«Жер башында битеу суратчыланы да къадарлары бирди»

Нальчик шахарда КъМР-ни 100-жыллыгъына аталгъан залда республикада  фахмулу суратчыладан бири Акъкъызланы Керимни энчи кёрмючю ачылгъанды. 

 

КъМР-ни Суратчыларыны биригиуюню башчысы Жанна Канукова: «Керим тёгерегине бек сейирлик суратчыланы жыяды, бу жангы залда бардырылгъан кёрмючлеге салгъан къыйыны уллуду», – дегенди 

Керимни хар чыгъармасы къураучуну акъылында тенглешдириуле туудурады. Сёз ючюн, назы терекни къуругъан ийнелеринден «Тилек» деген ишни этгенди, анда жаланда адамны къолларын кёребиз. Угъай, ала Альбрехт Дюрерни «Тилек этгенни къоллары» деген суратында къолла тюйюлдюле, алай ала эсинге келедиле. Аллай аллюзияла, ссылкала кёрмючде кёпдюле. Ала бизни эсгерирге, унутмазгъа чакъырадыла. Керим «Тилек» деген ишин къуругъан назы ийнеледен этгенинде да барды магъана: жарыкъ умутла оюлгъанда да, тилекге къалады жер.

Кёрмюч бир ай барлыкъды, автор хар ыйыкъдан бир-бир суратланы алышындырып турлукъду, къараучула къайта да къарай турурча. 

Ол кеси уа Харьковда Художестволу академияда билим алгъанды. Бизни халкъда чыгъармачылыкъ ыз бла баргъанла, жарсыугъа, бюгюнлюкде алай кёп тюйюлдюле. Ата-анала да ол жанына бир кесек уллу кёллюрекдиле. Керимни анасы Фатима жашыны бу фахмусун айнытыргъа, ёсдюрюрге сюйюп, узакъгъа жиберирге да угъай демегенди. Аны юсюнденди бу огъурлу тиширыу бла кёрмючде бардыргъан къысха ушагъыбыз да.

– Фатима, неден башланнганды чыгъармачылыкъ жол?

– Керим садикге жюрюп башлагъанында, биринчи кюн ишлеген суратына юйретиучю  аны кеси этгенине ийнанмагъанды. Анда жолда бара тургъан кёп машинала суратланып эдиле. Ол жангы къагъыт берип, къатында сюелип, къалай ишлегенине къарап тургъанды. Сора биз школгъа кёчгенден сора да, юйретиучюсю, садикни таматасы да: «Художестволу школгъа беригиз Керимни», – деп туруучу эдиле. Ол а тюз бизни юйюбюзню къатындады. Аны да жетишимли бошагъанды. 

– Андан сора къайда окъугъанды?

– Харьковда алгъа художестволу училищеде, ызы бла академияда билим алгъанды.Онеки жыл юйден тышында, Нальчикден узакъда… алай не этериксе, тёзгенме. Атасы  терк-терк бара эди, къалай тургъанын кёрюрге. Керимге тилек этмей, бир кече жукъламагъанма. Аллах сакълайды къайда да.

 Хау, жюрегимде тынчлыкъ жокъ эди, алай сабийинг ызын билсе, билим алыргъа сюйсе, аны жолун кесерге жарамайды. Биз угъай, жууукъларыбыз окъуна жашны  кёллендирип турадыла. Эгечим Жаухарат бюгюн мындады, ол Керим сабийлик жылларында анга саугъалагъан битеу суратларын сакълап турады. 

– Баш иегиз Юсуф дуниясын алышханлы эки жыл болады, жаннетли болсун. Ол Керим бла къарындашы Якубну мастерскоюна барып тургъаны белгилиди. Якуб жашха: «Башха усталыкъ сайла, бу къыйын жолду», – дейми эди?

– Керимге биринчи тюрсюнлю карандашланы Якуб саугъалагъанды. Хау, алгъа артыкъ ыразы тюйюл эди суратха берилип тургъанына, алай артда уа кёреди да бу ишни къалай сюйгенин, къууанып къалады. Жер башында битеу суратчыланы къадарлары да бирди: чыгъармачылыкъ бла кюрешиу бизнес тюйюлдю, бирде болур  ахча, бирде болмаз. Керим кесин кечиндиреди, алай биз не заманда да къатындабыз, кёллендиребиз. Ол сюйген иши бла кюрешгенине къууанабыз. 

– Башха сабийлеригиз а не зат бла кюрешедиле?

– Фируза медицина илмуланы кандидатыды, Азамат а биология илмуланы кандидатыды. 

– Кесигиз а къайда ишлейсиз?

– Бизни университетде инженерме, Керимни атасы да, жаннетли болсун, инженер эди. Биз бир сабийибизге да ол  неда  бу усталыкъны сайлагъыз деп буйрукъ  бермегенбиз, оноу этмегенбиз. Хар бири жолларын кеслери сайлагъандыла. Биз а къолубуздан келгенича болушханбыз. 

Кеталмагъанла, къайтханла да аз тюйюл эдиле.

…Кёрмюч ачылды, къараучула суратлагъа къарадыла, алай, не сейир, кёпле кетмей, залда къалгъан эдиле. Мен да залдан чыгъып, юйге бара тургъанымлай, Керимни «Автордан» деп жазгъан затларын окъумагъаным эсиме тюшюп, артха бурулдум. Зал а биягъы толу… Нальчикде алай болмайды, кёрмюч ачылгъандан сора жарым сагъат озгъанлай, къараучула жайылып къаладыла. Акъкъызланы Керимни чыгъармалары уа жибермейдиле адамланы. 

…Бек уллу, керти къууанч эди бу кёрмюч! Биринчи бу зал ачылгъанда, анда быллай сейирлик ишле къураллыкъдыла деп кимни эсинде бар эди!  Бошдан айтмагъандыла Жанна Канукова, Москвадан келген къонакъла да Акъкъызланы Керимге ыразылыкъ сёзле. Биз да, къараучула, алагъа къошулабыз. Кёрмюч ачылгъан кюн, биринчи август, суратчыны, туугъан кюню эди. Насыплы, узакъ ёмюрлю болсун фахмулу  къарындашыбыз Акъкъызланы Керим.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: