Адамны чархына иги жарагъан ашарыкъ

Малкъар халкъны аш хазнасында бишлакъ энчи жерни алады, ансыз таулуал бир кюн да болмагъандыла, исси кюнледе окъуна, тузлукъдан чыгъарып, хант тахталарындан хазна кетмегендиле. Хычинлени этгенде уа, аны къаллай бир къошулгъанына кёре, ол битеу къыралгъа белгили ашарыкъны татыуу да алай болгъанды. Таулу бишлакъны адамны чархына хайырлылыгъыны юсюнден басмада эм Интернетде тапханыбызны басмалайбыз.

Бишлакъда болгъан баш магъаналы кесек – сютню къалынлылыгъы эмда татымлылыгъыдыла, ала бек аздан 25 процентни тутадыла. Аны магъанасы уа быллайды - бишлакъ сизни иммунитетигизни тюшюрмей тутаргъа алышындырылмазлыкъ болушлукъчусуду.  Алай эсе уа, чархыгъызны жукъгъан аурууладан къоруулар ючюн, саныгъызгъа протеинле керекдиле. Ала этде, чабакъда, сютде этилген ашарыкълада, битимледе окъуна, сёз ючюн, къудоруну къауумларында, бардыла.   Ала адамны чархына тюрлю-тюрлю сингнгедиле. Алада бир башха зат бла алышындырылмазлыкъ витаминледиле. Ала уа адамны чархыны эм иммуный системасын тап ишлеригин жалчытадыла.

Бишлакъны хайырлылыгъыны тизмеси быллайды: ючюнчю жерде битим белокла орналыпдыла. Аланы жаланда 60 процентлери сингнгедиле адамны чархына, алада эм керекли аминокислоталаны бир-бирлери жокъдула. Экинчи жерде уа эт белокладыла, аланы 95 процентлери эрийдиле адамны чархында. Биринчи жерни уа сют белокла аладыла. Адамгъа бек хайырлы белоклагъа бишлакъдагъыла саналадыла. Ала бишлакъны бишиу кезиуюнде къураладыла, адамны аш орунуну ишлеуюне болушадыла - бишлакъны битеу кючюн адамгъа ётдюредиле.

Дагъыда диетаны тутханлагъа бишлакъны аз ёлчемледе ашасала игиди. Ол адамны ачлыгъын терк кетереди, ёз тутады, башха ашарыкъланы алышыныуларын терклендиреди. Ол а арыкъ болургъа сюйгенлеге хата да келтиреди. Австралиялы диетологла ол тюрлю ишни эслегендиле. Ала эр кишини эм тиширыуну хант тахталарында болгъан бишлакъны ёлчемлерин тохташдыргъандыла. Алай этип къарагъанда ачыкъланнганыча, сынаугъа къатышдырылгъанланы араларында бишлакъны бир кюннге аз-аздан бир ненча кере ашагъанла, башха продуктланы ашагъанладан эсе, терк арыкъ бола азая эдиле.

Бишлакъ иги жукъларгъа да себеплик этеди. Кюн узуну жыйылгъан къайгъыладан   терк къутулур эм жукълар ючюн, адамны чархына таза бишлакъда болгъан витаминле керекдиле. Ала ол къайгъыланы чачаргъа иги болушадыла.

Башда айтылгъан  затланы юсюнден Ингилизде бардырылгъан сынауда 200 адамгъа быллай предложение берилген эди: жукълардан алгъа хар жолда да 20 грамм бишлакъ ашаргъа. Сынау бир ыйыкъны ичинде бардырылгъанды, ол кезиуде былай ачыкъланнганды: инсанланы юч юлюшден экиси жаланда иги жукълагъанны къой, тюшлерин да эслеринде иги тута эдиле. Тинтиучюле айтханларыча, иги жукълар ючюн, хар кюнден бир-эки туурамчыкъ бишлакъ ашап турургъа керекди.

Айтханыбызча, бишлакъда витаминле болмагъанча кёпдюле. Анда В группалы витаминле  нерваланы иги ишлетедиле, терини эм чачны мылылыкъларын жалчытады, А витамин кёзлеге керекди, Д витамин  кальцийни эритеди, сюеклени къатдырады, кальцийни, фосфорну хайырларын чыгъарады.