Лимонадны кёп ичерге жарамайды

Сабийле лимонадланы бек сюедиле. Алай аланы къайсы хайырлы, къайсы хаталыды? Аны юсюнден Нальчик шахарны биринчи номерли поликлиникасыны терапевти Мамайланы Людмила бла ушакъ этгенбиз.

- Биринчи соруу: шипучкала тишлени  бузамыдыла?

-Интернетде жайылгъан  хапар пепси  бла   кола  унитазда  тот ызланы, тишде  кальцийни, чайникледе  жабышып тургъан   къаты  ташны  эритедиле деген  хапар,  кертисин  айтханда, сабийлени къоркъутуучу  «мамугъа» ушайды. Аны бла байламлы битеу даулашла  ол   суусаплагъа  къошулгъан   ортофосфор  кислотаны  юсюндендиле. Суусап суулада  ол кислота болгъаны   этикеткалада  айтылады.  Хау,  ол  къошакъ  хайырлы тюйюлдю.

Ортофосфор  кислота (Е338)- кислотностьну регуляторуду. Ол  лимон  кислотаны   орунунда  кёп хайырланылады, нек дегенде багъасы эки-юч кереге учузду. Кёп  заманны  ичинде хайырланылса, тишлени тыш къатыларын  (эмальны) бузаргъа  боллукъду,  кальцийни  алышыныууна  чырмау  этеди-кальций  тишледен  жууулуп, кетип  къалады. 

-Ол бир ненча кюнню ичинде  боламыды? 

-Экспертле ол соруугъа   жууап  табар  ючюн, быллай сынау бардыргъан  эдиле:  газировкалагъа (жаланда колагъа  угъай,  сынаулагъа  къатышдырылгъан башха  татлы суулагъа  да) жумуртханы  атып, бир ыйыкъ тутхан эдиле.  Лимонадла  кальцийни   кертиси  бла  жута  болурламы  деп. Жети кюнден сора жумуртхаланы тышларында  бир тапла чыкъгъан эдиле -жумуртха  тышлагъа  бояу къоннган эди,  алай  ала  жумушакъ болмагъандыла.

Сёзсюз, кола  тишге  заран  келтиреди,  алай  жаланда  ортофосфор кислотаны хатасындан угъай,  былайда ишни   башы  кислотаны  бла бал тузну  бирге  ишлеулериндеди. Кислота  минералланы  кетереди,  бал туз а  тишде  гитче  тешикчиклеге  кирип  къалады. Аны  бла бирге  уа  микробла  да. Ала  бал тузну  кислотагъа  айландырадыла,  ол а тишни  бузады.  Алайды да, газировка  ичдигиз эсе, ауузугъузну  суу  бла тынгылы  жууугъуз.

-Сабийле бу татлы сууланы былай нек сюедиле?

 - Татлыны  ким  сюймейди? Газировкалада  уа  бал туз асыры  кёпдю (лимонад татлы   продукт  болгъаны  хар кимге  да  белгилиди). Жюз  миллилитр лимонадда  алты-онюч  грамм  бал туз  барды! Башхача  айтханда,  бир стакан  лимонад  ичсегиз, эки - алты   къашыкъ  бал туз  ашайсыз!  Адамланы  асламысы  бир  стакан   чайгъа  бир-эки  чай  къашыкъ  бал туз  саладыла,  бир  къашыкъда ол беш  грамм болады.

 Дагъыда  быллай  бир  затны чертирге керекбиз: бир-бир газировкалада  кофеин барды.Бир  стакан  колада  кофеин  бир стакан  къалын чайдача тенгли   бирди. Адам татлы  газировкадан  бир ыйыкъда эки  гитче  шеша  ичсе,  бир тюрлю  хата  кёрлюк тюйюлдю. Сабий а  коланы  хар  кюнден  ичеди,  ол а аны  саулугъуна  хайыр келтирмейди.

-Газировкаланы  къалай  ичерге керекди?

-Газировкалада  углекислый  газ  барды. Ол сууда   эрисе, угольный  кислота  чыгъады. Ол а,  бирси кислоталаны  барысыча, аш  орунну  къабыргъаларын  бузады. Алайды да,  гастрит  ауруулары болгъан  адамла шипучкаладан кеслерин  тыйсала игиди неда аланы  газларын  кетерип  ичерге  боллукъдула.