Фильм кёплени жюреклерине жол тапханды

Бу ыйыкъда Нальчикде Суратлау искусстволаны музейинде коллекционер Хаджиланы Даниялны юсюнден журналист, эм режиссёр Багъатырланы Илиясны «Контражур» деген  фильмин жабыкъ халда кёргюзтюу болгъанды. Ары чакъырылгъанланы араларында КъМР-ни маданият министрини орунбасары Къарчаланы Аминат, суратчыла Гуданаланы Борис, Герман Паштов, «Эльбрусские новости» газетни баш редактору Газаланы Зухура, Даниялны жууукълары бла тенглери эм журналистле бар эдиле.

Багъатырланы Илияс бек алгъа Хаджиланы Даниял эм дагъыда башха тырныауузчу суратчыла бла къалай танышханыны юсюнден къысха билдириу этип, бу шахар аллай фахмулу адамладан къачан да бай болгъанын чертгенди.

– Жашауумда битеу бу адамла бла танышыр онгум болгъанына ыразыма. Аланы бир къаууму дунияларын алышхандыла, алай алагъа тюбеп, аланы тарыхда фильмни кючю бла къояллыгъыма уа къууанама. Россейни бек бийик тау шахарында аллай сейир сурат жыйымдыкъны ачыкълауну къадарымдан уллу саугъагъа санайма, - дегенди Илияс.

Ызы бла битеу ары келгенлени 30-минутлукъ фильмге къараргъа чакъыргъандыла. Ол тырныауузчу суратчы Будайланы Сюлеменни жашау турмушун кёргюзтюу, аны Хаджи улуну ишине кёз къарамын ачыкълау бла башланнганды. Будай улуну кесини да бу ахыр съёмкалары эдиле. Андан сора бир айдан ол дуниясын алышхан эди. Болсада фильмде уа ол жарыкъ кёллю, тутхан ишин сюйген суратчыды.

Фильм аз да «тазаланмай» жарашдырылгъанды дерге боллукъду. Ол дегеним, Багъатыр улу анда тырныауузчу суратчыланы харкюнлюк жашауларын болгъаныча, омакъламай кёргюзтгенди. Аланы Даниялны тёгерегине жыйылыулары къаллай жылыу халда ётгенлери да сезиле эди. Автор дагъыда къонакъда Гуданаланы Борисни мастерскоюнда да болуп, аны эсгериулери бла да бизни шагъырей этеди. 

Сора Даниялны кеси бла ушакъ, аны оюмлары, аны сюйген ишине кёз къарамы барысы да аламат тизилип, фильм хар къараучуну да жюрюгине жол табарча этгендиле. 

«Мен ёлгенден сора, коллекциям чач-тюк болуп къалыр, деп бек къоркъама», – дейди Хаджи улу фильмде… Ол сёзлеге автор энчи эс бёлгенди. Сора аны кёргюзтюу бошалгъандан сора режиссёр ары келген къонакъладан бирине – Къарчаланы Аминатха – Даниялны коллекциясын сакълауну юсюнден къаллай оноу болгъанын да туура этерин тилегенди.

– Аламат фильмди. Женгил, ангылашыныулу. Анга къарагъандан сора, бютюн терен ангылайса хар миллетни да байлыгъы аны ма быллай адамлары болгъанларын. Коллекцияны сакълау бла байламлы бюгюн Элбрус районну администрациясыны шёндюгю башчысы Сотталаны Къурман эм КъМР-ни маданият министри Мухадин Кумахов тюбешиу бардыргъандыла. Къысха заманны ичинде къаллай оноугъа келгенибизни юсюнден билдирликбиз, - дегенди маданият министрни орунбасары.

Жыйылгъанла ол жангылыкъгъа къарсла бла тюбегендиле. 

Ызы бла сёз Даниялны таныгъанлагъа, аны ишини магъаналылыгъын сезгенлеге берилгенди.

– Бизни республикада Даниялча коллекционер барды деп билмейме. Ол а этген ишини магъаналыгъын сезе эди, сюе эди. Ахыр сомун да берирге хазыр эди жаратхан заты болса, - деп эсгергенди белгили суратчы Герман Паштов. 
Барыбыз да билгенден, Даниялны сурат жыйымдыгъыны асламы «Эльбрусские новости» газетни редакциясыны мекямында сакъланады. Ол кеси да анда кёп жылланы ишлеп тургъанды. Газетни баш редактору Газаланы Зухура кесини къысха сёзюнде чертгенича, Хаджи улу анда жыйылгъан тенглерине не заманда да жарыкъ тюбеучю эди.

– Мен аз да тырман этсем, чам халда эсгертиучю эди: «Сен жаланда 20 жылдан ангыларыкъса къаллай айтхылыкъ адамла болгъанларын мында бизде къонакъда», – деп. Андан бери 19 жыл озгъанды, ол да дуниясын алышханды. Ма энди тюшюне келеме ол сёзлени магъаналарына. Бюгюнлюкде атасыны ишин жашы Хасан бардырады. Тынгылы, ышаннгылы адамды. Алайды да, къысха заманны ичинде Хаджи улуну атын жюрютген галерея да ишленир деп ийнанама, - дегенди Газаланы Зухура. 
Суратчы Гуданаланы Борис а Даниял кетгенли ала барысы да «ёксюз» болуп къалгъанларын белгилегенди.

Фильмни юсюнден кесини оюмун тележурналист Мишаланы Ахузат да айтханды.

– Илиясны хар жангы фильми да сейирсиндирмей къоймайды. Шёндю къарагъаныбыз а  женгил, бир такъыйкъагъа бошалгъанча кёрюннген аламат иш болгъанды. Адам профессионал болса, хар этген иши да жюреклеге жол таба биледи, – деп чертгенди ол. 

Жыйылыуну ахырында Багъатырланы Илияс, келгенлеге ыразылыгъын билдирип, галерея ачылса, фильмни экинчи кесегин алдырыргъа сёз бергенди.