Таулу миллет бла шуёхлукъ жюрютеди

Миллетлени араларында шуёхлукъ, бек биринчиден,  адамланы тенгликлеринден башланады. Шёндюгю заманда жаш адамла бир бирлерин ангылап  жашарча, къырал да, миллетле да кёп себеплик этедиле. Къайда не болумгъа тюшсек да, хар заманда башха халкъланы адамлары бла шагъырейленмей къалмайбыз. Конституция окъуна «Биз Россей Федерацияны бир къадары болгъан   кёп миллетли халкъыбыз» деп бошдан башланмайды.

Шёндюгю заманда жаш адамларыбыз  окъургъа тыш къыраллагъа кетгенлери себепли башха-башха миллетни адамлары бла да танышадыла. Алай къуралгъан тенглик а кёп жыллагъа дери сакъланады.

Тюрк тилли шахарлада жерлешлерибиз кёп окъуйдула. Сёз ючюн, аллай бийик билим алгъан вуз Къазахстанда да барды. Анда окъургъа Тюркден келген жаш таулула бла да къарачайлыла бла да танышхандан сора аланы  халларыны шартлары ючюн саулай миллет бла шагъырей болургъа сюйгенди. 

Алай бла  Конья шахарда жашагъан журналист Фейтуллах Халлач, малкъар халкъны маданиятын  бек жаратып, Мечиланы Кязимни бла Къулийланы Къайсынны назмуларын кеси тилине кёчюрюп, сайт жарашдыргъанды. 

Жаш кеси  1995 жылда Тюркню Конья шахарында туугъанды. Анда башланнган, орта эм бийик билим алгъанды. Тынгылы хапар соруу  муратда аны бла  ушакъ этгенбиз.

- Асламлы информация органла бла 2014 жылда, университетде окъугъан заманымда танышханма. Ол кезиуде «ТВ 5» каналда ишлеп башлагъанма. Къазахстаннга окъуугъа 2018 жылда келгинчи, кесими каналны битеу бёлюмлеринде сынагъанма.   Шёндю мен Къазахстанны Ахмет Ясави атлы халкъла аралы Тюрк-Къазах университетини журналистика факультетинде  окъуйма, - дегенди ол.  

Тюркде жер-жерли асламлы информация органлагъа энчи эс бёлюнеди. Анга да талай сылтау барды. Ала жамауатха маданият, тарых шартла, шахарны жашауу бла шагъырейлендирип тургъанларындан тышында, бийик  кадрла хазырлаугъа себеплик этедиле. Сёз ючюн, жер-жерли коммуникатив факультетни студентлерине басма  органла мектеплечадыла, мастерскойлачадыла. Ала факультетде алгъан билимлерин керти болумлада сынаргъа болушадыла.

Пандемия башланнган кезиуде, Фейтуллахха  Къазахстандан кеси къыралына къайтыргъа тюшгенди. Аны бла байламлы ишлеген жеринде артха къайтып,  Стамбулда орналгъан, битеу Тюрк къарагъан «ТВ5» каналны редактору эм ведущийи болгъанды. Жаш мында тургъан кезиуюнде, иш бла, жашау болумла бла да байламлы малкъар эм къарачай миллетлени адамлары бла да тюбей турургъа тюшгени себепден, кеси халкъымы да ала бла шагъырейлендириуню дурус кёргенди.  

Ызы бла Къазахстаннга окъуугъа къайтханындан  сора, тюрк дунияны юсюнден жазаргъа таукел болгъанды. Хазырлагъан материалларымы уа Конья шахарда  «Тюркские заметки» ат бла «Hello Newspaper» газетге ашырып башлагъанды. .

- Малкъар халкъ бла гитчелигимден бери шагъырей эдим. Бизге сабий саддан башлап бийик билим берген юйге  дери да тюрк миллетле бла танышдыргъанлай тура эдиле. Кёп тюрлю китапла окъуп, мен аланы маданиятлары бла да танышханма. Аны себепли, Тюркден тышында да бизни тилде сёлешген эм бир маданиятны келечилери болгъан миллетле жашагъанларын билгенме.  Къазахстаннга окъургъа келгенимде уа,  ала бла жууукъ танышыргъа онг чыкъгъанды. Шимал Кавказгъа алыкъа бир да бармагъанма, алай кёп иги тенгим анданды.    

Бир кюн а, нени юсюнден материал жазайым дей тургъанлай, Мызыланы Къаншаубийни «Антология балкарской поэзии»  китабын кёреме. Ол менде кёп тюрлю сезим туудургъанды. Аллай бир сейир, жюрекге жетген назмуну мен биринчи кере окъугъанма. Мичиланы Кязим малкъар адабиятны мурдорун салгъанын, арап харфланы хайырланып, ол Къарачай-Малкъар харфлыкъны къурап, биринчи назмуларын 1889 жылда жазгъанын билгенме. Андан сора уа Къулийланы Къайсынны назмулары бла танышханма, ала 120 тилге кёчюрюлюпдюле. Тюрк тилде  «Жаралы таш» деген китабы уа Анкарада 1997 жылда чыкъгъанды. Ол китапда болгъан назмула бир кишини да кёлюне жетмей къаллыкъ тюйюлдюле деп, оюмум алайды. 

Мен акъыл этгенден, миллетни адабияты аны ич дуниясы бла  байламлыды. Алай эсе уа, кёчгюнчюлюкде эм андан сора жазылгъан назмула, кавказ миллетлени барысын да, бютюнда уа малкъар халкъны, жашаугъа кёз къарамларын,ала неге къууаннганларын бла неге ачыу этгенлерин толу суратлайдыла.

Андан сора да, мен  Башхююк элде жашагъан къарачайлыла бла малкъарлыланы юслеринден айтырыкъ эдим. Башха миллет жашагъан элледен эм уллусу олду.  Анга алимле да аслам эс бурадыла, Башхююкню юсюнден кёп илму статьяла эм документли  кинола бардыла. бирге ишлеген нёгерим  Румейса Гузюль шёндю да аланы юслеринден статьяла жазгъанлай турады. Таулу миллет бла бир кере танышсанг, аны бла байламлыкъны артда да излеп тураса, - деп чертгенди Фейтуллах.  

Фейтуллахны ишлерине бу сайтда къараргъа онг барды.

https://www.merhabahaber.com/balkar-siiri-antolojisi-21092yy.htm?fbclid=...

Холамханланы Алима.
Поделиться: