Ариулукъну дуниясын сабийлеге саугъалайды

Быйыл  Черек муниципал районда искусстволаны Отарланы Омар атлы сабий школуну Огъары Малкъарда бёлюмюне элли жыл толлукъду. Аны ишин бусагъатда къурагъан Мисирланы Хадисни къызы Сакинат бек фахмулу адамды. Ол дагъыда къол усталыкъдан  устазды. Бюгюн бизни ушакъ нёгерибизди.

- Сакинат Хадисовна, таулула не заманда да чемерликлерини хайырындан башларын кечиндиргендиле, бюгюнлюкде сейир уллумуду къол усталыкълагъа?

– Жарсыугъа, угъай. Кёресиз, кийизлеге башха миллетлени келечилери устадан-уста бола барадыла. Кийизге уа сейир ёсгени кимге да баямды, ол, сёзсюз, жашауубузгъа къайтырыкъды. Къабыргъагъа суратча тагъаргъа, шинтиклеге, машиналаны ичлерине окъуна салыргъа – къайры да келишеди кийиз. Ол бизни ёмюрлени теренинден келген затыбызды, алай школгъа сабийлени жыйып башласам, бир-бир ата- анала: «Къой-къой, школдан да кеч чыгъадыла, керекмейди къол усталыкъ», - дейдиле. Кертиди, «Точка роста» хар школда ачылгъанлы, бош заманлары хазна къалмайды. Алай мен: «Сизге тап заманда келип къалыгъыз», - дейме. Фортепианодан дерслени Кужонланы Халимат береди,  театр кружокну Кучукланы Мариям бардырады, суратла, кийиз, илляула – ала уа мени боюнумдадыла.

– Суратлау искусстволаны музейинде жыл сайын А. Ткаченко атлы кёрмючде таулу сабийле этген ишле бек аз болуучудула. Анда сизни сохталарыгъызны этгенлери  кёзге урунадыла: башхалагъа ушамагъан, сейирликле, ариула!

– Былтыр анда фахмулу окъуучум Эндрейланы Аминат биринчи болгъан эди. Сора аны башха айырмалы сабийле бла бирге Москвагъа элтип, музейле бла шагъырей этгендиле. Аны бла чекленмей, ала атлары айтылгъан устала къалай ишлегенлерине да къарагъандыла. Андан сора ата-анала келип, хар затны соруп-сурап, сабийлерин кружогума жазып кетген эдиле.

– Алимле шарт тохташдыргъандыла: сабийни бармакъларыны ишлегенлери мыйысы бла байламлыды. Андан сора да, ариу затны кёрюп, анга къууана билиу, аны эршиден айырыу – ол адамны хунерин кёргюзтеди.

–  Мени сохталарым кийиннген да башха тюрлю этедиле, къылыкълары да энчиди, нек дегенде чыгъармачылыкъ кимни да тюрлендиреди. Окъуучуларым бла къалгъан-къулгъан затладан кийимле этген эдик. Ала бла кёп республикалы эришиулеге къатышханбыз, бизни белгилегендиле. Аллай проектлени юсю бла мен сабийле жашаугъа башха кёзден къарасала сюеме, ариу жерлерибизни, сууларыбызны аясынла, тазалыкъларын сакъласынла.

– Кийизчикле, илляула этсегиз, аланы кафеледен бири алса, баям, барлыкъ болур эди ишигиз?

– Муратларыбыз кёпдюле. Кёрейик, сиз айтханча да болур. Таулуланы озгъан ёмюрледе кийизлерине, агъач адырларына, темирден юйде хайырланылгъан затларына къарап турсанг, кёзюнг тоймайды: ала ариулукъну юлгюлеридиле. Ол байлыгъыбызны дуниягъа баям этген музейлерибиз кёбюрек болсала керек эди. Тетууланы Хадис къурагъан «Алтын къол» фестивальда, Элбрус районну музейини кёрмючюне, аны Кёнделенде бёлюмюнден келтирилген сейирлик затлагъа сюйюп къарагъанма.

– Къол устала шёндю кёпмюдюле?

– Угъай, аздан-аз болуп барадыла: хар затны да тюкенледе табабыз. Алай бир зат да эте билмеген, чыгъармачылыкъ бла кюрешмеген адам ариулукъну сезмейди. 

– Бир жарсыууму ачыкъ этерге сюеме: журналист ишими юсю бла конкурслагъа барсам эслейме: тау элледен ансамбльле аздыла. Сёз ючюн, Огъары Малкъар къаллай уллу элди, кесини сабий тепсеу ансамбли уа жокъду. Къашхатауда да: «Бек къыйналып табабыз сабийлени, ата-аналары жибермейдиле», – деген эдиле.

– Хунерлилик сабийлени дунияларында тамырла жиберир ючюн, бек алгъа устала керекдиле. Ала жокъдула! Къыркъ жылны школубузну директору болуп тургъан Атабийланы Галина Александровна юйюрю бла башха жерге кёчгенди, ол а фортепианода согъаргъа юйретгенди. Жаннетли болсун, биз барыбыз да сюйген Байсыланы Зухура замансыз жашаудан кетгенли, аккордеондан дерсле берирге адам табылмайды.

– Искусстволаны Шимал Кавказ институтунда да бизникиле аздыла. Келлик дуниялада не кёрмючледе, не концертледе адамларыбыз болмазгъа боллукъдула.

– Энди аллай осал чекге жетмезбиз. Мен сиз сагъыннган институтну колледжинде  окъугъанымда, къуру рамала, бояула кётюрюп айланыучу эдим. Танышларым а: «Неге керекди бу санга?» – дей эдиле. Ол кезиуде университетни филология факультетинде заочно окъуй тура эдим да, бир-эки кере колледжни къояргъа акъыл этген эдим. Къыйынды къатынгда кёллендирген адамла болмасала. Алай дагъыда сайлагъан жолумдан кетмезге кюч тапханма. Хау, тынч тюйюлдю ишим, алай сабийлени бек сюеме, чыгъармачылыкъ бла кюрешгеним бек уллу къууанчды манга!

– Неден башланнганды усталыкъгъа жолугъуз?

– Юйюмден! Анам Баллиланы (Мисирланы) Жаухарат, ыннам Баллиланы (Тикаланы) Айшат, анамы эгечлери Жансурат, Байханат – барысы да къолдан усталадыла. Биринчи кере «Алтын къол» фестивальгъа къатышханымда, кёпле: «Сен ушамасанг, ким ушарыкъ эди адамларынга», - деп, таматаларыбызны ишлерин бардыргъаныма ыразылыкъларын билдирген эдиле.

– Хакъыгъыз а къалайды?

– Жаланда иш хакъына къарагъан адам сабийле бла ишлеяллыкъ тюйюлдю. Аз-кёп болса да, усталыгъыбыз бла кечинебиз. Музыка бла кюрешген, тепсей билген, къол усталыкъладан ангылауу болгъан ач боллукъ тюйюлдю. Бек башы – мен сабийлерибиз ариулукъну дуниясында жашасала, музыканы, тепсеу, театр, декоратив – прикладной искусстволадан да ангылаулары болсала сюеме.

– Мен билгенден, бу школда кёп миллетлени адамлары ишлеп тургъандыла.

– Хау, 1973 жылда биринчи директор Алла Родичкина болгъанды. Аны ызындан Атабийланы (Гутиева) Галина Александровна къыркъ жыл башчылыкъ этгенди школубузгъа. Устазла болуб а Татьяна Хамова, Лариса Никонова, Елена Филимонова, Юрий Бесланеев, Беслан Бербеков, Светлана Виноградова, Байсыланы Зухура, Марина Польшина, Тамара Шадыжева эм башхала ишлегендиле. Мамайланы Аслижан да, Аллах айтса, декретден сора ишлерикди. Алай башында айтханымча, Огъары Малкъарча уллу элге сабийлени фахмуларын айнытырча устала жетишмейдиле.

– Юбилейни белгилерикмисиз?

– Хау, барды аллай жарыкъ умутубуз. Аллах айтса, ата- аналаны, журналистлени да чакъырып, байрам къурарыкъбыз. 

 

Ушакъны Байсыланы Марзият бардыргъанды.
Поделиться: