Зулмулукъну отунда кюймеген ийман

Къайсы къыйын кезиуледе да адамны ийнаныуу, ийманы болса, аны жюреги кючлю, къарыулу болады. Тёгерегибизде анга шагъатлыкъ этген бек кёп юлгю барды. Аладан бирини юсюнден Темуккуланы Адилни жашаудан алыннган бу хапарында айтылынады. Чыгъарманы баш жигити окъуучуланы сагъышландырлыкъ, оюм этдирлик акъсакъалды, чыдамлылыкъны, кертиликни чынтты юлгюсю.

Алгъын жыллада дин ахлулагъа бек уллу къысыулукъ этилип, бир хаталары болмагъан огъурлу адамланы ораза тутады, Къуран окъуйду, намаз этеди деген болмачы сылтаула бла Сибирьге, тюрмелеге, лагерьлеге ашырып, азланымы жойдула! Аллай жалгъан дау бла бу мен хапарын эшитген Астемир да север жанында бир бек сууукъ жерде лагерьге тюшгенди. Ал заманда бу къыяма жерде адам, ишлеген угъай да, жашаялгъан эгерикди деп окъуна сунмагъанды таулу къарт. Алай анга анда жашаргъа да, ишлерге да тюшдю...

Бу лагерьни тутмакъларыны къалтырамагъан, къабышмагъан заманларын кёрмегенди Астемир, сууукълукъ къатыдан, кийимлери зыккылдан. Алай бийик тауланы арасында ёсюп, къатангы сюекли къарт хорлатмады, тюрмени къыйын болумларына да тёздю, кётюрдю. Алай быллай ёлет жерге не хатасы ючюн жибергенлерин билалмады. Ма ол эди анга жазаны быллай уллу ауурлугъу.

Лагерьдегилени арасында жыл саны бла Астемирден тамата адам болмагъанды. Мында оруслу бабасла, чюйютлю раввинле, муслийман моллала, хажиле, эфендиле да болгъандыла. Кюн узуну ишлегенден эсе да, ишлер жерге баргъан ауур кёрюне эди къарыулары тауусула тургъан харип жанлагъа. Бу жазыкъланы къарт-къарыусузлары, жолда баралмай, къаргъа чёгюп, ёрге туралмай къала эдиле. Бегеуюлле, юйретилген итлени бошлап, кеслери къатларына барыргъа жийиргенип болгъандыла. Итлени юйреннгенлери алай болур эди, адамны къабып, ачытып, къанын чыгъармай эдиле. Ала жолда баралмай тохтагъан тутмакъны жухлары бла тюртюп, кийиминден созуп, сюркелеп, тынгысыз эте эдиле. Ол заманда да сюелмеген адамны уа бегеуюлле ушкок бла ёлтюрюп къоя эдиле.

Астемирни жюрегин бек къыйнагъан неди десегиз, ол уллу, огъурсуз итле амалсыз, къарыусуз адам бла булгъашханларында, бегеуюлле алагъа къарап, «харх» этип, киндиклери тюйюлюп къалгъынчыннга дери кюлгенлери. Алагьа къарагъан сайын таулу къарт: «Сиз Аллахдан аман табыгъыз, сизни гюняхларыгъызны ол бир заманда да кечмез», - дегенди. Ол аз замандан кеси да ол халда боллугъун билмей эди.

Былайда бир затны айтмай кетерге жарарыкъ болмаз. Бу лагерьде тутмакъла Аллахха къуллукъ этемидиле, динлерини жорукъларын жюрютюрге кюрешемидиле деп, бек къаты къарагъандыла, алай этерге да эркинлик бермегендиле. Алай Астемир намазын хар заманда этгенлей, оразасын да тутханлай, Къуранны уа, кёлден билгенини хайырындан, хар къуруда окъугъанлай тypгъанды. Былайда ол абидез алгъанда, намаз этгенде, аны къалай кёрмегендиле дерге боллукъду. Алай хар чынтты муслийман биледи: ауур саусузгъа, зулмулукъда, зарауатлыкъда тургъан инсаннга акъыл бла абидез алыргъа да, намаз къылыргьа да Аллах эркин этгенди. Астемир да Аллахха ол къуллукъланы акъылы бла, бир башха адам сезмезча, тап, ишлей турман ууахтыда окъуна этип болгъанды.

Баргъаны боллукъду.