Аны баш ышанлары – басымлылыкъ бла адеплилик

Гергъокъланы (Бечелланы ) Шарифа устаз болуп 55 жылдан артыкъ заманны ишлегенди. Къабарты-Малкъар къырал университетни бошагъандан сора,  алгъа гитче класслада дерсле берип тургъанды, школда окъутуу жаны бла таматалыкъ да этгенди. Бюгюнлюкде солуудады, алай ким бла да хапар айтып башласа, школну, кеси окъутхан сабийлени сагъынып тебирейди.  Бюгюн Гергъокъланы Шарифа ушакъ нёгерибизди. 
 
– Шарифа, анча жылны ичинде  Хасанияны школунда ишлегенсе,   артха къарай, сайларыкъмы эдинг устазлыкъны жангыдан?

– Ишими бек сюйгенме, алай жыл саным келгенден сора, жаш адамлагъа жол берирге керекди деп, андан алай кетгенме. Иймезге да  кюрешгендиле биргеме ишлегенле, таматала да, алай хар затны заманында этерге керек болады. Энтта да сайларгъа тюшсе уа, арсарсыз устаз боллукъ эдим.

– Тёбен Чегемден болгъанынгы билеме, Хасаниягъа уа къалай тюшгенсе?

– 1967 жылда  жашаууму Гергъокъланы Хаким бла байламлы этип,  Хасаниягъа алай бла  келген эдим.  Ол кезиуде элни школуна ишлерге чакъырадыла, анда ёмюрню жарымындан аслам заманны уруннганма.  

–Башха устазланы,  ата-аналаны араларында да сени намысынг жюрюгенди, окъуучула да санга хурмет этгендиле. Аны сылтауун ангылаталлыкъмыса?

– Аны юсюнден бир заманда да сагъыш этмегенме. Алай дерсиме бир кере окъуна тынгылы хазырланмай бармагъанма. Аны къой, классха кирирни аллында кюзгюге къарамай къоймагъанма. Сабий  не гитче кемчиликни да бек терк эслеп къояды эмда аны унутмайды. Устазны кийими юсюне жарашханы бла къалгъаны, тизгинлилиги окъуучуланы кёзлерине илинмей къалмайды. Анга мен бек сакъ болгъанма.  

– Устазны бек уллу къууанчы – аны окъуучуларыны жетишимлери сунама, сени сохталарынг а сени къууандырамыдыла?   

– Мен окъутхан сабийле, жетген жашла бла къызла болгъандан сора  да, саулукъ-саламатлыкъ сурап келселе, манга бек хычыуун кёрюнеди. Ол заманда къыйыным зырафына кетмегенине къууанама. Анга жаланда бир юлгю келтирсем да тамам сунама.  Кёп жыл мындан алгъа бир окъуучум – Жаболаны Назир – Северде окъуп къайтхан эди. Эсимдеди февральда  мени бла саламлашыргъа келгени. Ол сууукъ айда къолунда портфелин ачып, андан манга  гюлле чыгъарып берген эди. 
«Ананг аз бек къууанмады сени келгенинге», – дегенимде, «Алыкъа анама бармагъанма, сизге келгенме биринчи», - дегени манга алай хычыуун кёрюннген эди. Ол кюн, асыры ёхтемленнгенден, жилягъан окъуна  этген эдим. Аскерден келген жашла да саламлашыргъа келмей къалмаучу эдиле.

– Заманнга кёре адамла да тюрлене барадыла, сабийле да башха болгъандыла. Сени окъутуу, юйретиу ишде уллу сынауунг барды, аны себепли тенглешдирирге тынч сунама.

– Анча жылны школда ишлегеним бла байламлы  юйюрден кёп зат къалады деп, айтыргъа эркинме. Сабий гитчелигинден юйюр болумун ангыласа, заманын бошуна ашырмаса, ишлерге юйренсе, аллай бир игиди ата-анагъа, устазлагъа да. Алгъын заманлада сабийле, окъууларын бардыргъанлары бла бирге, юйде жумушлагъа да жетише эдиле. Ата-ана да эрттенликде ишлерине сабийлеге жумуш  айтып кетселе, ингирде ала келирге ол иш тамамланып турургъа кереклиси баям эди. Аллай бир байламлыкъ бар эди сабийни бла ата-ананы арасында.  Устазгъа, башха окъуучулагъа хурмет этиу болгъанды.  

Бусагъатдагъы сабийле бла ишлеген бек къыйын болгъанды. Ата-анала школгъа атайдыла, алай жангыз устазлагъа  дерс берген, адет-къылыкъгъа да юйретген тынч  тюйюлдю.  

– Юйюрню юсюнден айтсанг эди.

– Адет-намысха къаты болгъан уллу юйюрде ёсгенме,  миллетибиз кёчгюнчюлюк  кёрген заманны инсаныма.  1946 жылда Къазахстанда туугъанма. Андан  биз, артха, Тёбен Чегемге, къайтханбыз,  миллетни ариу тёрелеринде 19 эгеч бла къарындаш болуп жашагъанбыз. Ёсе келгенибиз юйдегили бола, тёредеча ёсгенбиз. Не уллу жумушубузда да кесибиз жыйылып къалсакъ окъуна, тамам болуучу эдик, алай,  жарсыугъа, къадар кесича оноу этеди, арабыздан атам, анам, эгечлерим , къарындашларым кетгендиле, жаннетли болсунла, юч къарындаш бла  эки эгеч къалгъанбыз.

– Шарифа, сабийлеригизде уа сизни ызыгъызны тутхан бармыды?

– Къызланы таматасы мени ызым бла барады:  КъМКъУ-ну спорт бёлюмюнде окъутады. Экинчиси медицинаны сайлагъанды, Москвада ишлейди.  Ючюнчюбюз да Элбрусда къонакъ юйледен биринде администраторду. 

– Жарым ёмюрден аслам заманны школда ишлеген жылларынгы  юсюнден айтып чыгъаргъа бек къыйынды. Алай ата-ана сабийге гитчелигинден къаллай бир къыйын салса, къайгъырса, адеп-къылыкъгъа эс бёлсе, уллу болгъанда ол аланы аллай бир къууандырыр, ыразы этер, дегенинги уа ангылагъанбыз, сау бол.

Шауаланы Разият.
Поделиться: