Тереклери чагъып турсунла

«Энди ара мюлкле чачылдыла. Эл мюлкде хазырлагъан специалистле неге керекдиле»,-дегенде бардыла. Алай халкъ ашсыз-суусуз бир заманда да болмагъанды. Бакуланы Жамал бийик билим алгъан кезиуде эл мюлкню бек тозурагъан чагъы эди. Жамал анга да къарамай,  агроном болургъа кёл салады. Ол усталыкъны алып, сабанлада бир кюн да  болмагъан агрономла бардыла,  мындан ары да болургъа ушашды. Баку улу уа сайлагъан усталыгъындан тюнгюлмей, билимин ёсдюргенлей, илму ишин да бардыра,  жетишимли болгъанды.

1999 жылда «Тау эм тау этекледе терек бахчачылыкъны Шимал- Кавказ илму-излем  институтунда» тамата илму къллукъчу болуп ишлеп башлагъанда,  жемишле ёсдюрюуге шёндюча эс да бурула болмаз эди. Эл мюлкню бу жанын айнытыугъа къыралны жанындан да эс бурулуп, кёп тирлик берген тереклени орнатып,  терек бахчачылыкъны  айнытыугъа кёп ахча да бёлюнюп тебреди. Ол кезиуде республикада, Шимал- Кавказ Федерал  округда да Жамалны тири къатышыуу бла кёп терек орнатылгъанды.  Ол кезиуню эсге тюшюре ушакъ нёгерим быллай шартла келтирди. Саулай да 7000 гектар жерде, ол санда Дагъыстанда – 1235, Ингушетияда – 567, Чечен Республикада – 342, Къарачай-Черкес Республикада – 94, Ставрополь крайда – 1358, Къабарты-Малкъар  республикада – 3570 гектар жерде кёпжыллыкъ жемиш терекле орнатылгъандыла. Аны  хайырындан 7 минг адам иш бла жалчытылыннгандыла. Аладан 520-сы жыл узуну, 6500 адам а тирликни жыйгъанда, жемишле ёсген  кезиуде урунадыла.

Таулу жаш терек бахчаны  къурадым, энди уа ким къалай сюйсе да  къарасын алагъа, деп  къойгъанладан тюйюлдю. Тереклени ёсдюрюрге, аланы заранлы къурт-къумурсхадан къалай къорууларгъа керегин элчилеге ангылатырыргъа, башында айтылгъан жерлеге терк-терк  чыгъыучуду. Тёш жерледе терек  бахчаланы къалай къураргъа боллугъуну юсюнден илму иш  жарашдырып,  патенти болгъан алим бюгюнлюкде жери аз Шимал Кавказда уллу магъанасы болгъанын айтады.

Бакку улуну илму кадрланы хазырлауда да къыйыны барды. Аны болушлугъу бла бир ненча адам кандидат, доктор диссертацияларын къоруулагъандыла. Бу  институтда ишлеген 24 жылны ичинде илму ишин къоруулап эл мюлк илмуланы доктору болгъанды. Жамал 200 илму-методика ишни авторуду. Бийик билим берген юйлени студентлерине сегиз окъуу пособие жарашдыргъанды. 160 илму статьяны авторуду. Жамал къатышып къурашдырылгъанжангылыкъла битеу Россей эм халкъла аралы эл мюлк кёрмючледе кёргюзтюлгендиле. Ол кёрмючледе 15 алтын майдал, кёп диплом да алгъанды. Аллай кёрмючлеге кесибизни  къыралдан сора да, Германияда, Францияда бардырылгъанларына да къатышханды.

Быллай бир жумушну тамамларгъа да заман къайдан таба болур,  башында аты айтылгъан институтну директору? Институтну селекционерлери жемиш эм къоз тереклени аслам тирлик берген тюрлюлеринден 80 асламын  къурашдыргъандыла. Ол терекле кёп жемиш бергенден  сора да, тау тийрелеге келиширча этгендиле. Мындагъы коллектив хар башлагъан ишни эбине жетдире билген адамладан  къуралгъанды. Ол а тынгылы, ишин билген, хар инсан бла  келишген  таматаны хайырынданды. Институтну мекямында низамны, тазалыкъны кёрген аны алайлыгъын жукъ сормай да ангыларыкды.

Жаз башында институтну алимлери къурагъан терек бахчала къалай чагъа эселе да, мында иш алай къуралыпды.

2017 жылда уа Баку улу «Россейни агропромышленный комплексини сыйлы ишчиси» деген атха тийишли болгъанды.  Былтыр а «КъМР-ни эл мюлкюню махтаулу ишчиси»  деген сыйгъа тийишли кёргендиле. Хар адамны даражасы, сыйы-намысы да аны хунерлигине кёре бериледи.