Чархыбызда тюрлениулени билирге керекбиз

Биз тохтамай тебип, къымылдап тургъан дунияда жашайбыз. Космосда кенгликни къымылдап (пульсация) турууу, жулдузланы, жылны, кюнню бла кечени алышыныулары бола эсе, мында уа жерде жукъуну бла уянып турууну, солуу алыуну, жюрек шаугютлени ишлеп кенгере, къысхара турууларыны эм башха затланы ритмлери барадыла. Пульсация неда къымылдап туруу-жашауну белгисиди, битеу да жаны болгъан затланы белгисиди.

Саулай да адамны чархы сутканы ичинде ритмге кёре ишлейди, алай анда кюндюзгю заманда аны ишлеп турурун жалчыхан, кечеги заманда уа тынчайып, жукъларгъа себеплик этген процессле  кёбюрек боладыла. Адам сау болгъанын билир ючюн, аны жюреги бла ёпкеси тийишли  халда кенгерип эмда къысхарып, тап ишлегенине тынгылап кёредиле. Жюрекни аритмиясы тапсызлыкъны белгисиди. Ритмсиз структураны бир процесси да, бир организмни да болаллыкъ неда жашау эталлыкъ тюйюлдю. Къуруда жукъудан аязгъанлай, къуру ашагъанлай, къуру да ашагъан азыкъны ичге сингдиргенлей, хауаны ичинге тартханлай неда артха чыгъаргъанлай турургъа онг жокъду. Пульсация уа ма аны ючюн керекди.

Бизни  чархыбызда минг тюрлю процесс болады, аны хар бирини да кесини ритми барды. Аланы арасында жаланда бир суткада болгъанлары юч жюзге жууукъдула. Секундла, секундланы юлюшлери бла тергелген аллай ритмле да бардыла. Битеу да ол ритмлени хор неда оркестрле угъай, саулай да жюзле бла саналгъан оркестрле бла хорла къурайдыла. Ол кёзге кёрюнмеген белгисиз затланы барысы да жашауну музыкасын согъадыла. Ол тохташдырылгъан болжалгъа тюз да бир кезиуде кесини кючюне киреди эмда жетеди, тюз да ол халда акъырына айланады. Жыл саныбызны бек аламат кезиуюнде бизни ритмлерибиз синхронизмге неден да иги келишедиле эмда жангы тюрлениулеге тынч бой саладыла, жылла оза баргъанлары сайын а  синхронизм къарыусузгъа айлана барады. Кече жукълаялмайбыз, кюндюз а теке къалкъыу этебиз, жюрегибиз бирде терк, бирде акъырын къагъады; бир болмагъан затха да ачыуланабыз, ол угъай да, алгъын аллай зат барды деп, эсибизге да келмеген, бир тюрлю сылтаусуз мыккыл болабыз. Оркестрле бир бирге келишмей согъадыла. Къайсы эсе да бири кесини партиясын согъады, башхасы уа заманында башламайды. Десинхронозну эки тюрлюсю болады: тыш эм ич. Биринчиси (тыш) сагъат поясла терк алышыннганда чыгъады. Былайда  биоритмлени системасыны жер-жерли заман бла чюйрелиги  башланады. Хар процесс кесин жангыча тюрлениуге кесини  терклиги   бла жарашдырады. Сиз азыкъны ашагъансыз, ётюгюз а аны ичигизге жарашдырыр ючюн ётню бёлюрге жетишалмагъанды. Аны себепли сау кюнню ичинде къусарыгъыгъыз келгенлей тургъансыз, кёлюгюз бузулгъанлай. Алай ич десинхроноз андан да аманды. Ол а ритмледе бир бирлери бла болжаллы халда  угъай, дайым бола тургъан келишмеулюкдю. Былайда хар затда тап боллукъду деп сакълагьандан хайыр чыгъарыкъ тюйюлдю. Ол затдан бегирекда кече ишлерге юйреннгенле  къыйналадыла. Ол а адамны кече жукълаялмагъаны бла башланады, болсада невроз, гипертония, аш орунну жарагъа айланыуу бла бошалыргъа къоркъуулуду. Десинхроноз (синхронизмни бузулууу) кесин аямай, кёпге дери къаты кюч салып кюрешиуню неда бир затха бек жарсыуну хатасындан башланады. «Нервала бла байламлы» къаллай тюрлениуле да десинхроноз бла бай­ламлы болмай къалмайдыла.

Адамны ишлеу эм солуу фазаларыны саны битеу жашауунда тюрленнгенлей турадыла: сабийле бла къартла мини фазалыладыла, абаданла уа, болуучусуча, монофазалыдыла, башхача айтханда, сутканы ичинде бир кере жукълайдыла эмда къалгъан заманны ичинде жукъламай турадыла. Сутканы ичинде адамны чархында не затла боладыла?

Кече сагъат бирде – адамланы кёбюсю, жукъуну битеу фазаларындан ётюп, юч сагъат чакълы бир заманны жукълайдыла. Ол кезиуде жукъуну женгил фазасы башланады эмда адам уяныргъа боллукъду. Ол кезиуде  биз ауругъан, ачытхан неда къыйнагъан жерибизни бегирек сезебиз.

 Эки сагъатда – адамны  чархыны бауурундан башха битеу органлары тынч ишлейдиле. Бауур а  ол тынч минутланы адамгъа керекли затланы аны ичине жарашырча этер ючюн къаты ишлеуде хайырланады. Бек алгъа уа адамны чархындан битеу уулары болгъан затланы кетерир ючюн. Адамны чархы, къалай эсе да, бир тюрлю «уллу жууулуудан» неда тазаланыудан ётеди. Сиз ол заманда жукъламай эсегиз, кофе неда чай, бегирекда кеф этиучю ичги ичерге арталлыда жарамайды.

Бир стакан суу неда жылы сют ичсе, бек игиси олду.

Юч сагъатда - адамны чархы солуйду, бизден толусунлай кючюбюз-къарыуубуз кетипди. Уянып, жукъламай, солуп турургьа тюше эсе, акъылыгъызны кенгнге кетермей, бошаргъа керекли ишге толусунлай буругъуз. Бу кезиуде бизни къаныбызны кётюрюлюую бек алашагъа тюшюпдю, жюрегибизни урууу эмда солууубуз бек акъырыннга айланыпдыла.

Тёрт сагъатда - къаныбызны басымы алыкъа алашады, мыйыбызда къанны айланыуу неда аны къан бла жалчытылыныуу бек азды. Сутканы бу сагъатында адамла кёбюрек ёледиле. Адамны битеу чархы “бек гитче скоростьлада” ишлейди, алай къулагъыбыз а иги эшитеди. Биз не гитче тауушха да уянып, сагъайып къалабыз.

Беш сагъатда - бюйрекле тынчдыла, ала бир зат да бёлмейдиле. Биз жукъуну бир ненча фазасын алышындыргъанбыз. Тынч  жукъуну бла тюшлени фазасын, тюш кёрмегенлей, терен жукъуну фазасын. Бу кезиуде туруучула жукъудан терк окъуна аязадыла, кёллери да иги болады.

Алты сагъатда - къан кётюрюледи, жюрек терк-терк уруп башлайды, веналада къан тебеди. Биз жукъларгьа сюе эсек да, бизни чархыбыз уянады.

Жети сагъатда - адамны чархыны иммунология къорууланыуу бегирекда кючлюдю. Сутканы  бу сагъатында вируслагъа бла бактериялагъа къажау кюрешгенлени хорларгъа уллу онглары барды.

 Сегиз сагъатда - чархыбыз солугъанды, бауурубуз чархыбызны уулу затладан толусунлай тазалагъанды. Бу кезиуде арталлыда ичги бла кюреширге, аз да ичерге жарамайды, бауургъа уллу къыйынлыкъ жетерикди.

Тогъуз сагъатда - психика тирилик кётюрюледи, ачытхан затны сезмезлик азаяды. Жюрек толу кючю бла ишлеп башлайды.

Он сагъатда - тирилик кютюрюледи. Бизни  бек иги «спорт формабыз». Тауланы тепдирирге окъуна сюебиз. Кёлюбюз тюшге дери ол халда кётюрюлгенлей турады, къаллай ишни да этерге къолубуздан келликди. Бу заманда олтуруп, кофе иче неда шуёхлары бла болмачы хапарла айта тургъан адам, артда аны къайтарыргъа къолундан келмезча, кесини иш кёллюлюгюн тас этеди.

Онбир сагъатда – жюрек бизни психика тирилигибизни бла тап келишип, бир халда ишлеп турады. Уллу ауурлукъну аз да сезмейди.

Онеки сагъатда - битеу кючню бирикдирир кезиу жетеди. Бу кезиуде тынгылы ашаргъа керек тюйюлдю, андан эсе тюш азыкъны бир сагъат артха кёчюрсе игиди.

Онюч сагъатда - бауур тынч солуйду, къаннга бир кесек глюкоген келип башлайды. Кюндюзгю тириликни биринчи кезиую бошалгъанды, арыгъанча кёрюнебиз, алыкъа ишибиз кёп эсе да.

Онтёрт сагъатда - къынгыр энергия энишге тюшеди. Ол сут­каны ичинде баргъан циклде экинчи бек алаша точкады. Ре­акция акъырыннга айланады.

Онбеш сагъатда - хар зат да жангыдан игиге айланнган кезиу башланады. Сезим органла, артыкъда ийисни бла татыуну билиучю органла бек бийик чекге дери жетгендиле. (Айтыргъа, татыулу ашарыкъланы сюйгенле бу заманда хант къангагъа олтурургъа бек ыразыдыла). Биз энтта да жангы­дан тап халгъа къайтабыз.

Оналты сагъатда - къанда бал тузну  ёлчеми кётюрюледи. Бир къауум врачла бу процессге тюшден сора башланнган диабет  дейдиле. Болсада марданы ол халда тюрлениую не эсе да бир аурууну чыкъгъаныны белгиси тюйюлдю. Бек биринчи кётюрюлюуюнден сора ол тюшюп башлайды.

Онжети сагъатда – ишни хайырлыгъы алыкъа уллуду. Спортсменле уллу кюч са­лып, къаты жарау этедиле.

Онсегиз сагъатда - адамла санларында ауругъан жерлери болгъанларын азыракъ сезип башлайдыла. Кёбюрек къымылдаргъа сюедиле. Пси­хика жаны бла жарыкь кёллюлюк азая барады.

Онтогъуз сагъатда - къан­ны басымы кётюрюледи, пси­хика жаны бла таплыкъ бек алаша чекге тюшгенди. Бизни нерваларыбыз бузулупдула, бир болмачы затдан тюйюш чыгъарыргъа хазырбыз. Аллергиядан къыйналгъанлагъа тапсыз заман. Башыбыз ауруп башлайды.

Жыйырма сагъатда - бу за­манда сизни ауурлугъугъуз бек уллу чегине жетеди, реакциягъыз бир да болмагъанча теркге айланады. Машина жюрютген адамны халы аламатды, аварияла хазна жокъдула.

Жыйырма бир сагъатда - психика хал тапды. Сутканы бу сагъаты текстни неда рольланы кёлден билир ючюн бек тап кезиудю. Ингир алагъа адам­ны эси кюч ала башлайды. Кюндюз къолдан келмеген кёп затны эслерге болады.

Жыйырма эки сагъатда - адамны къанында къан тельцала бек кёп боладыла. Бу ке­зиуде бир кубосантиметрде лейкоцитле 5-6 мингни орунуна 12 мингнге дери жетедиле. Чархыбызны температурасы алашагъа тюшеди.

Жыйырма юч сагьатда - клеткаланы жерлерине къайтарыуну бардыра, бизни чар­хыбыз, санларыбыз солургъа сюедиле.

Жыйырма тёрт сагъатда -  сутканы ахыр сагъ­атында - сиз жыйырма эки сагъатда жатхан эсегиз, тюшле кёрюр заман жетгенди. Чархыгъыз угъай да, мыйыгъыз да, битеу керексиз затланы бир жанына ата, эсеплени чыгъарып башлайды.