​«Сайлауума бир такъыкъагъа да сокъуранмайма»

Ахыры. Аллы 17 июльда чыкъгъанды.

- Шёндюгю тёюню окъутууда  къаллай  чырмаула тюбейдиле?

 - Сёз ючюн, мындан  оналты-жыйырма жыл алгъа дерследе сабийле бла мен  айыргъан  задачаланы бусагъатда айыралмайбыз. Телевидениядан сора да, компьютерле, тюрлю-тюрлю гаджетле, телефонла керексиз оюнла, журналла  ёсе келген сабийни  мыйысында  асыры кёп жерни алып, керекли  информациягъа, билимге уа жер  аз къалгъанча кёрюнеди.  Аны себепли  устазны иши бютюн къыйыннга айланады. Не да  этип, дерсни сейир къурап, билген методикаларын, амалларын да хайырлана, окъуучу дерсге сюйюп келирча этерге керекди.

Жарсыугъа, шёндю кёл салып ишлеген устазла аз бола барадыла. Алайсыз да окъуугъа уллу  сейири болмагъан сабийни уа, аны  кёрсе, бютюнда кёлю  окъуудан  къачады. Сабийни билимли, окъургъа кёллендирирча этиуде жаланда устазны къыйыны азлыкъ этеди, ата-анала да  ол ишге  къыйынларын салыргъа керекдиле.

-Мен билгенден, сен ишинги бек тынгылы бардыраса, сабийле да сени  сюедиле. Тюрлю-тюрлю республикалы, шахар конкурслагъа, олимпиадалагъа да къатышып, алчы жерлеге чыгъа тураса. Къыйынмыды ол ишлени тамамлагъан?

  - Энди былай алып айтханда, бизни окъуучула къатышхан конкурслагъа, олимпиадалагъа башха школладан да  сабийле тири къатышадыла. Бизни окъуучуланы алагъа къатышырларына асламында себепликни  Къабарты-Малкъар къырал университетни информатика бёлюмюню деканы Татьяна Юрьевна Хаширова  этеди. Сау болсун. Ол жашланы, къызланы да кеслеринде  арагъа чакъырып, тынгылы хазырлайдыла.

Окъуучуларыбыз жылны жай кезиуюнде  ала къурагъан кюндюзгю  лагерьде туруп, программированиеге, информатиканы башха жашырынлыкъларына да юйренедиле, тенгшилери бла да танышып, байламлыкъ жюрютедиле. Сёзсюз, аллай затла жашлагъа бла къызлагъа окъууда, тюрлю-тюрлю конкурслада хорлам болдурургъа да  болушадыла. Къысхасы, биз сабийлеге: «Охо да, таукелленнген бир этсенг, муратынга жеталлыкъса»,-деп  кёллендирип, арсарлыкъларын чачабыз. Ала да  уллу базыныулукъ бла барадыла, хорлайдыла.

Андан сора алагъа биз,  устазла бирге жыйылып, болгъан ишни сюзебиз, кемчиликлени  ачыкълайбыз, ызы бла  окъуучуларыбыз бла да ушакъ эте, алагъа терс жерлерин, жетишимлерин да  тууралайбыз. Аллай  сюзюуле бизге, школчулагъа да бек жарайдыла.

Биз, шахар школланы информатикадан окъутхан  устазлары, бары да  бир бирге бек къыйын проблемаланы юсюнден оюмларыбызны айтыучубуз. Информатиканы, предметча, биринчи классдан башлап окъутургъа дегенни мен да бек  тюзге  санагъан эдим. Нек дегенде, сюйсек, сюймесек да, бюгюнлюкде компьютерле бизни жашауубузгъа  терен  киргендиле. Сабийле уа бу  предметни бек  сюйюп окъуйдула. Дагъыда не техниканы да уллугъа юйретгенден эсе, гитчеге юйретген тынчыракъды. Ма ол затны юсюнден мен таукел айтыргъа боллукъма.

Къайсы устаз да  аны къыйынына тийишли багъа бичилсе сюеди. Мени ишинде бир кесек окъуна жетишим бар эсе, сабийлени араларында информатиканы жаратып, аны бютюн терен билирге итиннген бар эсе да, мен кесими насыплыгъа санаргъа боллукъма. Башда айтханыбызча,  конкурсланы, олимпиадаланы хайырларындан  кесим да кёп затха юйренеме. Школда берген дерсими сабийле  ангылагъанларын кёрсем, не букъдурлугъу барды,  бек къууанама.

- Школчуланы угъай да, студентлени  араларында олимпиадалада сабийлеринг хар жылдан да алчы жерлени аладыла.  Информатикадан окъутууда арт беш жылны ичинде къаллай жангы амалланы юслеринден айтыргъа  боллукъса?

- Бек  биринчиден, мектепде компьютер классларыбызны  амалларын жангыртханыбызны юсюнден айтыргъа сюеме. Физикадан,  математикадан да информатикаданча кёп программала бардыла. Аны себепли  кюнден-кюннге жангыдан-жангы  информация технологияланы хайырланмай, шёндюгюлю даражада дерс берир амал жокъду.  Кёп мектепле компьютерле бла кереклисича жалчытылыннгандыла, ол бек ахшы шартды. Сабийлеге да  игиди.

Дерслени да къурай туруп, излем  амалланы хайырланыргъа керек болур.  Салыннган соруулагъа жууапны сабий излеп кеси тапса, ол информация аны башында игирек сакъланады. Устаз  окъутуу амалланы не къадар терк алышса, ол дерс окъуучугъа ол  къадар сейир кёрюнеди, андан сора да керексиз хапарлагъа неда хылиге аны заманы къалмайды.  Устаз бла окъуучуну араларында чыгъармачылыкъ байламлыкъ кючленеди.

Светлана Идрисовна мектепде  устазлыкъ этиу бла чекленип къалмайды. Аны юйю, юйюрю, баш иеси да бардыла. Жашы бла къызы Нальчикде 9-чу номерли мектепни  алтын майдаллагъа бошап, къыралны ара шахары Москвада  бийик окъуу юйледе билим аладыла. Жаш Бауман атлы институтда, къыз да  дизайнерле хазырлагъан бийик окъуу юйде. Кесини да  сурат ишлерге уллу фахмусу барды.

Хапаланы къыз атасын, анасын жокъларгъа да  унутмайды. Терк-терк  келип, аланы не кереклерине да кёз жетдирип кетеди.

Поделиться: