ДАУТА

Биз, къайда эсе да бирде, узакъда, ахшы адамланы табып, аланы юслеринден газетге жазабыз. Къатыбызда тургъан жууукъ адамларыбызны ахшылыкъларын а къалай эсе да эслемейбиз, аланы игиликлерине юйренип къалгъанданмы, огъесе ийменнгенденми? Билмейме.

Мен бюгюн хапарын айтырыкъ мени къайын къызым Юсюпланы Даутады. Къыз тышына бир чыкъды эсе, аны жашауу ахыры бла да тюрленеди. Ол жангы юйюрге, алгъын танымагъан адамланы ичине, жангы болумлагъа тюшеди. Аны андан ары жашауу къуру баш иесине кёре болмай, къайынларына кёре да къуралады. Къайынлары алайсыз да абызырап тургъан жаш тиширыугъа тюз кёзден къарап, апчытмай, къолларындан келгенича болушсала, жангы юйюр къуралды да кетди.

 Насыпха, бардыла аллай адамла – кеслерине жукъ излемеген, жашлары, къарындашлары юйюрлери бла тап турсунла ансы дегенле. Ма мени къайын къызым аллай адам болгъанды.

Аны жашауу тынч болмагъанды. Алай ол кеси да тынчлыкъны бир заманда да излемегенди. Жюрек халаллыгъы ючюн къалгъанды кесини энчи жашауун да къурамай. Алгъа атасы тёшек болду да, анга къарап турду, артда анасы ауруду да, бир талай жылны аны къатындан кетмеди. Ёмюрден ахыргъа башхала ючюн кесин аямай жашады.

 Жууукъда, тенгде ауругъан бар эсе, Даута биринчи жетер эди. Къарар адамы болмагъанны не юйюне келтирип тутар эди неда анда туруп къарар эди. Ёлгени болгъан юйге барса, юч-тёрт кюн туруп, хар жумушларына къатышып, адамларына эс тапдырып, алай къайтыр эди. Не бек да аурусун, жууукъларындан биреу, ол узакъ жууугъу окъуна болсун, ёлгенин эшитсе, тёшекден туруп окъуна баргъанды.

Келинлеге уа ол къалай эс тапдыра билгенди. Аны кесими башымда сынагъанма. Мен Юсюплагъа келин болгъанлы бир затдан апчымагъанма. Больницагъамы жатама, бир башха шахаргъамы кетеме, олсагъат келир эди, къаллай бир керек эсе да юйде туруп, сабийлеге къарар эди. Неда мени солутур ючюн, аланы алып кетип, бир ауукъ заманны биргесине тутар эди. Сабийлеге уа алай къарагъанды, бир затларын кем этмегенлей. Ашларына-сууларына асыры сакъдан, ашашсыз сабийге ашатыр ючюн, табакъны, къашыкъны да алып, аны ызындан айланып, бирер къашыкъ къапдырып, тойдургъунчу къоймагъанды.

Сабийледен бири кесекледен окъуна ауруса, аны эшитгенлей, олсагъат жетип, халын кеси кёргюнчю тынчаймагъанды. Операция этилип больницагъа бир-эки кере тюшгенме. Ма ол заманда, терезе тюплеринден кетмей, юйюне кючден ашыра эдик.

Ёмюрю ма алай кетгенди: къарындашлары, аладан туугъанла ючюн жанын берирге жетип. Аланы къыйнамаз ючюн кеси не ауур ишден да артха турмагъанды. Къолундан келмеген заты уа жокъду. Аш этсе, аны ашыны татыуу башха болгъанды. Кийимге жамау салса да, аны эсленмезча тикгенине сейир этер эдинг. Юйге штукатур этсе, акъ сюртсе да – бек аламат.

Даута кёп жылланы Вольный Аулда жарым проводникле чыгъаргъан заводда ишлегенди. Анда да кесини атын иги бла айтдыргъанды. Биргесине ишлегенле анга уллу хурмет этгендиле, жашырын затларын да анга айтып, аны бла кенгешгендиле.

Бизни да баш кенгешчибиз, оноучубуз да ол эди. Анга айтмагъанлай, аны бла оноулашмагъанлай, ол къатышмагъанлай бир ишибиз да бармагъанды. Анга тынгыламагъан заманыбызда, артда ол айтхан башыбызгъа келип, тиймей къалмайды.

Биз, абаданла, сабий-балий да, ма алай бек сюйгенбиз аны. Аз заманчыкъны окъуна кёрмесек, тансыкъ болгъанбыз анга. Гитче къыз Налжанчыкъ (анга къайын анамы атын атагъандыла) бирде, жангылып, манга «мама» дерни орунуна «тётя» деп да къойгъанды. Мени уа бир да жаныма тиймегенди ол, бютюн къууаннган этгенме атасыны эгечин алай сюйгенине.

Мен, башха ахшы тилекле бла бирге, кюн сайын Аллахдан Даутагъа саулукъ бер, аны ёмюрюн узакъ эт, деп тилегенме. Ол сау къадарда, мен бир затдан да къоркъмагъанма, бек таукел, ёхтем болгъанма!

Не жашырлыгъы барды, бусагъатда адамла экиге юлешиннгендиле – байлагъа бла жарлылагъа. Байла бир бирлерин тутаргъа кюрешмейдиле, жарлыла да аланы излемейдиле. Даута уа бек алгъа жарлыгъа барыр эди, анга эс тапдырыргъа кюрешир эди, анга болушур амалны излер эди. Ол аны кёп иги ышанларындан бирлери болгъанды.

Ма ол затла ючюн сюйгендиле Даутаны аны жууукълары, къоншулары, бош таныгъанла окъуна, ма аны ючюн хурмет этгендиле, ма аны ючюн кёрюрге излегендиле бек алгъа Даутаны къууанчларында, бушууларында да.

Ол бизни арабыздан кетгенди, алай биз аны энтта да излегенлей турабыз, аны жапсарыучу, акъыллы сёзлерин тансыкълайбыз. Бир уллу жумушубузну тындырсакъ, Даута аз къууанмаз эди дейбиз. Къыйын кюнюбюзде уа ол болса эди, деп жарсыйбыз.                                                            

Текуланы Хауа.
Поделиться: