Коммунал жумушла ючюн борчланы юсюнден

Бирлени коммунал жумушла ючюн тёлеулери юйюр бюджетлерини иги кесегин аладыла. Аны ючюн адамла борч этерге боллукъдула. Аланы хатасындан а тазир халда къошакъ тёлеу берирге тюшерикди. Быллай борчла не ючюн чыкъгъанларыны, аладан къалай къутулургъа боллугъуну юсюнденди бу материал.

Къайдан чыгъадыла ала?
Юйню неда фатарны иеси ай сайын жашау журт-коммунал жумушланы багъасын тёлеп турургъа керекди. Аны эки неда андан кёп айгъа тыйса - борч жыйылады. Дагъыда юйню алгъын иесинден къалыргъа боллукъдула ала. Аллай зат болмаз ючюн, аны сатып алырдан алгъа аны халин ол жаны бла да тинтигиз.

Къалай билирге боллукъду?
Борчланы юсюнден квитанциялада жазылады. Кёбюсюнде алада бу айда эмда ары дери жыйылып тургъан берликлеригиз кёргюзтюледиле.

Тийишли информацияны управляющий компаниягъа неда ТСЖ-гъа барып, сюйсегиз а ГИС ЖКХ системагъа кирип билирге боллукъсуз. Ол дагъыда «Госуслуги» порталда, жумушла бла жалчытхан организацияланы, регионда Бир информация-тергеу араны (ЕИРЦ) сайтларында басмаланады, банкда, почтада, тёлеу терминалда да кёрюнеди.

Тёлемей турса уа не боллукъду?
Борч эки эмда андан аслам айны ичинде жыйылса, аны юсюне тазир къошуп (пеня) тебирейдиле. Биринчи заманда ол азыракъ болса да, артда, терк ёсюп, бир да къууандырлыкъ тюйюлдю.

Андан сора да, ресурсла бла жалчытхан организацияла токну, газны, исси сууну тыяргъа боллукъдула. Алай этерден алгъа уа инсаннга официал халда дау къагъыт жиберирге керекдиле. Сууукъ сууну эмда канализацияны тыяргъа уа эркинликлери жокъду, нек дегенде ол адамны жашаууна эмда саулугъуна къоркъуу саллыкъды.

Борчу болгъан инсанны ишин организация сюдге берирге эркинди. Сюд ала жанлы болса, приставла ишни къолгъа аллыкъдыла. Ала адамны счётуна арест саллыкъдыла неда иш хакъыны экиден бирин тыйып башларыкъдыла.

Бир айтханнга да къулакъ салмагъан, чыртда тёлемеген инсан фатарындан окъуна къуру къалыргъа боллукъду. Сюд аллай оноу этсе, аны сатып, борчун жапхандан сора, къалгъан кесегин кесине берликдиле. Алай адамны жаланда бир жашар жери бар эсе уа, ол амал да ишлемейди.

Борчланы къурутургъа онг бармыды?

Дауну болжалы (ол а юч жылды) чыкъгъан эсе, законнга тийишлиликде аллай борчланы кетерирге онг барды. Башхача айтханда, ол замандан сора ресурсла бла жалчытхан организацияны адамны сюдге берирге эркинлиги болмай къалады.

Инсан банкрот болса да борчу къуруйду. Ол 50-500 минг сом эсе, ишин сюдге бара турмай этерге жарарыкъды, андан аслам берлиги бар эсе уа, сюдге атларгъа керекди. Ол женгил боллукъ иш тюйюлдю, кеси да къадар заманны алыргъа боллукъду.

Борчу болгъан инсан ауушса, аны берликлери да жокъгъа саналлыкъдыла. Алай ол адамны фатары башхагъа къалса, аны борчлары да жангы иесини юсюне тюшедиле.

Берлиги болгъан адамны не мюлкю неда ахчасы жокъ эсе, сюдню тийишли оноуун толтуруу тыйылады.

Кезиу-кезиу тёлеп жабаргъа
Борчну тёлерге женгил амал барды – рассрочка. Адамны берлигин тенг юлюшле этип, талай айны ичинде жабып бошаргъа онг бериледи.

«Коммунал каникулла»

Адамны жашауунда къыйын кезиую болуп, ЖКХ ючюн шёндю тёлер онгу жокъ эсе, ол берлигин болжалына салыргъа боллукъду. Алай этерча уа организация бла келиширге керекди.

Субсидияла эмда льготала

Льготала эмда субсидияла бир магъананы тутмайдыла.

Льгота деп тёлеуню азайтыргъа берилген амалгъа айтадыла. Анга гражданланы талай къауумлары тийишлидиле, сёз ючюн, кёп сабийли неда къолайсыз юйюрле, аскерчиле эмда пенсиячыла.

Субсидия деп а коммунал жумушланы багъаларыны бир кесегин къайтарыугъа айтылады. Ол юйюрню къолайлыгъы жашау этерге жараулу мардагъа къалай келишгенине кёреди. Россейде ЖКХ жумушлагъа къоранчланы мардасы 22 процент бла чекленеди. Регионла аны уллулугъун кеслери тохташдырыргъа эркиндиле. Сёз ючюн, Москвада аллай жумушлагъа юйюрню ахчасыны ондан бири кете эсе,  субсидия берилирге боллукъду.

Тёлеулени азайтыр амалла
Суугъа счётчик салыгъыз. Ансыз аны багъасын нормативге кёре тергейдиле. Аны чыгъаргъанда адам санын, юйню, жерни уллулугъун, малла, автомашина болгъанын, жылны кезиуюн окъуна эсге аладыла. Ол а иги да кёп чыгъаргъа боллукъду.

Чыракъланы электрокючню аягъан тюрлюлерин хайырланыгъыз. Хау, ала багъаракъ турадыла, алай талай замандан аны къайтарып, тёрели чыракъдан эсе аз ток кюйдюргенлери ючюн къоранчланы азайтып башларыкъдыла.

Телевизорну бошуна ишлетип турмагъыз, сууну артыгъы бла тёкмегиз. Коммунал жумушланы багъасын заманында тёлегиз, борч этмегиз. Амал бар эсе, субсидия неда льгота жарашдырыгъыз. Юйде беш кюнден артыкъ турмагъан инсан ючюн кир-кипчикни кетериуню багъасын тёлерге керекмейди – аны да эсге алыгъыз. Бир-бир банкланы карточкалары ЖКХ тёлеулени бир кесегин артха кесигизге къайтарадыла, аны юсюнден билгенни да хатасы жокъду.