Сохурандан къутулур амал бармыды?

Сохуран кёбюсюнде хроникалы ауруу болады, къозгъалгъан, тынчайгъан кезиулери да болады. Бир чыкъды, илинди эсе, аны бла къалай «жарашып» жашаргъа болады? Ол, дагъыда башха сорууланы биз врач-терапевт Мусукланы Рустамгъа бергенбиз.

- Рустам, сохурандан азыракъ къыйналыр амал бармыды?

- Бек биринчи, мардадан артыкъ ауурлугъугъузну кетеригиз. Сора ушхууурдан сора юч сагъат озгъунчу жукъларгъа жатмагъыз. Башыгъызны бийик жастыкъгъа салып жукълагъыз.

Тар кийимни, габараны киймегиз, бел бауну къаты къысмагъыз. Терк ашамагъыз, ашны иги чайнап жутугъуз. Дагъыда таулула сау кюнню ишлей кетип, бир олтургъанда кёп ашайдыла. Ол терсди.

 Жаулу азыкъланы, кючлю ашарыкъланы, шоколадны, ичгилени, цитрус кёгетлени ашамагъыз, аланы сууларын ичмегиз. Эсде тутугъуз: бусагъатда жаш адамла сюйген газлы суула, энергетикле, кофе да сохуранны къозгъайдыла.

- Бу проблема жыл сан бла байламлымыды? Соргъанымы сылтауу: мен да, тенглерим да алгъын сохуран не зат болгъанын да билмей эдик, энди уа, элли жылдан сора, тюшюндюк…

- Абадан адамны хар бешинчиси ыйыкъгъа бир кере сохуран болмай къалмайды. Дагъыда аллай бири анда-санда къыйналадыла. Эштада, бу тарыхла тюз тюйюлдюле – сохурандан   ауругъанла барысы да врачха чабып бармайдыла, телевизорда айтылгъан амалла бла сау болургъа кюрешедиле. Кюз артында   телевиденияда уа аллай рекламала кёп болуучудула. Жылны ол кезиуюнде аш орунда, чегилеринде жаралары болгъанланы ауруулары кючленедиле, сохуран а аланы белгилеринден бириди.

 - Рекламалы теледокторлагъа мен да эс бурама, битеу ала айтхан дарманланы жазып турама.

- Реклама саусузлагъа бек уллу заран этеди. Адамла рецептсиз сатылыучу, телевидениеде махталгъан дарманланы ичип тебирейдиле. Ала аурууну бир кесек женгиллетедиле ансы, сау этмейдиле. Аны хатасындан ауруу, бир ненча кере къозгъалгъандан сора, бютюнда къыйын болады. Сёз ючюн, жарала сау болсала, аш орунну иничкертедиле. 

- Бир-бирде саулукълу адамла да тарыгъыучудула «сарыуум кесип къыйналама» деп.

- Гастроскопия бла бирге тынгылы тинтиуле бардырылсала, кёбюсюнде «функциональная изжога» деген диагноз салынады. Ол саулугъу иги болгъан адам жарашмагъан аш ашаса, семиз болса, тиширыу уа сабийден жюклю болса къозгъалыучуду.

Рефлюкс ауруу деген да барды. Рефлюкс – аш орунда болгъанны ёнгечге ётдюрюудю. Ол алай аш орунну бла ёнгечни орталарында «клапан» осал ишлесе болады.  Аллайла сарыулары келип терк-терк къыйналыучудула. Аш орундагъы кислота ёнгечге заранлы болгъаны себепли ол ауруп башлайды, ракга кёчерге да боллукъду.

- Не заманда чабаргъа керекди врачха?

- Сарыуугъуз келип башлагъанлай, докторгъа барсагъыз, заран   боллукъ тюйюлдю. Медицинада аз зат болмайды – врачла окъуна   бир-бирде кеслерине диагнозну шарт тохташдыралмайдыла.

Дарманланы да сайлай билирге керекди. Алгъын ашарыкълагъа къошуучу соданы хайырланыучу эдиле, суу бла къатышдырып ичгендиле, алай бла ёчюлтгендиле аш орунда отну. Энди докторла ол мадарны унамайдыла, ол аш орунну кёпдюреди эм жангыдан сохуранны къозгъайды, дейдиле.  

- Врачла соданы унамай эселе да, сода да, анга ушаш кючлери болгъан дарманла шёндюге дери да хайырланылып турадыла. 

- Ол дарманлада кальцийни карбонаты (аны асламысы мелди, алгъын аны бла тунчукъдуруучу эдиле сохуранны) эм магнийни карбонаты бардыла. Аладан атлары артыкъда бек айтылгъанла – ренни бла тамсдыла. Гевисконда да содача затла бардыла, алай, алада аланы кючлерин альгинат азайтады. Ол аш орунда гельге айланады.

- Дарманланы суусунларынмы огъесе къатыларынмы сайласакъ игиди? 

- Алгъаракълада суусунларын хайырланыгъыз, деп тургъандыла.  Шёндю уа чайырчаларын тежейдиле. Сиз аланы чайнай тургъанда, чегиле да ишлеп башлайдыла, тюз азыкъ ашарны аллындача формагъа келедиле, тириледиле. Кислотаны аш оруннга сюредиле Къалгъанчыгъын а дарманла кетередиле. Алгъын кислотаны къуру ёнгечден угъай, аш орундагъын да кетерирге керекди, дей эдиле. Энди уа дарманла ёнгечде ишлеселе да, тамам болгъаны ачыкъланнганды. Алай эсе, аны дозасын иги да аз этерге боллукъду.

 - Сохуранынг бар эсе, анга жарарыкъ дарманынг а жокъ эсе, не этерге керекди?

- Сют неда чай ичигиз, бир зат ашагъыз – ётмек, как, бишген картоф. Шарт айтсакъ, хар зат ашаргъа боллукъду, сохуран   этдириучю затладан къалгъанланы. Ашарыкъла да кислотаны басынчакълайдыла, аны чегиледен къыстайдыла.