«Дарманланы орунларына жемишле да жарайдыла»

Хар ауругъандан къуруда антибиотикле ичип тургъан иги болмаз.  Врач айтса, аны оноуундан чыкъмайбыз, алай дагъыда не жемишле тюз антибиотиклеча кючлюдюле – аны билген игиди. Аллай хайырлы жемишлени юслеринден терапевт Созайланы Халимат бла ушакъ этгенбиз.

-Бюгюн халкъда жюрюген хапарла тюзмюдюле-терсмидиле, аны сюзейик. Халимат, жётелден хурма болушады деген тюзмюдю?

- Хау, кертиди. Хурманы саргъылдым тюрсюню анда бета – каротинни кёплюгюн баямлайды.  Ол, А витаминден къуралып, кёзлени иги кёрюулерине себеплик этеди, ёпкеле бла бронхаланы клеткаларын жангыртады. Бу жемиш бла хазырланнган сют коктейльни уа жётелни жумушатыр кючю барды (блендерде бир стакан сютню бишген хурма бла бирге чагъыгъыз).

Анда дагъыда никотин кислота (витамин РР)  да асламды, ол арыгъанны кетереди эмда  организмде серотонинни кёбейтиуге себеплик этеди. Бу  гормон а табийгъат антидепрессантды.

Санны-чархны назиклигин бузмагъан, жюрекге файдалы бал тузларыны кёплюгюн да белгилейик. Мюнхен университетден алимле да быллай акъылгъа келгендиле: кюннге  бир - эки бишген хурма ашасагъыз, гипертонияны ал формасында къанны басымын дармансыз тапландыраллыкъсыз.

Аны бишгенин бла къалгъанын а тышында моргъулдум тамгъачыкъланы санындан ангыларгъа боллукъду – ала не къадар кёп болсала, ол къадар жемиш татлыды.

- Антоновка адамны  чархыны тап ишлеуюне  хайырлымыды, адамла айтханча?

-Сууукъгъа эмда чыдамлы, къаты, кюшлю антоновкада  лимон бла алма  кислотала асламдыла. Ала уа адамны чархында баргъан  иги  жаны бла тюрлениулеге себеплик  этедиле. Алманы туурамчыкъларындан биширилген чайны ичсегиз а, сууукъ эрттенликде жукъугъузну аяздырып, терк уяныргъа болушады.

Бу жемиш  духовкада кёмюлсе уа,  аш орун бла чегилени тап ишлеулерине хайырлыды (ичи къатханнга да бек жараулу мадарды).

Къыш алмаланы урлукъчукъларыны йоду кёпдю: аланы бешисинде-алтысында суткагъа керекли марда барды. Сууукъгъа тёзюмсюзлюк щитовид без бла чурумланы белгисиди, ол бу микроэлементни иги жетишмегени бла байламлыды.

Буруннгу заманладан бери антоновканы къыш авитоминоз болмаз  ючюн да хайырланадыла: жаз башына бирси кёгетледе С витамин   30 – 40 % дери тюшген заманда былада аны 90% сакъланады.

- Гранатла гриппден сора къанны тазалайдыла дейдиле?

- Гранат бек сейирлик затды. Инфекциялы аурууладан сора кюннге бир гранатны неда аны бир стакан сууун ичсегиз игиди.  Анда эритроцитлени  кёбейгенлерине себеплик этген ферментле аслам болгъанларыны хыйсабындан бу жемиш неда андан сыгъылгъан суу къанны аламат тазалайды.

Гранат бронхитден бла пневмонияладан къыйналгъанланы ёпкелеринден мылылыкъны чыгъарыргъа болушады эмда аш орунну тюбюндеги безни ишин тапландырады. Алай кислотности мардадан озгъаннга  уа таза халында гранат сок заранлыды – аны быхы сок бла къатышдырып ичерге керекди. 

 Грейпфрут да къанны басымын мардагъа келтиреди. Бу цитрус декабрьде бишип, кесини хайырлылыгъын жайны ортасына дери сакълайды. Иммунологла, къышда простуда инфекцияла тиймезча,  кюннге аны жарымын ашап туругъуз, дейдиле.

Жемишни суууну уа диуретикалы  амалы кючлюдю,  ол а артериялы давленияны тюшюрюрге себеплик этеди.  Гипертониялары болгъанла аш ашарларындан жыйырма-отуз минут алгъа  стаканны тёрт этип бирин  грейпфрут  сыгъылгъанны ичселе, файдасы уллу боллукъду.

Машинада кёлюгюз аман эте эсе, неда метрода солууугъуз къыйнай эсе аптекадан грейпфрутну жауу бла шешачыкъны сатып алыгъыз – аллай кезиуледе аны ачып ийисгесегиз, ол башыгъызны тёгерек айланнганын бир ауукъгъа унутдурлукъду.

Дангыл жилек (клюква)  уа микроблагъа къажауду.

Буруннгулу скандинавла бу жилекге мырдыланы патчахы деп бошдан айтхан болмазла. Анга сууукъ игирек жетсе,  С витамини кёпден-кёп болады! Андан сора да, алимле клюквада микробланы  Е. Сoli   классына (была бюйреклени, къууукъну  аурууларын, инфекция гастроэнтеритни къозгъагъан бактерияладыла) кючлери бла антибиотиклеге ушагъан къажау  кислоталаны тапхандыла.

Турку шахарны университетини специалистлерини сынамларына кёре,  дангыл жилекни экстрактыны тёрели антибиотикле жарамагъан бир – бир бактерияланы штаммларын басынчакълар амалы барды.

-Къысхасы, жемишле дармандыла.

- Хау, ол алайды, алай бизнесменле ёсдюрген алмаладан эм башха жемишледен  эсе, дарман азыракъ салыннганланы сайлагъыз. Ким сатханына эс буругъуз. Къарт ынна дачасында жыйып келтирген жемишлерин ким да кёрлюкдю, билликди. Таза жемиш игиди саулукъгъа, дарман кёп къуюлса уа, ол уу болуп къалады.