Энергетика бла жалчытыуда чурумла чыкъмазча

Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасыны жыйылыуунда «КъМР-да энергияны аяулу хайырланыуну эмда энергия хайырлылыкъны юсюнден» 87-чи номерли республикалы законну толтуруу къалай баргъанын тинтгендиле.

Анда баш докладны КъМР-ни помышленность, энергетика эм сатыу-алыу министрини орунбасары Алим Тохов этгенди. Ол билдиргенича, къырал программаны борчу энергетика хазнаны аяулу хайырланыуну юсю бла халкъны жашаууну качествосун игилендириудю, республиканы энергия керекле бла тынгылы жалчытырча мадарла табыуду. Ол 2021-202 жыллагъа жарашдырылгъанды, толтурулууна 233708,9 минг сом бёлюннгенди. Бюгюнлюкде республикада 220,1МВт битеулю кючлюлюклери бла 8 гидроэлектростанция барды: Бахсанда, Къашхатауда, Аушигерде, Зарагижде, Огъары Малкъарда, Акбашда, Мухолда эм МГЭС-3, ала барысы да «РусГидрогъа» киредиле.

Жангыртыугъа жараулу энергетикагъа себеплик этиу къырал программаны чегинде «РусГидро» обществону «Черекская» ГЭС-ни къурулушун бардырыу жаны бла инвестиция проект тамамланады, аны багъасы 4 895 миллион сомду, ол республиканы эм уллу энергокомплексини Тёбен-Черек гидроэлектростанцияланы тёртюнчю кесеги боллукъду. Бир жылгъа бу ГЭС экология жаны бла таза жангыртылгъан 87 миллион кВт\ч электроэнергия чыгъарлыкъды, аны къурулушу 2024 жылны декабрине бошаллыкъды.

Энергетика къоркъуусузлукъну, регионну энергия бла жалчытыуну эм аны тийишлисича хайырланыуну игилендириуню баш амалларындан бири энергия бла жалчытыуда керексиз къоранчланы кетериу, энергетика секторну ишинде чурумланы тюзетиу эм болгъан хазнаны качествосун сакълауду. Электроызланы техника жаны бла жангыртыр ючюн электроэнергетиканы субъектлери - «Россети Северный Кавказ» – «Каббалкэнерго», Прохладнада  «Городские электрические сети», «РЖД-ны» ТрансЭнерго структура бёлюмюню энергия бла жалчытыу Шимал Кавказ дирекциясы - инвестиция программала къурагъандыла. Келир жыллада электроызла, трансформатор подстанцияла жангыртылгъанларыны, контроль эм эсеплеу автомат системаланы кийириуню хайырындан электроэнергияны тас этиу азыракъ боллугъу сакъланады сёз ючюн, 2022 жылда 6,1 миллион кВт\ч аягъандыла. Алай РФ-ни Правительствосуну «Электросеть мюлкню объектлерини иеликни жер-жерли сеть организациялагъа кёчюрюуню» юсюнден бегимине тийишлиликде эм жер-жерли сеть компаниялагъа (ТСО) излемле къатыландырылгъанлары бла байламлы ТСО-ла 2025 жылны 1 январындан башлап контроль жаны бла ишлерин тас этерикдиле, ол а электроэнергия бла чурумсуз жалчытыуда халатлагъа, ишсизликни ёсюуюне эм социал жаны бла тынчлыкъ бузулуруна келтирликди.

Газификацияда сурам ёсе баргъаны бла байламлы жыл сайын газ ызланы къурулушлары эм аланы жангыртыу бла байламлы программала толтуруладыла. Россейни Президентини 2021 жылны 21 апрелинде Федерал Жыйылыугъа Посланиясыны адамланы жашауларыны качествосун игилендириуню эм газификацияны ахырына жетдириуню юсюнден кесегин толтурууну чегинде Къабарты-Малкъарны эллерине газ тартыу бла байламлы республикалы штаб къуралгъанды, анга толтуруучу къырал власть органланы башчылары, районланы бла администрацияланы таматалары, «Газпром» обществону келечилери киргендиле. Иш тири баргъаныны хайырындан 2021-2022 жыллада  газ тартыу  жаны бла салыннган борчла толтурулгъандыла. Планнга кёре 1454 юйге газ тартыргъа керек эди, 2023 жылны 1 январына газ ызла 1548 жер участкагъа жетдирилгендиле, ол а айтылгъандан кёп окъунады.