«Кесекледен ауругъаннга сарымсах бишген суу иги болушады»

Майда батареяла сууукъ, кийимибиз да женгил, жай жылыу а алыкъа жокъ…аны хатасындан гриппден,тамакъ ауруудан, кесекледен къыйналабыз. Врачха барыргъа сюймейбиз. Бусагъатда  жайылгъан жукъгъан аурууладан багъыугъа тахта кёгетлени кёплери уллу къошумчулукъ этедиле. Аланы юслеринден Ново-Ивановское элде терапевт Мегрелланы Келимат хапарлагъанды бизге.

-Турманы юсюнден башлайыкъ хапарыбызны.

-Алгъын къара турманы ортасын тешип, анга бал къуюп, аны бла  кесекледен ауругъан сабийине бакъмагъан хазна жокъ эди. Бизни алай этген аналарыбыз, ынналарыбыз  ол амалны билмей хайырланмагъандыла. Турманы керти окъуна энди башлана тургъан аурууну тохтатырча, вирусланы бла инфекцияланы хорларча кючю барды. Адамны С витаминден бир суткалыкъ марда бла орталыкъ турма окъуна жалчыталлыкъды.

  Анда дагъыда саннга микробланы хорларгъа болушхан фитонцид - антибиотик – барды. Битимни эфир жаулары уа (ала этедиле аны кючлю да, ачы да) эрттеден къыйнап тургъан жётелден къутулургъа, бронхаланы да тазаларгъа болушадыла.

Алай турманы сайлай туруп, кесекледен сакъланыргъа аны къарасы артыкъда бек жарагъанын эсде тутугъуз. Турманы жаулу ашарыкъла бла бирге ашауну хайыры уллуду. Ол ауур ашны эритирге болушады. Андан сора да, анда болгъан холин къанда хаталы холестеринни азайтады.

-Турма бла къалай хайырланырыкъбыз, аурусакъ?

-Сизге къадалып тургъан жётелден къутулур ючюн, турманы бал неда бал туз бла къатышдырылгъан сууун (тенг ёлчемде) кюннге юч кере уллу къашыкъ бла бир ичигиз.

- Соханны юсюнден а не айталлыкъса?

- Сохан да,турмача, С витаминден байды. Аскорбин кислотаны ёлчеми бла  ол апельсинни окъуна озады! Аны ийиси  бурунну бла тамакъны микробладан къоруулайды. Ол себепден грипп, кесекле артыкъда бек жайылгъан кезиуде соханны шорпагъа бла салатха къошуу бла чекленмегиз, ингаляцияла да этигиз.

Аны арта туруп, кёз жашлары келмеген хазна адам болмаз. Жилямукъланы бу битимде болгъан лакриматор келтиртеди. Алай анга да барды амал. Ол сууда гунч болуп къалады. Аны себепли соханны кесе туруп, жиляп турургъа сюймей эсегиз, бичагъыгъызны бара тургъан суугъа терк-терк сугъугъуз.

- Ол къошулуп къаллай рецептле бардыла?

-Кесекледен къутулур ючюн, ууакъ тууралгъан соханнга 3 уллу къашыкъ бал къошугъуз да, башын жабып, сууукъ жерге 6 сагъатха салыгъыз. Андан чыкъгъан сууну хар 3 сагъатдан уллу къашыкъ бла бирин ичигиз.

- Сора кючню-къарыуну патчахына да жетдик – сарымсахха.

-Сарымсахны бек уллу байлыгъы –аллиинди. Олду аны кючлю, ийисли да этген. Кеси аллына аллиинни адамгъа хайыры жокъду. Алай сиз сарымсахны туурап, эзип неда чайнап башласагъыз, аллиин аллициннге - табийгъат антибиотикге - айланып къалады. Аллицинни уа аурууну къозгъагъан бактерияланы гунч этерча, иммунитетни кётюрюрча, вирусланы бла инфекцияланы жолларын кесерча кючю барды. Алай аны ючюн а аны ууакъландырыргъа керекди.

- Аны ийисин не бла кетерирге боллукъду?

- Сарымсахны ийисин алмала, лимон, кинза, тмин, базилик эмда къызыл чагъыр кетередиле.

-Хайырланыр амал?

-Кесекледен ауругъан, жётел этген, тамагъындан къыйналгъан адамгъа сарымсах бишген суу болушады. Аны хазырлар ючюн, эмалированный кастрюльгъа бир стакан къуюгъуз, ол къайнап башлагъанлай, тууралгъан сарымсахны гитче къашыкъны тёртден бирин къошугъуз. Дагъыда беш минутну сел отда къайнатыгъыз. Сора отдан алып, башын да жабып, 45 минутну сууутугъуз.  Сууугъанлай а, сюзюп, кюннге бир кере жарым стакан бла бир ичерге керекди.

- Бизни харкюнлюк ашыбыз – хобуста. Ол да болушады дейдиле кёп аурууладан?

-Хобуста аскорбинкасыны кёплюгю бла башха битимлени хорлайды. Къышда ол С витаминни 30 проценти чакълы бирин тас этгенине да къарамай, аны жаланда 100 граммы С витаминни адамгъа бир суткагъа керек болгъан ёлчеми бла жалчыталлыкъды. Тузланнган хобустада уа аскорбиновая кислота толусунлай сакъланады.

Тузланнган хобустаны сатып алыргъа тебиресегиз, аны пластмасс орунлада неда полиэтилен пакетледе сатханланы къатларындан озуп кетигиз - аллай орунда аберини тузларгъа жарамайды. Бек иги хобуста агъач чыккырлада бла мияла банкаладады. Эмалированный челекде да тузларгъа боллукъду, алай аланы эмали кетген жери болмасын. Акъкъалайдан этилиннген сауут а татыулу ашарыкъны саулукъгъа хаталы этип къоярыкъды.

- Хобустаны тузланнганын сюебиз, аны хайырлылыгъы да уллуду деп эшитебиз?

-Тузланнган хобустаны сууу бла ауругъан тамакъны чайкъаргъа боллукъду. Аны адамны къызгъанын кетерген кючю да барды. Аны ючюн а жарым стаканны бир кюннге эки-юч кере ичедиле.

-Вирусладан бла инфекцияладан къорууланыр онг бармыды?

-Вирусладан бла инфекцияладан витаминсиз бла микроэлементсиз толусунлай къорууланыр онг жокъду. Аланы уа аш-азыкъдан кибик, аптека препаратладан да алыргъа боллукъду. Кесекледен сакъланыргъа С витамин, А витамин (тахта кёгетледе, жемишледе эмда къызыл гагулада барды), В6 витамин (ол къозлада, шпинатда, быхыда, хобустада, бадыражанлада кёпдю), пантотен кислота (къудоруда, чапыракълы битимледе барды), жез (шпинатда бла гречкада табаргъа боллукъду), селен (андан мирзеулюк битимле байдыла, артыкъда будай чирчикледе кёпдю), йод (тенгиз хобуста андан байды), цинк (тенгиз битимледе бла жаныуарлада эмда жууалада табыллыкъды) себеплик этерикдиле.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: