Бизни къаллай тюрлениуле сакълайдыла

Жангы жыл келгени бла бизни талай тюрлениуле сакълайдыла. Биз мында жамауатны жашауунда бегирек сезиллик жангычылыкъланы, законланы юслеринден айтабыз. Сёз ючюн, иш хакъны эм аз (МРОТ) ёлчеми кёбюрек боллукъду, сабийлеге уа жангы пособияла берилип башларыкъдыла. Дагъыда машиналары болгъанлагъа пошлинала, льготалы дарманланы электрон сертификатла бла бериу эм башха тюрлениуле да бардыла. Аланы юсюнден КъМР-де МФЦ-ны сайтында жазылады.

Алай бла МРОТ-ха биринчи январьда 963 сом къошулады. Аны бла ол 16242 сомгъа жетерикди.

Пенсия Фонд бла социал страхование этиу Фонд бирге къошуллукъдула. Экилерини алгъын атлары да бир ведомствону атыча алай айтыллыкъды – пенсия эмда социал страхование этиу Фонд деп. Пенсияла эмда пособияла тёлеу, алагъа тийишли болгъан инсанланы санын эсеплеу, социал жаны бла себеплик этиу эм талай башха жумушланы тамамлау аны боюнунда боллукъдула.

Сабий пособияланы юсюнден айтханда, энди сабий туугъан эмда анга къарагъан ючюн бирикген пособия берилликди. Аны ауурлукълары болуп, эсепге аллындан окъуна тургъанла, сора дагъыда онжети жыллары толмагъан сабийлери болгъанла алыргъа эркиндиле. Аны ючюн а талай излем барды. Ол санда: РФ-ни гражданы болуп, къыралда дайым жашаргъа керекди. Юйюр ишлеген ахчаны анда адам башына тергелген орта ёлчеми уа регионда жашау этерге жараулу ахчаны эм аз ёлчеминден озмазгъа тийишлиди. Пособие кеси да хар сабий ючюн берилликди.

Автомашиналаны иелерин талай тюрлю жангы пошлинала сакълайдыла. Транспорт средствону конструкциясын тюрлендирир ючюн минг сом тёлерге тюшерикди. Къоркъуулу жюкле ташыргъа эркинлик берген свидетельствону багъасы 1500 сом боллукъду, аны болжалын андан ары созарча уа бир минг сом берирге керек боллукъду. Ары дери уа бу жумушла ючюн абери алмагъандыла.

Дагъыда конструкциясы тюрлендирилген автомашинаны къоркъуусузлугъуна шагъатлыкъ этген свидетельствону багъасы 700 сомгъа кётюрюллюкдю.  

Граждан-праволу маталлы келишимле бла иш этген неда жумушла тамамлагъан инсанла аналыкъ неда болжаллы халда ишлеялмай къаллыкъ сылтауладан страхование этерге керек боллукъдула. Профессионал файда тюшюргенле ары кирмейдиле. Башында сагъынылгъан инсанла 2023 жылда больничныйле неда башха пособияла къалай алыргъа боллукъларыны юсюнден РФ-ни Урунуу министерствосунда ангылатхандыла. Ол а ала 2022 жылда урунуу келишимле бла ишлеп, аллай страхование бла эм азындан 4833,72 сом тёлеген эселе берилирге боллукъду.

Тыш къыралланы Россейде болжал халда кечиннген адамларына эмда гражданстволары болмагъан инсанлагъа ОМС бла медицина болушлукъ берип башларыкъдыла. Аланы ишге алгъанда ДМС полисни да излерик тюйюлдюле.

Жашау журтланы иелери, аланы юйлеринде неда фатарларында кимлени регистрациясы болгъанын бир кишиге да соргъан-сурагъан этмей билирге эркин боллукъдула. Алагъа ол инсанланы атларын бла тукъум атларын, къачан эмда къайда туугъанларын, регистрацияны къачан этгенлерин, тыш къыралланы гражданларыны юслери бла уа – аланы гражданстволарын да билдирликдиле. Шёндю аллай онг берилмейди, инсанланы жашагъан жерлерини эмда аланы юслеринден башха шартланы жаланда кеслерине соруп алай билдиредиле бирсилеге.

Гражданланы бир-бир категорияларына, сёз ючюн сакъатлагъа, дарманланы, медицина затланы эмда энчи ашланы электрон сертификат бла берип башларыкъдыла. Бу иш бла Саулукъ сакълау министерство кюреширикди.

Волонтёрлагъа себеплик этиу амалланы санында связь ючюн тёлеу жумушла да чыгъарыкъдыла. Андан сора да ма была бардыла шёндю: аш эмда юс кийимле бериу, жолну багъасын тёлеу эм башхалары.

Кир-кипчикни жарамагъан жерледе машиналарындан тёге тургъанланы видеокамерала бла автоматика халда тюшюрюп башларыкъдыла. Жууапха транспорт средствону иесин тартырыкъдыла.

Эсге сала айтсакъ, алай этген гражданлагъа 10-15 минг сом тазир саладыла. Кир-кипчикни ауур жюкле ташыгъан машинадан тёкген а 40-50 минг сом тёлерикди.