Хурулдаудан къутулургъа онг бармыды?

Кече юйде шошлукъ болмаса, тынч жукълагъан  къыйынды.  Къатынгда хурулдагъан адам болса уа, аллай тынчлыкъ не хазна табылсын. Аны ючюн  хурулдаугъа къажау кюрешни таукел бардырыргъа керекди. Аны юсюнден биз  Нальчик шахарны биринчи номерли поликлиникасыны врач – терапевти Гыжгыланы Разият бла ушакъ этгенбиз.

- Бу проблеманы адам кесини къарыуу  бла жалчытыргъа боллукъмуду?

-Хау, биринчиден, хурулдагъан аурууу болгъан  арыкъ болургъа кюрешсе игиди. Артыкъ ауурлукъну кетериу бла байламлы кюрешде хорлагъанланы асламысы бу къылыкъдан къутулгъанлары  баям  шартды. Не букъдурур кереклиси барды, тиширыула ариу болургъа бек итинедиле. Сора тюрлю – тюрлю диетала бла арыкъ болсала, хурулдаудан да къутуладыла.  Ала кеслерини чырайларын игилендириуге эм тёгереклеринде адамлагъа ариу кёрюнюрге итинирге хаппа-хазыр болгъанлары себепли, ашдан кеслерин тыйыу амалны бек жаратадыла.

Экинчиден, тютюн ичиуню къоюуну магъанасы да бек уллуду хурулдаудан къутулууда.  Аны  хатасындан тамакъда, богъурдакъда хронический ауруула къозгъаладыла, аланы къабыргъалары кёбедиле, ашны жутаргъа себеплик этген этлени  къарыулары азаядыла.
Алай бла адамны солууу баргъан тешикле иничкерип, хурулдау башланады, заман оза, ол да къатыдан къаты болады.

Ючюнчюден, шошайтыучу, жукълатыучу дарманланы эмда ичгини кечеге не къадар аз ичерге тийишлиди: ала да тамакъ-богъурдакъ тийреде мышцаланы жутуу, солуу жаны бла кючлерин къарыусузландыргъан этедиле.Тёртюнчюден, врач юйретгенича, тийишли санланы тепдириуню  этерге эм тюрлю-тюрлю халкъ амалланы хайырланыргъа керек боллукъду.

-Халкъ амалла болушмай эселе уа?

- Россейде чыкъгъан дарманла  бардыла, ала багъа  да тюйюлдюле.Хурулдаугъа къажау кюрешде хайырланылыучу тыш къыраллы  затла адамны ауузунда, эринлени ич жанларында орнатыладыла, тюп жаякъны алгъаракъгъа тартып, богъурдакъны кенгертип, хурулдау тауушну азыракъ этедиле. Багъасы тёрт минг сомдан башлап, андан да кёп болады  къаллайла болгъанларына кёре. Ала аптекалада сатылмайдыла, жукъуну лабораторияларында уа табыладыла.

Хурулдаудан багъыуда хайырланылгъан «Снор Стоп» таблеткала, хурулдауну азайтыр ючюн, адамгъа къонакъ юйледе, больницалада, къонакъда болгъан заманлада бютюнда бек керек боладыла. Башха жерледе кече къаллыкъ  замандан юч - тёрт кюн алгъа ичип башларгъа керекди аланы, бир  жыйымдыкъ орунчукъну  багъасы 1500 сомдан асламыракъды.

Адамны башда айтылгъан кемчилигинден къутултургъа себеплик этерча  буруннга жабышдырылыучу затла да бардыла. Бу амалны адамгъа кесекле тийип, солууу бир кесек къыйнап  тургъан заманда хайырлансала, артыкъда игиди.

-Хирургия мадарла уа хайырланамыдыла?

-Хурулдаудан къутулургъа бурунда бла тамакъда анатомия жаны бла шарт кемчиликлени, сёз ючюн, бурунну башындан энишге баргъан кемикни къынгырлыгъын эм тамакъ безлени кетериу бек ахшы себеплик этерикди. Аллай операцияланы шахар больницалада хакъсыз этдирирге боллукъду.

Тынгылауукъ бла байламлы операцияла да уллу магъаналылагъа, къыйынлагъа саналадыла. Аланы араларында лазер хирургия (лазер пластика), криохирургия (криопластика), радиоволновая хирургия (сомнопластика) эм инъекциялы амалла (сноропластика) дегенча бардыла. Багъыуну бу амаллары ауруудан  къутултадыла неда аны эсленирча ишге бурадыла.

Жарсыугъа, бу жаны бла  тюз диагноз салгъан къыйынды,  медицина аралада  тийишли диагностика оборудования да жокъду. Адам не ючюн хурулдагъанын  тохташдырырла, багъыуну тюз амалын табарча, бурунну, тамакъны, богъурдакъны ичлеринде  полисомногриафия, эндоскопия (бек гитче видеокамераны болушлугъу бла)  тинтиулени бардырыргъа, компьютер томография этерге керекди.  Медицина аралада  аллай саусузланы  жаланда отоларинголог угъай, кардиолог, невролог, эндокринолог да  тинтирге борчлудула.

- Пациентле кеслери аллына не амалла бла хайырланадыла?                                        

-Бир бирле бурунларын  тузлу суу бла юч- тёрт кюнню чайкъайдыла, болушады дейдиле. Башхала къасмакъ жауну  жукълардан алгъа бурунларыны хар тешигине бирер тамычы тамызадыла,бир ай озгъандан сора, жарай башлагъанын сезебиз,тёрт айдан сора уа - хурулдау не болгъанын  унутабыз, дейдиле. Жукъларгъа жатардан алгъа хауада бек аздан он - онбеш минут айланнганла бардыла. Сора сыртынгда эм сол къабыргъангда жатаргъа жарамагъанын, белгилегенле да тюбейдиле. Хурулдаудан къутулууну бек тынч амалы тренажёрланы хайырланыу эм диетаны сакълауду деп  чертгенле да бардыла. Врачха бармай, буруннга жабышдырылыучу пластырьла  эм «антихрап» деген эмизикни  кёпле хайырланадыла. Алай бек игиси врачха барып, аны айтханын этиудю.