Туугъан журтубузну эркинлиги ючюн къаты болургъа юйреннгендиле

Уллу Ата журт уруш кавказлы тиширыуну  юйюрде тутхан магъанасын, саулай жашауун окъуна бузгъанды. Алгъын, тёреге тийишлиликде, битеу оноу эр кишилени къолунда болгъан эсе, энди тиширыула юйюр ючюн жууаплылыкъны кеслерине алгъандыла.  Алгъын ала жууаш, тынч болгъандыла, энди уа тырмашыргъа тюшгенди.  Ол санда эр кишиле бла тенг фронтха барып, туугъан журтубузну къоруулар  эркинликлери ючюн къаты болургъа юйреннгендиле. 

Фронтха кетген эр кишилени заводлада, фабрикалада, фермалада бла бахчалада тиширыула бла жаш тёлю  алышхандыла. Ала сауутла, минала, гранатала, аскер кийимле чыгъаргъандыла. Кечеди-кюндю деп къарамай, марданы артыгъы бла толтуруп ишлегендиле.

Урушда тиширыуларыбыз бюгюлмеген, кючлю халли болгъанлары, аны  къарыуу ачыкъланнгандыла. Кавказлы тиширыула уа промышленностьда да бийик жетишимле болдургъандыла.   Предприятиялада экижюзлюк, ючжюзлюк, бешжюзлюк   къымылдаула башланадыла, эки эм андан да кёп усталыкълада ишлеу  кенг жайылады. Ол эл мюлкде да болады. «Къызла, тракторлагъа!» деген чакъырыуну толтургъанла да аслам эдиле. Къабарты-Малкъарда 782 тиширыу тракторчула бла комбайнчыла боладыла. Бичен хазырлагъан  тиширыу бригадала да къуралгъан эдиле.

Андан сора да, республиканы къызлары иш кёллюлюклерин къорууланыу объектлени къурулушларында да кёргюзтгендиле. 1941-1942 жыллада алада 66 минг адам ишлегендиле,  асламы уа – тиширыула. Битеу да бирге 23 къорууланыу ыз къуралгъанды. Аланы хайырындан 37-чи аскер юч айны ичинде  республиканы душман ууучлаучуладан сакълагъанды. Къорууланыу ишле уа социалист эришиуле халда, душманны  ууатыугъа къошумчулукъ этиу ниетледе бардырылгъандыла.

Фронтха уруш башланнган биринчи кюнледе кетгенлени арасында  батыр тиширыула да болгъандыла. Оракъланы Фаризат аладан бириди. Медицина службаны тамата  сержанты къазауатлада  жаралы болгъанлагъа  болушлукъ эте, кёплени жанларын, саулукъларын сакълагъанды, жигитликлеге кёллендиргенди.

Фронтха барып, душманнга къажау сермеширге борчлума деген акъылгъа ол оюмлап келгени баямды. Ол кезиуде Фаризатха къыркъ жылдан  озгъан эди, ол жашлыкъ, къызыулукъ этгенди дерча тюйюлдю.   Атышыу башланнганда, госпитальда   жаш аскерчиге операция этиле тура эди. Фаризат аны топдан сакълайма деп, юсюне жатханды, алай бла  сыныкъла таулу къызгъа тийип, ол ауур жаралы болгъанды.

Госпитальла бла бирге Германиягъа дери жетгенди.   Медицина службаны тамата лейтенанты Оракъланы Фаризат Ата журт урушну орденини 1-чи эм 2-чи даражасы, Къызыл Жулдузну ордени, «Кишилиги ючюн», «Кавказны къоруулагъаны ючюн» эм башха майдалла бла саугъаланнганды.

Базоланы Хажи-Османны къызы Саният къазауат башланнганда медицина техникумну 3-чю курсуну студенти эди. Гитлерчиле СССР-ге чабыууллукъ этгенлерин билгенлей, ол кесини ыразылыгъы бла фронтха кетгенди.  Сапёр батальонну санинструктору Базоланы Саният Сталинградны къоруулау сермешлеге къатышханды, къанлы атышыулада жаралы болгъанланы  чыгъаргъанды. Ол Днепрде жюзюп ётгенди. Атылгъан топну кесеги тийип, кеси да сермешледен биринде жаралы болгъанды, алай саулугъуна къаратып, жангыдан фронтха къайтханды. 1944 жылда Бухарестни тийресинде къазауатладан биринде таулу къыз башына ауур жаралы болады. Хорламны юсюнден къууанчлы хапаргъа ол госпитальда тюбегенди.  Базоланы Саният Ата журт урушну орденини 2-чи даражасы бла саугъаланнганды.  

Акъ-Суудан Гергъокъланы Исмайылны къызы Сафият, жети къарындашыча, Туугъан журтубузну фашистледен къоруулау сермешлеге киргенди.   Софият Ашхабадны медицина институтун бошагъанды, 1943 жылда фельдшер болуп урушха кетгенди. Ол  медицина службаны подполковниги деген чыннга дери ёсгенди.  Сафият 1945 жылда 24 июньда Хорламны Парадына къатышханын энчи белгилерчады.

Къашхатаучула уа бюгюн да жигит жерлешлери Базоланы Хажи-Османны къызы Сакинатны эслеринде тутадыла. Ол Хорламны отуна эм багъалы затны салгъанды – жашауун. 

Малкъарланы Зояны, Гулийланы Маржанны, Мусукаланы Шамсаны эм башха таулу къызланы атлары да Хорламны келтиргенлени тизмелеринде   жазылыпдыла.