Аны сёзю, дарманы да асыулукъ тапдырадыла саусузлагъа

Кеслерине  уллу махтау излемей, болсада къолларындан келгенни аямай, заманларын да къызгъанмай, тутхан ишлери бла кёплеге болушлукъ эте келгенле тюбегенлери жюрегибизге хычыуун тиеди. Баям, аллайла болмасала,  бирде ахшылыкъны аманлыкъдан айыргъан да къыйын  болур эди.  Кертиди, аланы бир къауумуну ёхтемленирча, не билейик, махтанырча дипломлары да болмаз, алай а биреуге къайгъыра билгенлери, жюреклери, таза ниетлери бла къатындагъылагъа эс тапдыргъанлары уа  хурметге, ыспасха да тийишлиди.

Аллайладан  бири Республикалы клиника больницаны реанимация бёлюмюню  гитче  медицина персоналыны келечиси Уяналаны  Алтынды (халкъ анга Зухура дейди) деп таукел айтыргъа боллукъма. Жашауда адамгъа кёп затны сынаргъа тюшеди. Бирде жууугъунг-ахлунг узакъда къалып, сен а кимден болушлукъ излерге ангыламагъан кезиуледе къатынга ма  аныча жандауурлу, керти да алтын адамла табыладыла.

Ёз кёзлерим бла кёрмесем, этим-женим бла сынамасам, аллайла  бардыла деп артыкъ ийнанырыкъ да болмаз эдим. Не  жашырлыгъы  барды, кимге таяныргъа билмеген кёп жарсыулу кюнлеримде ары  дери ахырысы да танымагъан адам билеклик этип, тюнгюлмезге чакъырып, кёл этдирирге  кюрешгенди.

Жашууланы Ханапийни уллу юйюрюнде ёсген къызчыкъ, ала уа беш сабий болгъандыла, гитчелигинден да врач усталыкъны сайларгъа, медицинада ишлерге итиннгенди. Алай эсе да, къадар хар кимге излегенин берип къоймайды. Ол Жангы  Малкъарны школун тауусханындан сора юч кере кюрешгенди окъуугъа кирирге, насыбы тутмагъанды  ансы.

Болсада кесин таныгъанлы  медицина бла байламлы китапла аны столундан кетмейдиле. Ол, эшиуюн да эше, аланы алай окъуп тургъанында, анасы Балаланы Зайнаф кёзлеринги аямайса деп аз кере айтмагъанды. Алай а аны  ол пособияладан алгъан билими жашауунда жарай келгенди.

Огъары Жемталадан Уяналаны Исса бла бир юйюр къурап, къартлагъа, сабийлеге, къараргъа тюшгенди. Насыпха,  къайын атасы Къонакъ – 103, къайын анасы Жанзилят а 93 жыл ёмюр сюргендиле. Ол тёлюню хар жаны бла да къатылыкъларын  белгилей, акъсакъал 90-жыллыгъында не залим жашдан да артха къалмай, чалгъы салгъанын да айтады. «Ала  мени жашауда, ёз ата-анамдан кем къалмай, кёп затха тюшюндюргендиле»,-дейди. 

Сагъынылгъан китаплагъа сюймеклиги уа бешинчи классдан башланып, уллу библиотека да жыйышдыргъанды. Алай а ол къуру медицинаны угъай, бирси изданияланы да бек жаратады. Къулийланы Къайсынны, Мечиланы Кязимни, Омар Хайямны, Александр Пушкинни, Сергей Есенинни, кёп бирсилени назмуларын сюеме дегени бла  чекленмей, кёлюнден да биледи. Ана бла ата окъуулу болсала, ала сабийлени да башхача ёсдюргенлерине ийнаннганын айта, заманында билим алалмагъанына уа жарсыйды.

Жашау, айхайда, биреуде да бир тюрсге барып турмайды. Ким  биледи, алай болса, биз аны  татыуун сезмейдамы къалыр эдик. Зухураны да сынагъанды ол. Тёрт сабийи – юч жашы бла къызы - алыкъа гитчеле болгъан кезиуде  врачла аны къыйын ауругъанын жашыра  да турмай, кёзюне айтадыла.

Ол заманда тиширыу, къайсы анача, кесини угъай, балаларыны сагъышына киргенди. Ала ючюн кюйсюз аурууну хорларгъа къаст этеди, кеси билген, биреуден эшитген амалын да аямайды. «Ахыры бир эсе, нени да кёрейим, ким биледи, бир затдан болушлукъ чыгъып къалыр эсе да»,-дей, кесине кёл этдиргенди.

Жашауда хар кимге да къыйналгъан чагъында сакъламагъан жерден болушлукъ берилмей къалмайды. Алай бла ол больницада жатханында оруслу тиширыу бир кырдыкны атын да  айтып: «Пей, дочка, хуже уже  не  будет»,-дейди. Ма ол айтханны этип, аны ичип башлайды.

Врачла аны къоркъутханлы бери уа бюгюнлюкде, насыпха, жыйырма жылгъа жууукълашып, сабийлеге, туудукълагъа  да къууана жашайды. Баш иеси не  жаны бла да болушуп, кырдыкны да мажарып тургъанына ыспас этеди.

Къадар аны сынай келгенликге, жюрегинде медицинагъа сюймеклигин а ёчюлталмагъанды. Ол жашлары, къызы да школну тауусуп, энди кеслери да кими окъууда, бирсиси ишде болгъанларында, бир кёрейим деп, тюзюнлей Республикалы больницагъа келеди. Аны  травматология бёлюмге гитче медсестра этип алабыз дегенлеринде, къууаннганын айтып тауусалмайды. Болсада анга бир кесекни сынап кёрлюкбюз деген эдиле.

Ол а этимлилигине, къолу неге да жарашханын иш юсюнде ачыкълаялгъанды. Къайсы бирибиз да билебиз, реанимация бёлюмде къыйын саусузлагъа къараргъа  тюшгенин, ауур жумушланы тамамларгъа  кереклисин. Алай эсе да, Алтын бери сюйюп келеди. Аны да сменин ашыгъып сакълайдыла саусузла.  Ол къолу, дарман бла болушханындан сора да, ариу сёзю бла жапсарады. Узун кечеле бла жукълаялмагъанлагъа сёз нёгер болады.

-Биз ала комададыла дегенликге, сёлешсенг, ангылагъан этедиле, келип саламлашсанг, къолунгу къаты къысып, эшитгенлерин билдиредиле. Аллай бир амал болса эди, хар бирине жанымы чыгъарып берир эдим. Билемисиз, кёпле тохтатадыла орамда, шахарда бара турсам. Танып, ыспас  этедиле, ыразылыкъларын билдиредиле. Ол чакълада кесимден насыплы болмагъан сунама жерни башында. Аланы сау бол дегенлерини не багъасы барды,-дейди кеси уа.

Кертиди, ол насыпды, адам ишинден къууанса, аны сюйсе. Врачла уа  дежурстволары тюшген кюнде  Зухура  да анда болса сюйгенлерин да билеме. Ол сменде болмай, саусузну реанимациядан палатагъа тюшюрселе уа, кеси барып, аны кёргюнчю, бир инсаннга да ийнанмайды.  Артда да жокълагъанлай турады. Ол а аны хар неге, къайсы пациентге да къайгъырыулу кёзден къарагъаныны ышаныды. Аны бла бирге уа табийгъатдан берилген жандауурлулугъуну, халаллыгъыны.

Элде жашагъанланы неда жаш тёлюню иш жокъду деп мёхелликге кеслерин хорлатханларын а огъурлу тиширыу тюз кёрмейди. Хакъы азды  деп турмай, адам жамауатха къошулса, кёп затха башха кёзден къарап башларыгъын чертеди. Ахшыладан юлгю алыргъа итинип тебиреригин да айтады. Баш иеси бла бирге кеслери да тёрт сабийни ишден къачмазгъа юйретип, тюз жолгъа салгъандыла.

Заман  оза, къыйматла ёзгере баргъанлыкъгъа, инсанны халкъ ичинде хурметге, юлгюге да тийишли этген аны адамлыкъ даражасыды. Ансыз жандауурлу да болалмайса, бирсилеге болушлукъ, таянчакълыкъ этерге да ашыкъмайса.  Алтын   атасыны «Адамлагъа не заманда да халал болугъуз» деген сёзлерин акъылындан кетермей, къыйналып тургъанлагъа эс тапдырады. Алай бла уа аны огъурлулугъун, таза ниетин сезгенледен ыразылыкъ, ыспас сёзлени эшитгенлей турады.