Окъуучуланы сезимлерин къозгъай биледи

Тиширыуланы асламысында гуманитар усталыкъгъа жюреклери тартады. Бызынгыда ёсген  Аттоланы Хасымны къызы –Холамханланы Юля уа математиканы сайлагъанды.

-Биз юйюрде онбир сабий болгъанбыз. Атам окъуулу адамланы бек сюйгенди. Аны  кесини заманында билим алыргъа онгу  болмагъанды. Бызынгыдан чыгъып, чегет жанында талада къайын терекле ёседиле. Ол  ары барып, аланы  юсюнде бичакъ бла харфла кесип болгъанды. Ала бюгюн да сакъланнгандыла,-деп хапар айтады Юля.

Математиканы уа ол эгечини жашыны хайырындан сайлагъанды. Чочайланы Томушайны жашы Борис  школда математикадан бла физикадан  окъута эди. Ол дерсин иги билгенди, аны  сабийлеге тынгылы ангылатханды. Аны кёре, Юля да устаз болургъа сюйгенди. Мектепни бошап, университетни физика-математика факультетине кирирге мурат этеди.  Ары документлерин бергенлени араларында ол жангыз къыз эди. Аттестатында уа жаланда «беш» белгиле.

Юля Къабарты-Малкъар къырал университетге кире айланнган заманда, атасы больницада жатып эди. Къызы  окъуугъа  кирлигин эшитип, тынгысыз болуп, ол Нальчикде къуллукълада ишлеген танышларына, шуёхларына сёлешеди. Ала уа: «Хасым, сен къайгъы этме, ол университетге кирсин, окъургъа уа керек болса, биз  болушурбуз»,- деп жууаплайдыла.

Юля  бийик  окъуу юйге, сынауладан жетишимли ётюп, бир тюрлю чырмаусуз киреди, университетде да терен билим алыргъа итинеди. Беш жылдан, къызыл дипломун къолуна алып, атасына келтирип бергенинде ол аны  уппа этип, къоюн хуржунуна салып, юйден чыгъып кетген эди. Артда билген эдик, ол биягъы тереклеге барып, анда бичагъы бла жазыу этип келгенин.

-Жашаууму бюгюн башлагъан болсам эди, мен, баям, бу усталыкъны сайларыкъ болур эдим. Ачыкъ айтайым: къыйын болса да, сюеме мен сайлагъан ишими,-дейди  таулу тиширыу. - Сабийле дерсде сёлешген этедиле, устазны айтханына тынгыламай, башха затлагъа эслерин бёледиле дегенлеге сейир этеме. Мен дерследе ауазымы артыкъ бек кётюрмейме, ол керек тюйюлдю. Устаз дерсни тап бардырыргъа, низам болурча эте билирге керекди. Бир жол  8-чи «А» классда математикадан дерс бергенме. Анда жашчыкъла кёп болгъанлыкъгъа, мени дерсимде ала бек тынч олтургъандыла. Аланы  класс башчылары окъуна сейир  этгенди анга,-деп эсгереди Юля Хасымовна.

Хау, Юля Хасымовнача, къаты сурагъан устазны окъуучула артыкъ бек сюймейдиле. Мектепни  эртте бошагъанла тюбеселе уа: «Сиз бизге алай  къаты  болмасагъыз эди, биз не хазна билим алаллыкъ эдик»,-дейдиле.

Хасанияда  Фрийланы Рамазанны атын жюрютген 16-чы номерли  мектепде  бусагъатда мингнге жууукъ сабий  окъуйду.  Юля Хасымовна анда  аз жыллада директорну  окъутуу,  бусагъатда уа  юйретиу иш  жаны бла орунбасарыды. Юйде уа аны  баш иеси, эки жашы  - Исхакъ бла Къууанч, келинчиги  Марьяна да сакълайдыла. Ол къайын атасы, къайын анасы бла да бирге жашагъанды.  Алагъа уа келинлик угъай, кёп жылланы ичинде къызлыкъ этип тургъанды.

Юля, кёп  сабийли юйюрде ёсгенича, тюшген да  уллу юйюрге этгенди. «Анам, харип, былай айтыучу эди: «Мен санга къайгъы этмейме, сен иги жерге тюшгенсе, «сени тапхан» - деп  айтдырмазча, башынгы тута бил, къайынларынга иги  бол»,-дейди Юля.

Ол Хасанияда намыслары, сыйлары жюрюген Холамханланы Альбийни жашы Ибрагим бла юйюр къурагъанды. Къайын анасы Патинка, аны кесини ёз къызындан башха кёрмегенди. Альбийни  юйюне къызы, жашлары, туудукълары, башха жууукъла да келмей, арадан  бюгюн да кюн озмайды. Юля ишде да къыйналып, юйде да ауурлукъ мени боюнума тюшеди деп бир кере да айтмагъанды, аны кёзю, къашы бла да билдирмегенди.

Устазны иши тынч болмагъанын а айтыр кереклиси да жокъду. Эрттенликден  башлап, хар устазгъа да тюберге, ол кюн ишге келмей къалгъан болса, аны орунуна дерсге башха адамны жиберирге да керек болады.  Кими, ыразы болуп,  сёз да айтмай барыр, башхасы уа  сылтау  этерге да кюрешир. Аны юсюне кюн сайын хар классны да журналларына, дневниклеге, школда, кабинетлени тазалыкъларына да къараргъа керек болуп тургъанды.  Окъуучу терс болса, ата-ананы чакъырыргъа тюшгенди. Ала уа артыкъ ыразы болуп келмейдиле. Келгени болса да, устазлагъа тырман этип. Кёплери  аланы юйретиуню, окъутууну да школну юсюне атып къоядыла.

Устазны, директорну болушлукъчусуну иши къыйынды. Юля аланы барын да тынгылы тамамлай билгенди.  Элли  мектепни даражасы да бийикде  жюрюгенди. Алагъа шахардан келип устазла ачыкъ дерслерине къарайдыла. Окъуучула уа олимпиадалагъа, спорт эришиулеге  да тири  къатышадыла. Хасаниячы жашланы бла къызланы окъууда, спортда  да жетишимлери игидиле. Бир бири ызындан бир ненча жылны ичинде бу школ, шахарда бардырылгъан КВН-леге къатышып, сыйлы жерлеге чыгъып  да тургъанды.

-Жарсыугъа,- дейди Юля Хасымовна, - жетишимлерибиз бла бирге кем жерлерибиз да бардыла. Ишибизде сабийлеге билим бергенден сора да, аланы ариу къылыкъгъа , низамгъа юйретиу да уллу магъананы тутады. Айта тургъанлыкъгъа, устазланы кабинетине эркинлик алмай  неда эшикни къакъмай, кирип келирге угъай демегенле аз тюйюлдюле.

-Элде сабийле кёпдюле. Насыпха,  Маданият юйюбюз ишлейди. Анда кёп тюрлю-тюрлю кружокла бардыла. Бизни элли сабийле алада   музыкагъа, жыргъа,  тепсеуге, сурат ишлеуге, тюрлю-тюрлю инструментледе согъа билирге юйренедиле. Сёзсюз, ол бек ахшы шартды. Аны бла бирге  спорт залларыбызда да  жашчыкъла  спортну кёп тюрлюсюнден жарау этер онг табадыла.  Битеу ол затлагъа да къарамай,  мектебибизде  алыкъа да махтанырча актовый залыбыз, жарсыугъа, жокъду.  Мелге дери да кёп ууакъ-тюек  затланы  кесибиз сатып алабыз. Окъуу юйню ремонтун  да,  сабийлени ата-аналарыны болушлукълары бла этебиз. Сау болсунла, кёпле  сёз айтмай, къатыбызда сюелип, ишлеп башлайдыла,-дейди Юля.

Холамханланы Юля эки жылны ичинде  директорну  къуллугъун толтуруп тургъанды. Ол къысха заманда  аны башламчылыгъы бла  мектепни  башы жангыдан жабылгъан эди, терезелери, эшиклери алышындырылгъан эдиле, арбазына асфальт салыннган эди.  Дагъыда айтырча бир шарт,  аны башламчылыгъы бла  башланнган класслада  окъугъанла эмда ишлеген устазла, къышда сууукъда, жауунда уллу мектепге келир ючюн арбаз бла угъай, эки да мекямны араларында  эшикни ачып, аны бла жюрюрча этген эди.

Бусагъатда Юля Хасымовна  директорну юйретиу  иш жаны бла орунбасарыды.  Бу жумушун да ол жетишимли бардырады. Аны къурау ишге уллу хунери болгъаны, арый-тала билмегенини хайырындан  мектепде бардырылгъан  тюрлю-тюрлю  ингирле, тюбешиуле, байрамла да жарыкъ, эсде къалырча ётедиле. Аллай ишлени бардыргъан заманда  мектепде табылмагъан затын юйюнден келтиреди неда ёз ахчасына сатып алгъан кезиулери кёп боладыла. Ала ючюн да Юля бек жарсымайды. «Ишими бети чыкъсын, мен  тутхан жумушуму жарты-къурту этерге сюймейме»,-дейди ол.

Юля мектепде иши бла чекленип къалмайды. Ол  малла тутады, бахчасында уа ёсдюрмеген зат жокъду.  Туя юлкюледен башлап, ашха хайырланнган   тюрлю-тюрлю  кырдыклагъа дери да. Ол хобустаны, нашаны, помидорну, картофну да  сатып алмайды. Аны бахчасында ала къоншуларыныкъындан эсе алгъа жетедиле. 

Къайынларына Юля  бюгюн да уллу кёллюлюк этмейди. Къууанчларында, бушууда да, биринчи болуп, къатларында сюеледи, къолундан келген себепликни этеди.