«Таукел адам ишсиз бир заманда да къаллыкъ тюйюлдю»

Тикаланы Абдуллахны жашы Мурат къурулуш бёлюмде къармашып башлагъанлы кёп жыл болады. Бир кезиуледе ол монтажник болуп, къоркъуусузлукъну жалчытхан системаланы орнатыу бла кюрешип да тургъанды. Сынам алгъанындан сора уа, бир он жыл мындан алгъа, энчи организация ачып, аны бла аллай системаланы тюрлю-тюрлю объектледе орнатыу, къоркъуусузлукъну саулай - комплекс халда жалчытыу бла кюрешеди. Андан сора да, жашау журтлагъа, къырал учрежденияланы мекямларына ремонт да этеди.

Башлагъан кезиуде, Мурат РусГидро компанияны объектлеринде бир ненча кере ишлегенди. Алада контроль-жибериу пунктла, буруула, сигнализация системала орнатханды. Башха объектледе да болгъанды, социал учреждениялагъа, кёп фатарлы юйлеге ремонт этиу бла кюрешгенди. Ол санда Акъ-Сууда орта школгъа, Нальчикде Лермонтов атлы орамда сабий садикге да. «Алада башларын, терезелерин, инженер коммуникацияларын (таза суу, электрокюч) алышып, отоуларын, къабыргъаларыны тышын сюртгенбиз, бирлеринде арбазларын да жангыртханбыз. Шахарны администрациясы, ол учрежденияланы башчылары да этген ишибиз бла ыразы болуп къалгъандыла», - дейди Мурат.

Барындан да бек Зарамаг ГЭС-де ишлегени эсинде къалгъанын белгилейди ол. Бу станция Шимал Осетиядады, кеси да таулада. Аны себепли анда къыйыныракъ болгъанды. «Жери - тау тикле, къаяла. Аны бла къалмай, жолу да къыйын. Ишни кесине да бек къаты излемле бар эдиле. Сёз ючюн, биз орнатхан (къоруулау объект) он балл жер тебиуню чыдаргъа керек эди. Эсге сала айтсам, ол жаны бла андан бийик излем болмайды. Компанияны келечилери келип къарагъанларында: «…сиз мында къалай ишлеяласыз?» деп сейирге къалгъан эдиле. Къыйын болса да, ол манга бек иги сынам бергенди. Ансыз да болмайды ишде. Айный барыргъа сюе эсенг, кесинги жангы затлада сынаргъа, таукел атламла этерге керекди», - дейди жаш.

Бизни республикада Зарагижде ГЭС-де къоркъуусузлукъ системаны да толусунлай Мурат орнатханды. Анда къутхарыучу мекямны да ишлегенди. «Саулай айтханда, бизни республикада гидроэлектростанцияланы кёбюсюнде ишлеге къатышханма. Ахыргъы кере Огъары Малкъарда гитче ГЭС-ни къурулушуна. Анда да аллай мекям орнатханбыз, сигнализациясын жарашдыргъанбыз, оптоволоконный сеть да созгъанбыз», - дегенди ол.

Къоркъуусузлукъ жаны бла излемле жылдан-жылгъа кючлене баргъанларын белгилейди Мурат: «Аллай объектлени Росгвардия къоруулайды. Излемлени ол чыгъарады, бек къаты къарайды».

Жашны организациясында ишчилери барды. Керек болса бир-бир объектледе тышындан да адам алады. «Тюзюн айтханда, шёндю иги специалистни тапхан къыйынды. Таматаракъ тёлю билимли болурму эди деригим келеди. Айтырыгъым а алайды: окъуулу, ишин тынгылы билген, анга жууаплы кёзден къарагъан адамгъа не заманда да сурам уллу боллукъду. Мен кесим да объектлеге терк-терк барама, адамларым жетишмеселе, кесим да къатышама, керек болса къайсы ишден да артха турмайма», - деп белгилегенди.

Ахыр эки-юч жылны ичинде къурулуш материалланы багъасы бек ёсгенин эшитмеген хазна адам болмаз. Аны юсюнден Мурат былай дейди: «Бирлериники эки-юч кереге окъуна кёбейген эдиле. Сёз ючюн агъачха, темирге. Ауукъ замандан сора уа бираз къайтышхандыла. Ол къуру бизде угъай, башха жерледе да болгъан эди алай. Хатасы къурулуш бла кюрешген кимге да жетгенди. Юлгюге быллай шарт келтирейим: буруннгу жыл бир объект сюерге келишим этгенме. Ишни башлагъан кезиуде уа материалланы багъалары кётюрюледи. Ахырында файда тюшюргенни къой, ишими да тынгылы этип, къоранчха къалып, алай кетгенме андан…»

Ушакъ нёгерибиз башха регионлада да ишлегенди. Сёз ючюн, Къарачай-Черкесде талай кёп фатарлы юйге тынгылы ремонт этгенди, Красногорск ГЭС-де да ишлегенди. Алада жылыу бла жалчытхан сетьлени, суу быргъыланы, ток ызланы жангыртханды. Ставрополь крайда аэропортну къоркъуусузлугъун комплекс халда жалчытхан системаны да ол орнатханды. Краснодар крайда Усть-Лабинскде электрокюч ызланы тартыу бла да кюреширге тюшгенди. Кёп жерледе къармашханды, алай барында да ишин жарыкъ бетли, тынгылы, артда бир жаны бла да сёз жетмезча алай толтурургъа кюрешгенди. «Кесинги атынгы иги бла айтдырсанг, артда ишинге иги болады. Бир-бирледе башхаланы излемей энчи сени чакъырадыла, ышанадыла, базынадыла», - дейди жаш.

Къайсы бёлюмдеча, къурулушда да излемле, законла, жорукъла тюрлене барадыла. Мурат анга: «Арт жыллада аз-маз женгилирек болгъанды дерге боллукъду. Ол игиди. КъМР-ни къурулушчуларыны Союзу (биз да ары киребиз) болушадыла, бу сферада къармашханлагъа кёз-къулакъ боладыла, тап ишлемеген организацияланы рынокдан кетередиле. Излемле кючленнгени бла бу ишни кёпле къойгъандыла. Аны бла жууаплылыкъ да иги болгъанды».

Тикаланы Муратны келир кезиулеге оюмлары, умутлары кёпдюле. Иши асламысында сагъынылгъан системаланы сингдириу, къоркъуусузлукъну жалчытыу бла байламлы болгъанлыкъгъа, къурулуш бла байламлы башха жумушланы тындырыргъа, не тюрлю мекямны да сюерге къолундан келликди.