Ол спортну бийик тёппесине ёрлегенледен бири эди

Хар не да юйюрден башланады деп, бошдан айтыла болмаз. Мирзоланы Муратны жашы Алийни урушда этген жигитлигини, адамлыгъыны да  юсюнден газетде жазыла тургъанды. Мамыр жашауда уа ол «Коммунизмге жол» («Заман») газетни баш редакторуну орунбасары болуп ишлегенди, билими, адеплилиги, къайгъырыуу бла да уллу хурметге, намысха тийишли болгъанды. Аны бла ишлерге манга да тюшген эди насып. Биз, жаш къауум, жукъ кереклибиз болса, анга барыучубуз эсимдеди.

РСФСР-ни сыйлы къуллукъчусу Мирзоланы  Алий юй бийчеси бла бирге тёрт сабий ёсдюргендиле. Валерий, Виталий, Лариса, Вячеслав  бирер жерде бет жарыкълы уруннгандыла, кеслери ахшы юйюрле да къурагъандыла. Алай бизни бюгюннгю хапарыбыз Виталийни юсюнденди. Ол спортну бийик тёппесине ёрлегенледенди,  1971 жылда футболдан СССР-ни кубогун алгъанды, спортну устасыды, Россейни чемпионуду. Москвада  бийик лигагъа чыкъгъан «Динамо» командагъа киргенди. Анда уа дуниягъа белгили футболчуладан, ол санда Яшинден, Масловдан, Аничкинден, кёп жашырынлыкълагъа юйреннгенди.

1969 жылда СССР-ни биринчилигинде Москваны «Динамосу» Кутаисини «Торпедосу» бла ойнагъанды. «Футбол» журналда аны юсюнден толу жазылгъанды. Статьяны бир абзацы уа Виталийге жораланнганды. «Мирзо улу, бийик лиганы командасына кёп болмай къошулгъанлыкъгъа, бу оюнда кесин ахшы жанындан кёргюзтгенди, башха команданы къоруулаучулары бла бетден-бетге тюбешгенде да, абызырамагъанды. Аны футбол майданны къыйыры бла тохтаусуз алгъа барыуу Кутаисини командасына къоркъуу салгъанлай, нёгерлерине уа жол ачханлай тургъанды»,- деп жазылгъанды анда.

Ол оюндан сора кёп да бармай жаш тёлюден СССР-ни Индиягъа барлыкъ командасы къуралады. Совет Союзну бек иги футболчуларыны санына Виталий да киреди. Анда  биринчи кере Пенджаб штатны жыйымдыкъ командасы бла ойнайдыла да, аны 5:0 эсеп бла хорлайдыла. Экинчи тюбешиулери уа Индияны бек уллу шахарларындан биринде - Калькуттада – болады.  Бизни футболчуларыбыз бу тыш къыралны бек иги командасы  бла ойнайдыла. Кюн тёзюп болмазча къыздыргъанлыкъгъа, аны да 3:0 бла хорлайдыла.

Андан сора Банголор шахарны, Хайдарабад штатны командаларын да хорлап чыгъадыла. Ахырында уа Делини стадионунда Индияны жыйымдыкъ командасы бла кючлерин сынайдыла. Алай бла къабакъларына бир топ да жибермей, кёп саугъала да алып, артха къууанчлы халда къайтадыла.

Ол кезиуде Москваны «Спартак» командасы алчылыкъны кишиге ычхындырмаз ючюн къаты кюрешгенди. Аны тренерлери иги футболчуланы кеслерине тартхандыла. Виталий да тюшгенди ол командагъа, бек уллу жетишимлерин да ма мында болдургъанды.  1971 жылда СССР-ни футболдан 32-чи чемпионатында Москваны «Спартагы» Минскени «Динамосун» 2:0  эсеп бла хорлагъанды. Ол тюбешиуню юсюнден къыралны тюрлю-тюрлю газетлеринде жазылгъанды. Алада Мирзо улуну аты кёп кере сагъынылгъанды. Аны кёп спорт репортажлада юлгюге келтиргендиле.

«Спартак» команданы капитаны, СССР-ни спортуну сыйлы устасы, футболдан дунияны чемпионатыны призёру Галимзян Хусаинов, ол оюнда футболчулагъа багъа биче, Виталийни юсюнден былай айтхан эди: «Мирзо улу эки кюнню ичинде ахыр эришиулеге бёлюннген битеу да 210 минутну таймай ойнагъанды. Чабыууллукъ жаны бла бек ахшы футболчу болгъанын кёргюзтгенди. Бу уллу хорламыбызда аны юлюшю уллуду».

1971 жылны 15 сентябри. Москваны Ленин атлы ара стадионунда он мингле бла адамла жыйылгъандыла. Ол кюн  «Спартак» Чехословакияны ВСС командасы бла тюбешгенди. Ол оюнну юсюнден «Советский спорт» газетде былай жазылгъанды: «Бизни футболчуларыбыз чехословаклы спортчула бла биринчи  кере тюбешедиле. Бу къыралны футболчулары УЭФА-ны бу чемпионатында кишиге хорлатмай келедиле. Алай «Спартакны» чабыууллукъда ойнагъан футболчулары Мирзо улу, Хусаинов бла Егорович, ариу оюн кёргюзте, къонакъланы къабакъларына жууукълашханлай турадыла. Тап тюшгенлей, Мирзо улу топну терк окъуна Егоровичге береди, ол а, аны уруп, сеткагъа кийиреди».

Чехословаклы команданы тренери И.Венглош а совет журналистлеге берген интервьюсунда былай белгилегенди: «Мирзо улуну топ бла къыстау алгъа барыуун тыяргъа тынч болмагъанды. Бизни бек иги футболчуларыбыздан бири Бомба дайым аны ызындан тюшгенлей тургъанды. Алай Мирзо улу, тюрлю-тюрлю амалланы хайырланып, алгъа терк-терк къутулгъанды. Аллай кезиуледен биринде «Спартакга» экинчи очкону да ол келтиргенди».

Аллай махтаулу жашны футбол жоллары къайры элтмегендиле. Виталий Совет Союзну олимпиада командасыны санында ойнагъанды. «Спартак» (Нальчик), «Спартак» (Кострома), «Текстильщик» (Иваново) командалагъа да киргенди. Португалияда баргъан биринчи совет спорт делегацияны къауумунда болгъанды. Францияда, Германияда, Италияда, Англияда, Испанияда,  Голландияда, Чехословакияда, Болгарияда, Венгрияда футбол оюнлагъа къатышханды.

Жыл саны келгенде уа, Москвада тренерле хазырлагъан бийик школну бошагъанды. Нальчикде «Спартак» футбол команданы тренери болуп тургъанды, анга башчылыкъ да этгенди. 

Юсюпланы Галина.
Поделиться: