Адамны териси саулугъуну шагъатлыгъыды

Адамны териси саулугъуну юсюнден кёп зат билдиреди, деген хапар кертимиди? Терини, жаш замандача, ариулай сакъларгъа онг бармыды? Бу соруулагъа жууап излей, биз Нальчик шахарда тери – венерология поликлиниканы врачы Къулийланы Анжела бла  ушакъ этгенбиз.

- Жай келди, биягъы ариу акъ бетлерибиз кюерле, терибиз  бузулур. Бармыды амал ариулугъубузну сакъларгъа?

-Адамны териси бизни тыш дуниядан къоруулагъан сейирлик кюбеди. Ол бек къарыулуду, аны бла бирге уа ол жумушакъды, тынч бюгюледи эм созулады, бизни сууукълукъдан эм иссиликден къоруулайды, микробланы ёлтюре, кеси кесин сау эте да биледи. Алай биз да анга сакъ болургъа, аны къорууларгъа керекбиз - бютюнда бек исси болгъан кезиуде.   Жайда бизни терибизге заран келтирирге боллукъ къоркъуула кюн таякъладыла. Алай Коко Шанель: «Аспирин бетли териден осал зат хазна жокъду», - дегенден бери, терини кюнде кюйдюрюу тёре болуп къалгъанды. Болсада, бир-бирледе андан адамла уллу къыйынлыкъла  сынайдыла. Сёз ючюн, алимле  терини рак аурууу – меланома - кёбейе баргъанын кюнде мардасыз кюйген бла байлайдыла. Меланомадан аурургъа сюймей эсегиз, сагъат ондан  тёртге  дери, бютюнда игиси уа  бешге  дери кюннге чыкъмазгъа кюрешигиз. Кюн къызгъан заманда  адамны териси оздурулуп бек терк кюеди.Алай бла тюшген жара  акъырын сау болгъаны бла чекленип къалмай, саулукъ бла байламлы къыйын ишлени чыгъарыргъа да боллукъду.Жашауунда кюннге терисин оздуруп алты  кере кюйдюрген адамланы терилеринде рак ауруу чыгъар деген къоркъуу эки кереге кёбейеди.

-Кюн таякъланы юсюнден мардаланы бек шарт айтдыгъыз. Хауа уа?

-  Жайда  биз кёп заманыбызны юйлени, офислени, машиналаны ичлеринде ётдюребиз, алада орнатылгъан кондиционерле тохтаусуз ишлеп турадыла. Эшикде иссилик къаллай бир уллу болса, ол агрегатла аллай бир къыстау ишлейдиле, мекямны ичинде мылылыкъны азайтадыла. Аллай хауада тери бек къургъакъсыйды. Мылылыгъы жетишмеген тери эки кереге терк къартаяды. Аны себепли, кондиционерлени жайда сау кюнню ишлетип турмагъыз.

-Бирле бетлерин тоникле эм башха косметика амалла бла хайырланып тазалайдыла. Башхала уа суу бла жууадыла. Хлор къошулгъан суу, баям, артыкъ иги болмаз териге.

- Не къужур кёрюнсе да, хау, асыры кёп жуууп турсагъыз,  теригиз къургъакъсырыкъды.  Бассейн бла да марданы билип хайырланыргъа керекди. Иш а былай болады: адам сууну ичинде кёп турса, аны терисини юсюнде жау плёнка жууулуп кетеди, алай бла уа терини кесини мылылыгъын сакълау жаны бла кючю азаяды. Эм къоркъуулугъа уа аны жауладан тазалар ючюн хлор къошулгъаны себепли, бассейнни сууу саналады.

 Шагъырей болмагъан жерлеригизде, бютюнда бег а пляжлада, бассейнни къатында, хамамда, душда, жаланаякълай айланмагъыз.

Башха адамны аякъ кийимин киймегиз, кесигизникин бир кишиге да бермегиз. Башха адамны жан жаулугъун, мочалкасын, баш кийимлерин, сабий оюнчакъларын хайырланмагъыз. Алай бла сиз кесигизни микозладан - аякъларыгъызгъа эм тырнакъларыгъызгъа жукъгъан аурууланы кёчюрген грибокладан - сакъларыкъсыз.

Баппушла жюзюп айланнган кёлледе бир заманда да жууунмагъыз! Анда сизге церкариоз - халкъда айтылыучусуча, «баппуш ауруу» - жугъаргъа боллукъду. Аны дагъыда жууунуучуну кичиу аурууу деген аты да барды. Жууунуп  башлагъаныгъыздан сора чархыгъызны тюрлю-тюрлю жерлеринде халыгъыз тапсыз болады, бир ауукъ замандан а бек ачытхан эм кичитген хуппежинле чыгъадыла. Алай а суу церкариоз бла - баппуш сууалчанланы личинкалары бла - кирленнгенини хатасындан болады. Ол ууакъ затчыкъла адамны терисини юсюнде орналадыла, айныйдыла эм, башда айтылгъанча, осал болумну чыгъарадыла.

 - Тери бизни саулугъубузну кюзгюсюдю деген оюм тюзмюдю?

-Кертиси бла да, тери бизни саулугъубузну халы къаллай болгъанын, кюзгюча, кёргюзтеди. Специалист бизни къайсы ич органыбызны да историясын, терибизге къарап, бек тюз айтып бераллыкъды.

Терини тышында бузукъ жерлери адамны ич органларыны тюз ишлемеулерини хаталарындан  эмда вирусланы, бактерияланы, грибокланы эм паразитлени хаталарындан чыгъадыла. Адамны чархында губусла, папилломала, кондиломала, герпес чыкъгъанларында терслик да аладады. Бурунда хиппилни чыгъыуу, сёз ючюн, чегилени ауруулары бла, терини юсюнде чапырыу ауруула асламысында ич органланы ауруулары бла байламлыдыла.

Бутланы, аякъланы терилеринде бузукълукъла асламысында гипоцидный гастритни эм панкреатитни хаталарындан чыгъадыла, башны бла къолланы терилеринде уа - аш орунну тюбюнде эм богъурдакъда безлени хаталарындан.

«Тери кюзгю» дагъыда быллай затланы кёргюзтеди: бет, бютюнда бег а кёз къабакъла, къызарып тура эселе, жюрекни халы тап болмагъанына шагъатлыкъ этедиле. Жаякъла кёксюлдюм къызыл бетли эселе, митральный клапанны ишлеулери тап болмагъанына шагъатлыкъ этедиле, бауурда бузукълукъла болгъанларын да кёргюзтедиле.

 Жаякълада акъ тапла къан басымны алашалыгъы бла байламлы астеноневротика синдром болгъаныны белгилеридиле.

Бет акъсыл эсе, солууну къыйнагъан жётел, къалтырау эм сууукъсурау ёпкеле тап ишлемегенлерине шагъатлыкъ этедиле.

 Бетни териси, бютюнда жаякъ сюеклени эм бурунну арт жанында тийрелеринде къаралдым-боз бетли эсе, эм къулакъла къарыусузлансала, ол затла бюйреклени проблемалары болгъанларыны неда къууукъда инфекцияны белгилеридиле.

Бет сарыланса неда анда аллай тамгъала болсала, бауурну, ёт орунну, талакъны, аш орунну эм аны тюбюнде безни халлары тап болмагъанларын ангыларгъа керекбиз.

-Кюннге къаллай бир суу ичерге керекди? Алимлени оюмлары къалайды?                               

-Абадан адам, чархында суу-туз балансны тап халда тутар эм терисини саулугъун жалчытыр ючюн, бир кюнню ичинде эки литр суу ичерге керекди.

-Ушакъ этгенигиз ючюн сау болугъуз.