«Шуёхланы биз кесибиз сайлайбыз, заман а аланы бизге къояды», – дейдиле. Алай керти шуёхла заманнга, жылгъа да бойсунмайдыла. Дайым жюрекде, эсде турадыла. Керек кюнюнгде жанынгда сюеледиле. Аны айта келгеним, къауум жыл мындан алгъа Къарачайгъа жырчы Къасботха къонакъгъа баргъанымда шагъырей болгъан эдим назмучу Хубийланы Халит бла. Ары дери уа къауум лирика жырына тынгылагъан эдим. Ол тизген назмулада ана тилибизни ариулугъун, байлыгъын кёрюп, дагъыда бир къууандым.
Шагъырей болгъандан бери шуёхлукъ жюрютебиз. Терк-терк сёлеше турабыз. Анда-мында жолугъабыз. Хапарлашсакъ, къонакъгъа чакъыргъанлай турады. Бир жол ол эсиме тюшеди да, мен да сени Малкъаргъа чакъырама деп, бу назмуну жазгъан эдим.
Халит, досум, кел Малкъаргъа барайыкъ,
Табийгъатха, жаннет жерге къарайыкъ.
Жолубузну Минги таудан башлайыкъ,
Бара, жорта Шах Малкъаргъа ауайыкъ.
Хабаздан Кичибалыкъгъа ётейик,
Ариу Жетмиш чучхурлагъа жетейик.
Жетмиш чучхур жетмиш суудан къуралад,
Сора барып Балыкъ суугъа къошулад.
Гунла эли Кёнделеннге жетербиз,
Эл ортада Хан тёбеге минербиз.
Тызыл тарда бийик тауну башында,
Бир заманда сюелгенди Кюн къала.
Унутмайыкъ Тырныауузну, айтайыкъ,
Быллымдан сора биз ары къайтайыкъ.
Сырылыпдыла къат къатлы юйлери,
Кёп болсунла аны жашау кюнлери.
Минги тауду эки башлы пелиуан,
Тёрт жыйырмадан артыкъ атны чапдыргъан.
Этеклери жазда гелеу чыгъыучу,
Тёппесинде терен куртла бузлаучу.
Андан озсакъ, биз барырбыз Бахсаннга,
Тынгыларгъа толкъунланы жырына.
Ариу жырлай, бир бирини ызындан
Жортадыла ёзенлеге тауладан.
Бийик кёкде, Азау тауну башында,
Орун тапмай къаясында, ташында.
Юзюлгенча хар биринде умутла,
Аяз сюрюп кетедиле булутла.
Андан биз ётербиз Чегем тарына,
Къарарбыз кёкню тешген ыранына.
Тау башлада жугъутурлары жата,
Чокъуракъ суула кюзгюча кёз къамата.
Таурухдача, Жинки тауу таралып,
Къапчагъайгъа къарагъанын аралып.
Кёрюп, тёзалмайын, болуп жанындан,
Жылгъы черек, ичиреди сууундан.
Ариулугъу бу жерлени жомакъдан,
Биз ётербиз бийик Чегем тарындан.
- Сау къалыгъыз, - деп таулу Думалагъа,
Къызыу салам берирбиз деу Холамгъа!
Кёп къыйынлыкъ Холам кёрдю жауладан,
Жети кере зарауатлыкъ сынагъан.
Унутмазча, бизлеге белги бере,
Бюгюнлюкде сюеледи эсгертме.
Деуле сырты, Акъ къаясы Холамны
Ёмюрледен бери болады къаласы.
Дагъыда барды нюр чачхан таласы,
Таула жаратхан сейирлик баласы.
Бызынгыды ол ауузну жюреги,
Къарла, бузла, тик къаяланы жери,
Беш тауу да кёкге жетип тирелип,
Туралла, къалауурлача, сирелип.
Жюрекни эрите булбул сёзлери,
Айны, жулдузну къамата кёзлери.
Ауруулу эте жанынгы жырлары,
Андалла миллетни эм ариу къызлары.
Ариулугъу Бызынгыда къызланы
Жаздырады назмуланы, жырланы.
Къарамлары мууал этед гюллени,
Узакъ болсун ол къызланы кюнлери.
Акъ-Суу элибиз бийикде, таудады,
Хари суудан битим, ашау табады.
Тёбен кёлде суугъа ыргъакъ атарбыз,
Чабакъ тутсакъ, биз татыудан сынарбыз.
Халит, энди биз ётейик Малкъаргъа,
Чыгъайыкъ биз таулу, тёшлю сыртлагъа.
Жалпакъ сыртда тюбей тангны атханына,
Къууана кюнню алтын таякъларына.
Кюн да кетер, жарыкъ борчун толтура,
Узакълагъа, мында ауанасын къоя.
Дагъыда къайтып келир ол таулагъа,
Жангы кюнню саугъа эте саулагъа.
Андан бери эниш эне келейик,
Деу сууну, Малкъар черегинден ётейик.
Жаннет жери бир таланы кёрейик,
Чирик кёлю тургъан жерге жетейик.
Чирик кёлдю ариулукъну эм башы,
Теренинде жылтырай къуму, ташы.
Хар тамчысы ушай накъут-налмасха,
Таурухладача, жюзе кёлде къанкъазла.
Чирик кёлдю сейирлени сейири,
Къурагъанчад аны кёкледен тейри.
Эки жанында къаяла тизилип,
Турадыла булутлагъа тирелип.
Сейирликди бу жерлени журтлары,
Гелеу сыртлада кютюле маллары.
Устадыла таш къалаучу жашлары,
Субайдыла назик бойлу къызлары.
Ныгъышлада олтуралла къартлары,
Аладыла халкъыбызны нартлары.
Жаш тёлюсю баш алдатмай уруна,
Минг жыл жаша, Шах Малкъарым, журтумда.
Халит, энди жетебиз Зылгы элине,
Тауу, ёзени болгъан ариу жерге.
Сир къатханды тау башында къаласы
Сунарса Зылгы къаяны баласы.
Тенгим, биз жетебиз Чегет элине,
Малкъарны сыйлы жерлерини бирине.
Жазда чагъалла кёгет тереклери,
Балдан татлы къып-къызыл жилеклери.
Атлай, солуй, эл башына жетейик.
Абай, Боташ къалаланы кёрейик.
Къалауурлача, сюелелле ауушда,
Бурун жашауну шагъатлары бола.
Барды энтта Малкъарымда Уштулу,
Барып бир кёрген, болур аны къулу.
Тёп-тёгереги бийик чынгыл къаясы,
Ортасында нюрню жайгъан таласы.
Халит, досум, хапар айтдым Малкъардан,
Жер юсюнде жаннет жери журтумдан.
Къонакълагъа саулай Малкъар ыразыбыз,
Къонакъбай болургъа барыбыз хазырбыз.
Къонакъбай болуп къонакъны сыйлагъан,
Ол адет чыкъгъанды бизден – Малкъардан!
Сыйлап, къонакъны олтуртса тепсиге,
Сейирсинип кетелле бары бизге.
Сыйлы тауну этегинде жашарча,
Мамырлыкъда эки миллет жашнарча
Мен кёкледен дайым аны тилейме,
Ол жетерин эки халкъгъа излейме.
Эримей бузла, къурумай агъач, таш,
Къууанч халда жашасын эки къарындаш!
