Ана тилни ачыкъ дерслери

Алгъаракъда Огъары Жемталаны орта школуну мекямында «Ана тилим – жаным-тиним, мени дуниям» республикалы эришиулеге къатышыр ючюн жумуш бардырылгъанды. Анга устазла, школчула къатышхандыла.
Бардырыллыкъ ишге къараргъа уа КъМР-ни билим бериу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосуну бёлюмюню таматасы Ахайланы Лариса, Черек муниципал районну администрациясыны башчысыны экинчиси Байсыланы Харун, районну билим бериу управлениясыны таматасыны къуллугъун толтургъан Тереза Эфендиева, Элбрус районну билим бериу управлениясыны келечиси Толгъурланы Пилжан эм башхала болгъандыла.

Келген къонакълагъа, ариу алгъышла бла школну  директору, устазла, окъуучула тюбеп, аланы мектепге чакъыргъандыла. Аны бир жанында агъач адырла: чолпула, къашыкъла, чёмючле, гоппанла, ун къалакъла, дагъыда кёп башха затла. Аланы асламысы бусагъатлада ишленнгенледиле. Быллай адырланы таулула эрттеден бери хайырланып келедиле.

Отоуну бирси жанында уа жаулукъланы кёрмючю - тюрлю-тюрлю бояулу гыранчала, гюлмендиле. Алагъа да эс бурулмай къалмады. Алтын къоллу таулу тиширыуланы къол усталыкъларындан бири. 

Уллу отоуда уа сахнагъа чыгъып школчула фахмулулукъларын кёргюзтгендиле. Окъуучула бир бирлерин алышып тепсей, жырлай. 

Арада Байсыланы Харун келген къонакълагъа алгъыш сёз айтды: «Къалай насыплыдыла ана тиллеринде окъургъа онглары болгъанла. Журналларыбыз, «Заман» газетибиз бар. Аладан сора да, ёз тилибизде чыкъгъан китапла. Аланы алып нек окъумайсыз десем, бир-бирле: «Да, биз ангыламайбыз», - дейдиле. Адам ана тилинде сёлешмесе, окъумаса, сора ол аны къайдан ангыларыкъды. Ол айыпды. Аллайны айтыргъа жарамайды. Бюгюн мында школда бола тургъанча ишле уа тилибизни сакъларгъа себепликди». 

Дунияда жети мингден артыкъ тил жашайды. Бирге ушагъанла да бардыла, алай ала хар бири да кесича сейирликдиле. Миллетле бир бирге къошула тебирегенде, аз санлы халкъла тиллерин унутургъа боллукъдула. Аны ючюн хар бири да кесине амал излейди. Школлада уа быллай ишле бардырыладыла.

Сабийле сахнада жыр-тепсеу жумушларын бошагъандан сора ары келгенле малкъар тил отоугъа кёчдюле. Анда уа устаз Чочайланы Зухура ачыкъ дерсни башлайды. Сёз элни тарыхыны эм аны ахшыларыны юслеринден баргъанды. Эски суратланы кёргюзтгендиле. Ол суратладагъы адамла кимле болгъанларын, ала элге не ахшылыкъ этгенлерин да айтхандыла. Уллу Ата журт урушха кетгенле да сагъынылгъандыла.

Отоуда от жагъа да бар эди. Алайда сынжыргъа тагъылгъан къазандан сора да, тепси, аны юсюнде боза аякъ, агъач къашыкъла, чолпула, къабыргъада къапчыкъ, гыбыт да кёребиз. Аланы юслеринден устаз, окъуучула да айтадыла. Сора назмула да окъулдула. Омарны айтыуунда «Долай» жырына да тынгыладыкъ.

Дерс баргъан кезиуде къонакъла устазгъа, окъуучулагъа да дерслерине кёре соруула бердиле. Ала да билгенлерича жууап этдиле. 
Бу жумуш бошалгъандан сора аш юйге ётдюк. Анда уа уллу тепсини юсюнде кёп тюрлю таулу ашарыкъла. Айхай да, аланы араларында дуниягъа белгили айран, боза, сохта, жёрме, хычинле, шишликле. Аланы асламысын устаз Дадуланы Лейла окъуучулары бла хазырлагъанды. Келген къонакъладан да къауум тиширыу тылы да басдыла, хычинле да биширдиле.

Бу тамамланнган ишле барысы да ана тил бла байламлыдыла: аны сакълар, жаш тёлюню эсин бурур ючюн. Аны юсюнден Ахайланы Лариса, Тереза Эфендиева, Байсыланы Харун, школну директору Къудайланы Марат, башхала да сёлешгендиле. Дагъыда бу ишни бардырыргъа школну коллективи кёп къыйын салгъанын чертип айтырчады.
Кертиси бла да, быллай жумушла тындырыла турсала, ёсе келген жаш тёлю ана тилине уллу кёллю болмазлыгъына ышанырчады.