела орнатылгъанды, бир жылдан а алайда жан берген 350 аскерчини эм офицерни атлары да жазылып эсгертме къангала салыннгандыла.

Уяналаны Виктор белгилегенича, ёлген аскерчиле Совет Союзну 17 миллетини келечилери болгъандыла, Ата журтлары уа бир эди, ала нёгерлерин миллет неда бир башха ышанла бла юлешмегендиле. Жигитлени эсгерген кюнледе къабырларында муслийман эм православный дин ахлула тилекле этедиле. Жауун жаугъанлыкъгъа.  жолоучула Бабугентде бла Огъары Малкъарда эсгертмелеге да баргъандыла, алагъа гюлле салгъандыла.

Ызы бла Огъары Малкъарда внедорожникледе маршрутланы жарашдырыу «Таулу Къабарты-Малкъар» проектни чегинде орта ёмюрледен къалгъан Курнаят къалагъа кётюрюлгендиле. Былайы туризм, этнография, археология жаны бла да сейирди, байды. Проектни башламчысы Мокъаланы Тенгиз билдиргенича, къала Курнаят сууну сол жагъасында ишленипди, малкъарлыланы эм эрттегили тау эллеринден бириди. Аны къорууланыуда магъаналылыгъын онтогъузунчу ёмюрден къалгъан суратла ачыкълайдыла. Бери внедорожникледе келип, суратлагъа тюшюп, ариу табийгъатдан зауукълукъ алып кетерге боллукъду. Жолну узунлугъу эки километрди, къыйын тюйюлдю. 1944 жылда аулда жашагъанла миллет бла бирге Орта Азиягъа кёчюрюлгендиле, алай артха, бу журтлагъа, адам къайтмагъанды. Къаланы тийресинде табылгъан кешенеле башха-башха ёмюрледен къалгъандыла. Тенгиз чертгенича, Курнаят маданият эсгертмелени къауумуна киргенликге, аны жангыртыу неда сакълау жаны бла хазна иш этилмейди, бусагъатда оюла турады.

Жолоучулукъну юсюнден оюмун айта, курортла эм туризм министрни орунбасары Асланби Шхагапсоев «Таулу Къабарты-Малкъар» проектде быллай тамаша жер белгиленнгенини магъанасын чертгенди. «Ол маршрутну жангызда ариу табийгъатны кёргюзтюу угъай, тарых-маданият, краеведение, этнография жаны бла да сейир этеди. Орус география обществону жаш тёлюсю бла ишлеу, тюрлю-тюрлю башламчылыкъланы бирге бардырыу хычыуун кёрюннгенди, ол бу маршрут жаш тёлюге да сейир болгъанын, заман оза баргъанда анда нени тюзетирге тюшеригин ачыкълайды», - дегенди ол.

Кульчаланы Зульфия.
Поделиться: