Сиз билемисиз?

1813 жыл. Оруслу академик Вишневский Минги тауну бийиклиги 5421 метр болгъанын биринчи болуп белгилегенди.

                                                                                х х х 
1820 жыл. Минги тауну тёппесине Жаппуланы Жатчы ёрлейди.

                                                                                х х х 
1829 жыл. Хаширланы Киллар, генерал Г.А.Эмануэльни  экспедициясын  ашырып, Минги таугъа чыкъгъанды.

                                                                                х х х 
1868 жыл. Сотталаны Ахыяны къатышыуу бла ингилизли Дуглас Фрешфильдни башчылыгъында экспедиция Минги тауну кюнчыгъыш жанында тёппесине ёрлейди.

                                                                                х х х 
1875 жыл. «Кавказ тауланы геология жаны бла тинтиу» (Минги тауну картосхемасы бла) деген китап чыгъады.

                                                                                  х х х
1884 жыл. Венгрли альпинистлени къаууму Мариц Деши бла бирге Минги таугъа ёрлейди.

                                                                                  х  х х
1889 жыл. Унгерн-Интерберг, Минги тауну кюн батхан жанындан айырысы бла келип, Малка ёзеннге биринчи болуп ётгенди.

                                                                                 х х х 
1820-1896 жылла. Оруслу аскер топограф эм альпинист А.В.Пастухов Минги тауну кюнбатыш эм кюнчыгъыш тёппелерине чыгъады, аны  тинтиуге биринчи жол салады.

                                                                                 х х х 
1901 жыл. Готоррид Мерцбахер эм Людвиг Пуртчеллер жол кёргюзтюучюледен экеулен бла Минги тауну кюнбатыш жанына ёрлейдиле. Бу таугъа чыгъыу башланнганлы, Терс-Къолдан тебиреп, тёппесине дери бек къысха  заманны –сегиз сагъатны –ичинде биринчи болуп ала жетгендиле.

                                                                                 х х х 
1907 жыл. Геолог В.В.Дублинский Минги тауда эм аны тийресинде илму геология тинтиулерин башлайды.
            
                                                                                 х х х

1909 жыл. 3200 метр бийикликде Кавказ тау общество беш адамгъа жери болгъан жер юйчюк ишлейди. Ол революциягъа дери Минги тауда биринчи къурулуш эди.

                                                                                   х х х 
1910 жыл. Швейцарлы альпинистле Гуш эм Де-Рами Минги тауну эки тёппесине да бир кюннге ёрлегендиле.

                                                                                   х х х 
1911  жыл. Биринчи кере Минги тауну тёппесине жылны ичинде он альпинисти болгъан къауум ёрлейди. Аладан тёртюсю тыш къыраллыла эдиле.

                                                                                     х х х 
1911 жыл. Минги таугъа белгили революционер эм къырал къуллукъчу С.М.Киров ёрлейди.

                                                                                     х х х 
1914 жыл. В.В.Дубянскийни «К петрографии Эльбруса»  деген ат бла геологиядан классикалы китабы дуния жарыгъын кёреди.

                                                                                     х х х 

1925 жыл. Минги тауну бузларын тинтиу башланады.

                                                                                     х х х 

1925 жыл. Г.Н.Николадзени башчылыгъында Минги тауну тёппесине биринчи онтогъуз  совет альпинист ёрлейдиле.

                                                                                    х х х 

1925 жыл. Биринчи совет тиширыу А.Джапаридзе Минги тауну башына чыкъгъанды.

                                                                                     х х х 
1927 жыл. Белгили аскер комиссар Н.В.Крыленко Минги таугъа биринчи кере ёрлейди.

                                                                                      х х х 
1928 жыл. Правительстволу комиссия Минги тауну гара сууларын тинтгенди.

                                                                                       х х х 
1929 жыл. «Кругозорда» къыркъ  адамгъа жери болгъан агъач  юй туризмни эм экскурсияланы обществосуну ахчасына ишленнгенди.

                                                                                       х х х 
1931 жыл. Профессор В.А.Конопасевични башчылыгъында таугъа лыжала бла чыгъыу биринчи кере къуралгъанды. Бешеулен, айырыдан тебиреп, тауну башына дери баралгъандыла.

                                                                                       х х х 
1932 жыл. 4200-метрлик бийикликде, туристлеге эм альпинистлеге деп къыркъ  жери болгъан юй- «Онбиреуленни ышыгъы» ишленнгенди.
              
                                                                                      х х х 
1933 жыл. Минги тауну айырысында, 5300–метрлик бийикликде, альпинистлеге деп «Седловина» деген бийик тау ышыкъ ишленнгенди.

                                                                                      х х х
1933 жыл. Тегенеклиде альпинист кадрланы хазырлап башлайдыла.

                                                                                      х х х
1933 жыл. Пятигорскда хауа болумлагъа къарагъан бюрону таматаларыны башчылыгъы бла Минги тауда 4300 метр бийикликде метеостанция къуралгъанды. Анда, биринчиле болуп, къышда  В.Корзун, А.Гусев, А.Горбачёв ишлегендиле.

                                                                                       х х х
1934 жыл. СССР-ни Илмула  академиясыны Биринчи комплекс элбрус экспедициясы кесини ишин башлайды.

                                                                                      х х х 
1935 жыл. Минги таугъа къыш кезиуде биринчи тиширыула – Орджоникидзе шахардагъы педагогика институтну студентлери А.Аракелян, А.Полтораднева, М.Свешникова, З.Родкина, Е.Чихрадзе –ёрлейдиле.

                                                                                      х х х 
1937 жыл. Бир ненча альпинист Минги тауну тёгерегине 3000-4000 метр бийикликде айланып чыкъгъандыла.

                                                                                     х х х 
1939 жыл. Москвадан келген слаломчу В.Гиппенрейтер Минги тауну башындан «Онбиреуленни ышыгъына» дери, биринчи болуп, лыжала бла тюшеди.

                                                                                     х х х 
1943 жыл. Аскерчи альпинистлени Кавказны къоруулаугъа къатышхан къаууму, 13-чю эм 17-чи февральда Минги таугъа ёрлеп, аны башындагъы фашист штандартланы кетерип, аланы орунларына СССР-ни Къырал байрагъын орнатхан эди.

                                                                                     х х х 
1950 жыл. Минги тауну кюнбатыш тёппесинде АРМС автометеостанция орнатылады.

                                                                                      х х х 
1957-1958 жылла. Минги тауну бетинде, халкъла аралы география  жылны программасына кёре, уллу илму ишле бардырыладыла.

                                                                                      х х х 
1960 жыл. Къабарты-Малкъарны 40-жыллыгъыны намысына Минги таугъа  чыгъыугъа 1395 адам къатышадыла.   

                                                                                      х х х 
1963 жыл. Чегет таугъа элтген биринчи канат-кресло жол хайырланылыргъа бериледи. Аны узунлугъу 1600 метрди.

                                                                                        х х х 
1963 жыл. Спортну устасы А.Берберашвили Минги таугъа мотоцикл бла чыгъады.

                                                                                       х х х 
1966 жыл. «Ми-4» вертолёт Минги тауну  кюнбатыш жанында тёппесине биринчи кере къонады. Пилотла Ю.Рахманов эм М.Хасаншин эдиле.

Холаланы Марзият хазырлагъанды.
Поделиться: