Айлыкъ, жашау этерге жетерик эм аз ахчаны ёлчеми да кёбейтилгендиле

Власть органла

Регионлада парламентлени ишчи болжаллары 5 жылгъа жетдирилгендиле. Аланы жууаплылыкъларын кезиуден алгъа тохтатыуну низамы да белгиленнгенди. Дагъыда Россейни субъектлерини оноучуларыны официальный атлары «губернатор» неда «регионну башчысы» боллукъдула. Аланы ишчи болжаллары да беш жылда тохташдырылгъанды. 

Пенсияла, тёлеуле

 1 июльдан жашау этерге жетерик ахчаны эмда орталыкъ  айлыкъны эм аз ёлчемлери ишлемеген инсанланы пенсиялары 10 процентге кёбейтилгендиле.

Эсигизге салайыкъ, жылны аллында ишлемеген  инсанлагъа бу тёлеуле 8,6 процентге ёсдюрюлген эдиле. Жашау этерге жетерик эм аз ахчаны ёлчеми бла бирге къырал тёлеуле да  кёбейтилликдиле.

Социал себепликни алгъан женгилирек боллукъду. Инсан ыразылыгъын билдирсе, аны тёлеуле этилген банк картасыны тарихлери социал болушлукъну юлешиуге жууаплы органлагъа берилликдиле. Алай бла уа битеу тёлеуле чырмаусуз жарашдырыллыкъдыла.

 Атасындан, анасындан ёксюз къалгъан жаш адамгъа, анга 18 жыл толгъандан сора, страховой пенсия андан ары тёленирикди. Ол, школну бошап, орта неда бийик билим берген учреждениягъа кирмеген эсе. Тёлеуле экинчи окъуу жыл башланнгынчы кезиуге дери этилликдиле.   Орта неда бийик профессионал билим берген учреждениялагъа окъуугъа киргенлеге уа пенсия чырмаусуз андан ары берилликди.  

 Спортну сюйгенни паспорту

 Спорт эришиулеге билетле энди инсанны болельщикни паспорту болса сатыллыкъды. Аллай жыйылыуланы тизмесин Правительство тохташдырады. Спортну сюйген паспортну алыр ючюн  «Госуслуги» порталны онглары бла хайырланыргъа боллукъду. Инсан спорт жыйылыулада жамауат тынчлыкъгъа бузукълукъла этгени ачыкъланса, документ  берилмей къалыргъа да боллукъду. Ол кезиуде  сюдге дау этерге онг барды.

Къоркъуусузлукъ

Самолётда биреу даулаш, тюйюш ачып, башхаланы саулукъларына къоркъуу салса, авиация къоркъуусузлукъ службаны келечилери, самолётда ишлегенле да, аны тынчайтыр ючюн энчи мадарланы хайырланыргъа эркиндиле. Ол жаны бла буйрукъну самолётну капитаны береди.

Агъачлада от тюшюуге къажау жорукълагъа бузукълукъла этгенлеге жууаплылыкъ къатыланады. Инсанлагъа тазир 15-20 кереге, организациялагъа 2-3 кереге кёбейтилгендиле. От тюшюуге къажау жорукъланы бузуп, аны хатасындан агъач кюйсе, адамланы саулукъларына ауур заран салынса, неда ёлгенле болсала, тазир 2 миллион сомгъа жетерикди.

29 июньдан башлап, ахча неда мюлк операцияла бардыргъан организацияланы жумушлары бла хайырланнганда, инсан паспортну орунуна машинаны жюрютюрге эркинлик берген документни кёргюзтюрге  боллукъду. 

Социал себеплик, саулукъ

 Инсанла къаллай къырал себеплик, льготала алыргъа эркин болгъанлары белгили этилгенлей турлукъду. Тёлеулени тохташдыргъанда, адамны аты, тукъуму, башха шартлары, аны ыразылыгъы бла, социал болушлукъну бирикдирилген тизмесинден алынырыкъдыла. Инсан жаланда болушлукъ керек болгъанын билдирирге керекди.

Къыйын ауруулары болгъан сабийлени бакъгъанда клиникалы эсгертиулеге кийирилген оф-лейбл дарманла бла хайырланыргъа эркин этилгенди. Башхача айтханда, дарманны инструкциясында сагъынылмагъан, жууаплы къырал органла къабыл кёрмеген  кезиуледе да. Законну хазырлагъанла ангылатханларыча,  бу низам онкологиядан, гематология аурууладан къыйналгъан сабийлеге шёндюгю препаратланы берирге эркин этерикди. Бу кезиуде саусузну ыразылыгъы болургъа тийишлиди.

Сауутла

Сауутланы сатып алыу низам къатыланады.     Уучу ушкокну энди жаланда 21 жыл толгъандан сора алыргъа боллукъду. Алгъын а аллай эркинлик 18 жылдан берилгенди.        Андан сора   сауутха лицензия уллу аманлыкъ этгени ючюн сюд  жууапха тартхан инсаннга  бериллик тюйюлдю.